Een lezer vroeg me:
Voor mijn opleiding moet ik een vak volgen over forensische ICT. De opdracht is nu om een telefoon te doorzoeken, en de docent meldde trots dat hij deze op Marktplaats heeft gekocht, om de klus interessanter te maken. Het zijn dus echte telefoons met echte data. Ik voel me daar niet comfortabel bij, mag ik dit wel?
Wat een rare opdracht, en niet eens vanwege de juridische kant. Hoe kun je nu studenten beoordelen die allemaal zó verschillende input krijgen? Je zult net de telefoon van de directeur van Bits of Freedom krijgen en je buurman die van Samantha van der Plas, hoe kun je dat ooit met elkaar vergelijken?
Juridisch gezien denk ik niet dat dit door de beugel kan. Natuurlijk wordt de school eigenaar van die telefoon wanneer een docent die koopt, en het is toegestaan je eigendom te doorzoeken of er andere schoolactiviteiten mee te ondernemen. Maar dat recht houdt op wanneer andermans persoonsgegevens in het gedrang komen.
(Als privépersoon-koper kun je iets sneller klaar zijn. Volgens de wet behoor je eigenaar te worden van het hele toestel, zonder enige last of beperking (art. 7:15 lid 1 BW). Als er toch nog data van iemand op blijkt te staan, dan is dat dus een beperking die er niet hoort te zijn. Daar kun je de verkoper dus op aanspreken, hij moet deze tekortkoming in de koopovereenkomst herstellen. Heel formeel moet het toestel dus terug, waarna de verkoper het wist en het opnieuw aan je geeft. Praktisch gezien zou ik geen bezwaar zien tegen even namens de verkoper die data wissen, dat is effectief hetzelfde en scheelt een hoop rompslomp.)
De school weet donders goed dat die telefoon vol zit met persoonsgegevens van een ander, dat is immers het hele doel van die opdracht. Er is geen toestemming van die mensen om daarmee te werken. (Enkel dat iemand zijn telefoon verkoopt is nog geen uitdrukkelijke specifieke toestemming voor gebruik van die persoonsgegevens.) Er is ook geen contract dat dit onderzoek rechtvaardigt.
Je komt dan uit bij de eigen dringende noodzaak: ik kan niet anders, en ik heb rekening gehouden met de privacy. De belangenafweging is dan simpel, kom nou toch. Je kunt immers prima zo’n telefoon voorzien van nepdata en dan de studenten aan de slag laten gaan. En daarmee is er dus geen legitiem eigen belang om hiermee te gaan werken. Met een beetje goede wil kun je dit zelfs het opzettelijk verzorgen van een datalek noemen, een ongeautoriseerde verwerking.
Het lastige is alleen: hoe vertel je dat die docent?
Arnoud