In welke landen ben je aansprakelijk voor je website?

wij-stellen-ons-niet-aansprakelijk.jpgAls een website in een bepaald land op te roepen is, en daar is een inbreuk op auteursrecht (oid) te zien, dan is de rechter van dat land daarvoor bevoegd. Ook als die website niets te maken had met dat land, bijvoorbeeld omdat de domeinnaam een extensie van een ander land heeft. Wel is de schade dan beperkt tot hetgeen er in dat land is aangericht. Dat bepaalde het Hof van Justitie (via) eind januari. Oftewel: káp nou eens met “ik val onder Duits recht want ik heb een .de domein”.

In deze rechtszaak had een organisatie foto’s van een fotograaf met toestemming gebruikt, maar zonder toestemming op hun website gezet. De fotograaf stapte in Oostenrijk naar de rechter, en het bedrijf betwistte dat die bevoegd was omdat zij nu eenmaal in Duitsland was gevestigd en de website een .de extensie had. De rechtbank zette daarop haar juridische hulplijn in en vroeg het Hof van Justitie hoe dat nu zit: wanneer val je met je website onder het recht van een land als je via die website een onrechtmatige daad pleegt?

Nu is dit in het recht niet een heel nieuwe vraag. Het is al langer mogelijk om in land A iets te doen waar ze in land B last van hebben. Denk aan het exporteren van een krant met iets smadelijks, of het lozen van dingen in een rivier. Er zijn dan twee regels: 1) waar de veroorzaker gevestigd is, 2) waar de schade zich voordoet. Bij regel 2 geldt wel de beperking dat je dan alleen de schade mag vorderen die in dát land is voorgevallen. Volg je regel 1, dan mag je in dat land álle schade proberen vergoed te krijgen.

In deze zaak hielp regel 1 niet: de organisatie was immers in Duitsland gevestigd. Maar regel 2 vertaald naar internet gaat wél op:

In omstandigheden als die van het hoofgeding dient dus te worden aangenomen dat het intreden van de schade en/of het risico dat dit gebeurt, voortvloeien uit het feit dat in de lidstaat van de aangezochte rechter via de website van [de organisatie] toegang kon worden verkregen tot de foto’s die het voorwerp uitmaken van de rechten waarop [de fotograaf] zich beroept.

Ja, dat is wel gek: iedere website is in principe op te roepen in elk land. Die redenering kennen wij ook: menig Nederlands vonnis begint ergens met de formaliteit dat de website via internet op te roepen is vanuit Utrecht, Den Haag of Amsterdam en dat daarom de rechtbank Midden-Nederland (voorheen Utrecht), Den Haag of Amsterdam bevoegd is. Het deed me altijd wat flauw aan, maar ja als het Hof van Justitie het zegt dan valt het niet meer te ontkennen.

Dat de website wordt geëxploiteerd onder een Duits topleveldomein en niet op Oostenrijk gericht is, doet niet ter zake. Het gaat er echt alléén om dat je de website kunt benaderen vanuit Oostenrijk, en zodra dat het geval is mag de Oostenrijkse rechter zeggen hoe veel schade er in Oostenrijk geleden is. Deze regel is dus losser dan de regels bij de vraag op welk land een site zich richt bij elektronische handel en reclame. Daar moet je echt actief iets doen gericht op dat land, bijvoorbeeld in die taal adverteren, betaalmiddelen uit dat land accepteren of reclame maken op de radio aldaar.

Ik snap de redenering maar ik maak me er wel zorgen om. Het riekt heel erg naar de mogelijkheid van forumshoppen: zoek een land waar de wet of jurisprudentie je gunstig gestemd is, dien daar je rechtszaak in en hoop dat ze niet ál te moeilijk doen over je schadeclaim.

Arnoud

21 reacties

  1. Maar als ik een land vind waar de wet/jurisprudentie heel gunstig voor mij als aanklager is, en die rechter in dat land veroordeeld de houder van de website tot iets (bijvoorbeeld een schadevergoeding), dan heeft zo’n ander land toch geen of nauwelijks manieren om dat af te dwingen? Neem in Nederland dat ze de piratebay gingen verbieden, aan de uitspraak van de Nederlandse rechter heeft de piratebay ook totaal geen gehoor gegeven. (Vandaar die blokkades, maar dat is weer heel ander verhaal.) Dus de enige manier om redelijk veilig te zijn met je Nederlandse website die zich op Nederland richt is bij een toko als RIPE een lijst op vragen van Nederlandse IP adressen en de rest blokkeren. Zou dat genoeg zijn voor een rechter om duidelijk te maken “Ik wil me helemaal niet op het buitenland richten, ook al zal er misschien soms een IP adresje tussendoor lekken?”

  2. Dit kan in het kader van auteursrechten en het publieke domein dan wel interessante problemen gaan opleveren. Als je b.v. Piet Mondriaan neemt die inmiddels 70 jaar dood is en waarvan in Nederland zijn werk in het publieke domein valt. Maar waar in Amerika weer heel anders over gedacht wordt (http://www.trouw.nl/tr/nl/4512/Cultuur/article/detail/3821109/2015/01/01/2015-Mondriaan-mag-nu-op-een-theedoek.dhtml).

    Dit zou inderdaad tot gevolg kunnen hebben dat je als aanbieder van een website ipadressen gaat blokkeren. De vraag is dan alleen of dit voldoende is aangezien dit soort blokkades ook te omzeilen zijn.

  3. Daar gaan we dan fijn forum shoppen.

    Alle religieuzen in landen met een verbod op godslaster. Alle auteurs in landen met een fofaitaire vergoeding, liefs de VS natuurlijk, waar deze fofaitaire vergoeding torenhoog is. Alle meningsuitingen worden aangevochten in het land met de meeste beperkte uitingsvrijheid.

    Geen fijne zaak dit. Eigenlijk ben ik nu van mening: zet alle websites maar anoniem op via TOR en beheer ze via TOR. Iedereen zijn eiegen pirate bay en een middelvinger naar de EU en zijn wetgeving. Ik weet in iedergeval wel dat als ik een website op zou zetten die ook maar ergens in de EU als controversieel zou kunnen worden beschouwd ik dat nu via schakels en anoniem zou doen. Niemand wil toch met deze rechtsonzekerheid geconfronteerd worden.

    Hoe kan je nog fatsoenlijk op het internet exploiteren als je daarvoor de wet in 28 landen moet kennen?

    1. Dan draai ik het om: als je alleen valt onder de wet van waar je de site exploiteert, dan zoek ik toch fijn een buitenland zonder effectieve handhaving en doe ik wat ik wil? Haha, sorry Brein, mijn server staat in Tonga. Ja lekker smadelijk was dat, maar ja in de VS mág ik dat zeggen. Dat werkt toch ook niet?

      1. Als datgene wat iemand doet legaal is in Tonga of de VS, dan bestaat er blijkbaar geen internationale consensus dat datgene wat ‘ie doet slecht is. Het bestraffen van iets goeds is slecht, dus je krijgt altijd in iemands ogen onrecht. Het is dan beter om niet te bestraffen: het is beter dat iemand anders onrecht pleegt dan dat je het zelf doet.

        Als we ons in Nederland willen beschermen tegen al die slechte dingen die in Tonga of de VS gebeuren, dan moeten we het internet maar aan de grens gaan filteren. Nog afgezien van de vraag of dat effectief kan, denk ik (hoop ik) dat niemand dat wil, en dan blijft er denk ik nog één alternatief over: accepteren dat alles kan en alles mag op het Internet.

        Dat lijkt mij de meest aantrekkelijke oplossing.

      2. Nee, maar enige nuance á lá merken recht zou toch op zijn plaats zijn, of kijken naar de woonplaats van de uiteindelijke verantwoordelijken? Als een buitenlandse rechtspersoon evident is opgericht om regels te omzeilen, dan de regels toepassen van het land van herkomst van degenen die de controle hebben over de rechtspersoon.

        Of net als bij merken recht, een website die zich duidelijk op Nederland richt (nederlandstalig, nederlandse onderwerpen etc…) valt onder Nederlands recht als deze ook in Nederland bereikbaar is. Daarmee is dan een Nederlands talige website die Mein Kampf aanbied aan te pakken, ook als hij in amerika op een server staat en door een amerikaanse rechtspersoon geexploiteerd wordt. Is de hele website Engelstalig en richt en zich nergens expliciet mee op nederlanders, dan heeft Nederland pech.

        Idien in het eerste geval de rechtspersoon bestuurd wordt door Nederlanders, dan kan je die aanpakken op wanbeleid indien de amerikaanse rechtspersoon niets met de Nederlandse uitspraak doet.

        Het is niet juridisch eenvoudig, maar dat is geen reden om het niet te doen. Er zal dan enige mate van rechtzekerheid zijn. Zeker als er richtlijnen komen voor wanneer je je op een bepaald land richt. De huidige situatie in de EU is juridisch eenvoudig, maar is verder onwerkbaar.

        edit: na het lezen van Corné heb ik twijfels gekregen of jouw voorbeeld wel zo’n probleem is. Als de persoon die in Tonga een film op het internet zet in Nederland woont, vervolg je hem in Nederland voor inbreuk. Als het een Duitser is, dan kan in Duitsland een klacht indienen en dan kan duitse justitie vervolgen. Of bij civiele zaken kan je natuurlijk gewoon zelf in Duitsland de zaak beginnen.

        Je kan dan altijd alle schade proberen te verhalen die gedaan is wereldwijd. Waarbij Tonga zelf natuurlijk geen schade is, immers in Tonga heb je de wet niet overtreden.

        Als een Tongolees de bestanden plaatst doet hij iets legaals in eigen land. Jammer, je kan niets doen, behalve Tonga van het internet gooien of filteren. Je kan ook niets doen tegen boeren die coca planten verbouwen in Mexico als nederlandse regering, zolang ze in Mexico blijven en drugs zijn illegaal in Mexico. Ondanks dat de uiteindelijke drug in Nederland kan komen. Waarom zou het internet anders zijn?

      3. Als we het erg genoeg vinden dat in Tonga bepaalde wetten ontbreken, niet gehandhaafd worden of juist bestaan dan hebben we daar de diplomatieke dienst voor. Die kunnen de regering in Tonga er van proberen te overtuigen dat hun acties ons niet blij maken en wel eens gevolgen kunnnen hebben voor de onderlinge “kuch ontwikkelingshulp kuch” relatie.

  4. Dit is een gevaarlijk principe.

    De essentie van democratie is dat een volk zelf mag beslissen onder welke regels het wil leven. Als we al die regels overal het zelfde zouden maken, dan zouden we net zo goed alle nationale overheden kunnen afschaffen, en samen onder één wereldregering gaan leven. Ik denk dat dat een slecht idee zou zijn, en niet alleen omdat mensen in verschillende culturen verschillende keuzen maken, maar ook omdat we diversiteit nodig hebben om te kunnen innoveren en om verschillende systemen te kunnen vergelijken.

    Met het principe dat iedereen overal aangeklaagd kan worden laat je iedereen effectief onder de zelfde wetgeving vallen, en wel op de minst liberale manier: het land met de minst liberale wetgeving bepaalt hoeveel vrijheid je hebt.

    Ik denk dat, als een land A dit principe in haar rechtspraak volgt, een land B, ter bescherming van haar burgers, er goed aan doet om de rechters van land A tandeloos te maken door geen verdragen te hebben met land A voor rechts-handhaving, uitleveringsverzoeken en dergelijke.

    Je zou eigenlijk het principe van de minste strafbaarheid moeten volgen: een persoon in land A, die aangeklaagd wordt voor schade in land B, zou niet uitgeleverd moeten worden aan land B. Een rechter in land A zou die persoon wel moeten kunnen veroordelen, maar alleen als het veroorzaken van dat type schade strafbaar is in beide landen. De laagste maximumstraf moet gelden.

    1. Met het principe dat iedereen overal aangeklaagd kan worden laat je iedereen effectief onder de zelfde wetgeving vallen, en wel op de minst liberale manier: het land met de minst liberale wetgeving bepaalt hoeveel vrijheid je hebt.

      Het is nog veel erger. Alle landen zullen andere uitzonderingen hebben. effectief is de beperking niet het meest restictieve land, maar restrictiever dan dat omdat je ook aan alle restricties elders moet voldoen die in dat land uitgezonderd zijn.

  5. @Arnoud ik vind het eerlijk gezegd niet zo raar. Ik weet niet of jij statistiekjes draait op je website, maar op die van mij kan ik prima zien uit welk land mensen komen, welke staat/provincie en vaak zelfs uit welke stad. Het is op dezelfde manier erg makkelijk om je website alleen toegankelijk te maken voor burgers uit een specifiek land. Het feit dat het op het internet staat, wil niet zeggen dat het daarmee ook bereikbaar moet zijn voor iedereen. Als jij een site hebt die zich puur en alleen op burgers uit een bepaald land richt en je wilt dit soort dingen voorkomen, dan kost het je 5 minuten werk om te zorgen dat ook alleen die mensen jouw content kunnen zien. Ook kun je er voor kiezen om bepaalde content selectief wel of niet te tonen aan burgers uit bepaalde landen, zoals bijvoorbeeld ook YouTube doet ivm licenties.

    Dit is naar mijn mening niet zozeer een vonnis dat uitlokt dat mensen een rechtszaak beginnen in een land welke het meest gunstig is voor de uitkomst die ze willen, maar meer een wake-up call voor website beheerders dat ze bewuster moeten omgaan met content, licenties en rechten van eigenaren. Als ik jou de rechten voor een foto verkoop voor gebruik binnen NL, dan is het niet zo dat je vervolgens die foto op het internet gooit en niet zorgt dat het gebruik binnen de gegeven licentie blijft vallen ‘omdat alles op internet voor iedereen bereikbaar is’.

    1. Het is voor website eigenaar ondoenelijk om rekening te houden met alle landen waar de content te zien is. En die statistiekjes van jou zeggen niets. Zo heb ik jaren lang een IP adres gehad dat te boek stond als Iers. Op vele websites kreeg ik te zien dat ik in Ierland was en werd ik naar de ‘lokale’site omgeleid. Ik zat nochtans gewoon in Amsterdam.

      Voor Netflix en Hulu ben ik langetijd Amerikaan geweest en voor Youtube kan ik iedere nationaliteit nemen die ik wil. En dat alles zonder al te veel moeite. En als het zo makkelijk kan, denk je dan dat de rechter in het buitenland gaat zeggen dat alles prima is, want je hebt het in ieder geval geprobeerd?

      We hebben weer eens een europees gedrocht aan de broek, is het niet de BTW, dan is het wel het auteursrecht. Die hele europese éénwording is één groot drama aan het worden, waar we de generaties na ons mee opzadelen 🙁

      1. Het is niet ondoenlijk en als je licenties neemt op content dan is het jouw verantwoordelijkheid om of te zorgen dat je de licentievoorwaarden naleeft, of die content niet te gebruiken. Aan jou de keus. Maar ga niet mekkeren van oh het is te moeilijk/ondoenlijk etc blah blah. Als je dat niet wilt, dan moet je een andere licentie nemen – eentje die hoogst waarschijnlijk stukken duurder uitvalt. Aan jou de keus. Maar je moet niet met een onschuldig gezicht proberen van twee walletjes te eten en dan gaan huilen als je met je contract om de oren geslagen wordt.

        Dat mensen dit soort dingen met proxies en VPN constructies kunnen omzeilen doet niet ter zake. Technische beperkingen kunnen altijd technisch omzeilt worden. Maar dat wil niet zeggen dat als je een licentie neemt voor Duitsland, dat je dat vervolgens maar wereldwijd kan gaan gebruiken omdat het toch wel omzeilt kan worden. Jij zult moeten aantonen dat je rederlijkerwijs er alles aan hebt proberen te doen om die content af te schermen en je aan je contractuele verplichtingen te houden. Bijvoorbeeld door landen af te schermen, actief bekende proxies en VPN’s te blokkeren enz.

        Maar nogmaals, als een licentie afneemt voor iets, dan is het jouw verantwoordelijkheid om die na te leven. Niet iemand anders. En als je dat niet kan of wil, dan moet je die licentie niet afnemen. Heel simpel.

        Het is niet de afnemer die bepaalt wat de prijs of licentie is voor een product, maar de eigenaar danwel maker. En omdat het op het internet staat wil niet zeggen dat het dan maar allemaal gratis moet. Content creators, fotografen en anderen hebben net zoveel recht om betaald te worden voor hun werk als jij en ik.

        1. Het is wel ondoenelijk, het gaat namelijk niet alleen om zaken waar je een licentie op neemt. Het gaat om het feit dat werken in verschillende landen op verschillende momenten in het publiek domein terecht komen. En er is nauwelijks een touw aan vast te knopen waar en wanneer.

          De uitzonderingen op het auteursrecht zijn ook overal anders geregeld. Als je met de hele wereld rekening moet houden, dan kan je geen uitzondering meer gebruiken. Vergeet parodie, er zijn landen waar dat geen uitzondering is. Fair use? vergeet het maar, dat kent men ook niet overal. Nieuws exceptie is ook niet overal hetzelfde geregeld. Hoezo is dit werkbaar? En waarom moet je geld uitgeven om te proberen tegen te houden wat niet tegen te houden is. Door de opzet van het internet kan je mensen niet filteren op locatie omdat je de locatie niet betrouwbaar kan vaststellen. Volgens jou moet je daar dan wel onzinnig geld aan uitgeven om te laten zien dat je ioets doet. Hoezo nutteloos? En dan twijfel ik nog of het je gaat helpen als de klager in een rechtbank komt en live met een vpn of proxy verbinding laat zien hoe makkelijk het te omzeilen is.

          En dan heb ik het aleen nog maar over auteursrecht gehad. Maar wat dacht je van de vrijheid van meningsuiting? Dat is ook overal anders geregeld. In Turkije mag je het niet over de Armeense genocide hebben en waag het niet iets te zeggen over Attaturk of Erdogan wat ze niet bevalt. In Rusland zijn ze bang voor homosexuelen en in andere landen is het verboden om over hulp bij zelfdoding te schrijven. Nazi’s ligt in heel europa gevoelig, maar extreem in Duitsland en in Frankrijk is er strikte anti smaad wetgeving, maar is er geen verbod op godslaster. In andere landen is juist godslaster het probleem.

          Het is zeker te doen om de rechten te regelen van een werk dat de auteur wereldwijd door een enkele partij laat ‘verkopen’. Dat is niet hetgeen dat niet werkbaar is. Wat niet werkbaar is is dat je op het internet met ieder land waar je pagina zichtbaar is rekening moet houden met werkelijk alle wetgeving.

          Ik snap jouw laatste paragraaf ook niet helemaal. Ik vind het volkomen terecht dat een auteur geld kan verdienen met zijn werk. Ik vind het alleen ook volkomen terecht dat als ik in Nederland een website maak ik werken waarvan het auteursrecht is verlopen mag gebruiken. Ik vind het volkomen zot dat als ik als Nederlander in een land waar ik niet ben, waar ik geen server heb staan en waarop ik mij met mijn website niet richt aangeklaagd wordt omdat ik de wet heb overtreden. Al mijn acties zijn in Nederland uitgevoerd, ga lekker degenen aanklagen die vamnuit jouw land mijn website benaderen, zij zijn degenen die de data over de grens halen.

          Ik vind het overigens wel logisch dat als ik auteursrecht probeer te omzeilen via het buitenland ik als Nederlander in Nederland aangesproken kan worden. Maar er is dan ook een duidelijke band met Nederland. En het is dan ook logisch dat als ik de wet overtreed in het land waar mijn server staat ik aldaar ook aangesproken kan worden. Want ook met dat land is een band.

  6. Ik vind er wel iets in zitten in dat principe. Als ik iets publiceer in een ander land en ik ga vervolgens naar dat land, dan lijkt het me logisch dat ik daar op aangesproken kan worden. (Wel een reden om niet op vakantie te gaan naar landen met rare rechtsystemen).

    In hoeverre kan zo’n land nu iets als ik er niet naar toe wil en ik er geen zaken mee wens te doen? Ik neem aan dat de rechter in Tonga geen middelen heeft om zijn uitspraken af te dwingen zolang ik verder niets te maken wil hebben met Tonga. Maar hoe zit dit met andere landen? (Hoe) Kan Belgie of Amerika bijvoorbeeld betaling van een internet-gerelateerde boete afdwingen als ik daar nooit kom?

    1. Misschien iets in de trand van “Deze site is alleen beschikbaar voor inwoners van X”, en dan een “Ik verklaar dat ik nationaliteit X heb” knop, à la cookiemuur. Is technisch heel makkelijk omheen te komen, maar je liegt over je afkomst? Vanuit het buitenland kon je dan niet bij de strafbare informatie komen zonder te liegen, dat zou in een rechtszaak misschien wel weer in het voordeel van de webmaster kunnen uitpakken.

          1. Ik begrijp Jeroen wel als hij zegt dat informatie neutraal is. Informatie is niet goed of slecht, het is slechts juist of onjuist. Dat is ook de insteek van de Amerikaanse wetgeving waarin eigenlijk alleen laster (iemands reputatie schaden met onwaarheden, waarbij dit in de VS ook nog eens bewust moet zijn en je er al gauw mee weg komt als je een case voor gebruik van een hyperbool kan maken) strafbaar is en niet smaad.

            Jouw zin geeft maar twee informatie items: 1. Jeroen is oplichter; deze info is waar of onwaar. 2. Het bericht komt van de KvK; ook deze info is alleen waar of onwaar

            Beide zijn neutraal, de combinatie van de beide met het advies om geen zaken te doen maakt het een niet neutrale zin.

            1. Dat voelt als een te subtiel onderscheid, sorry. De zin is voor mij een sléchte zin, niet slechts een “neutrale informatieverstrekking waarbij de context het eventueel schadelijk maakt”.

              En @werkbij ik zie een verschil tussen feiten en meningen maar je kunt niet wegkomen met enkel “ik vind” voor een statement zetten. Als TROS Radar zegt “wij vinden Jeroen een oplichter” dan is dat net zo schadelijk als “Jeroen is een oplichter”.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.