De Amerikaanse acteur Alfonso Ribeiro, bekend van de jaren 90-sitcom The Fresh Prince of Bel-Air, heeft een rechtszaak aangespannen tegen Epic Games, de bedenker van de populaire videogame Fortnite. Dat las ik bij RTL Nieuws. Het zogenoemde ‘Fresh emote’-dansje is volgens Ribeiro een 1-op-1-kopie van zijn beroemde ‘Carlton dance‘ uit de serie. Deze spelpersonages voeren het dansje uit als een emote, een soort personalisatie waarmee je personage zich kan onderscheiden van andere spelers. Natuurlijk is het ergens wat flauw om zomaar zo’n iconisch element te imiteren, maar juridisch gezien blijf ik toch met de vraag zitten: welk recht wordt hier overtreden?
De advocaat van de acteur roept van schending van intellectueel eigendom, voor mij altijd een veeg teken dat men eigenlijk geen poot heeft om op te staan. IE bestaat namelijk niet. Ja, als rechtsgebied waar menig jurist in afstudeert, maar niet als een vorm van bezit. Het is juridisch betekenisloos om te zeggen dat iets je “intellectueel eigendom” is.
Wat je dan denk ik bedoelt is dat je een merk, auteursrecht, databankrecht, octrooi of iets dergelijks hebt op dat iets. Maar als je dat bedoelt, zeg dat dan, want dan kunnen we toetsen of je dat recht werkelijk bezit. Een merkrecht is op nummer op te zoeken in de daartoe opgezette databanken, bijvoorbeeld. Patenten kunnen we er ook bij pakken om te zien hoe breed te zijn.
Ik vermoed dat de inzet het auteursrecht oftewel copyright zal zijn. Het idee is dan dat het dansje een creatieve uiting is bedacht door Ribeiro. Voor auteursrecht is wel vereist dat je een ‘werk’ produceert, iets dat voor auteursrecht in aanmerking komt. Een grappige naam is bijvoorbeeld in principe te kort voor auteursrecht, dat is geen werk (daar is het merkenrecht voor).
De Auteurswet noemt in artikel 10 de “choreografische werken en pantomimes” als voorbeelden van auteursrechtelijk te beschermen werken. Hoewel de Carlton dance kort is, zie ik hem wel als een herkenbaar afgebakend werk, dat duidelijk een kop en staart heeft. Ik zou dat dansje dus wel een beschermde dans noemen.
Voor mij zou het verweer eerder een vorm van citeren (fair use) of parodie moeten zijn. Het gebruik in de game zou je dan een soort van knipoog noemen naar het werk van Banks, aanhaken op iets dat maatschappelijk algemeen bekend is. Men maakt er ook bepaald geen geheim van dat het dansje van Banks op de korrel is genomen. Ik zou dat dus een parodie noemen, een grappig bedoelde verwijzing naar een maatschappelijk fenomeen. Daarmee heeft meneer Ribeiro weliswaar het auteursrecht, maar is dit geen inbreuk.
Arnoud