Internetrecht door Arnoud Engelfriet

mohamedhassan / Pixabay

Het Zwitserse Protonmail, een bekende voorvechter van privacyvriendelijk mailen, blijkt op bevel van de Zwitserse autoriteiten IP-adressen te loggen. Dit terwijl ze zeggen dat niet te doen. Dat meldde TechCrunch onlangs, op gezag van Etienne – Tek op Twitter. Het bevel is gegeven op gezag van Europol, naar aanleiding van een Frans onderzoek naar klimaatactivisten die in Parijs ophef creëren rond gentrificatie. Oei, wat nu?

Het mailadres van Protonmail werd gebruikt door de activisten om met elkaar te communiceren. Een niet onbekende truc: log allemaal in en typ drafts die de rest dan kan lezen, dat is effectiever dan mails naar elkaar sturen. Maar het staat of valt natuurlijk met de toegang tot die ene mailprovider.

Protonmail zegt “Standaard houden wij geen IP-logboeken bij die gekoppeld kunnen worden aan uw anonieme e-mailaccount. Uw privacy staat voorop.” Dus dat klinkt goed. Alleen, dan zegt de CEO naar aanleiding van deze zaak:

“Proton must comply with Swiss law. As soon as a crime is committed, privacy protections can be suspended and we’re required by Swiss law to answer requests from Swiss authorities.”

Als ik het goed lees, dan gaat het echter niet om afgeven van reeds gelogde IP-adressen, maar om het actief loggen op bevel. Uit het transparency report:

In addition to the items listed in our privacy policy, in extreme criminal cases, ProtonMail may also be obligated to monitor the IP addresses which are being used to access the ProtonMail accounts which are engaged in criminal activities.

Vrijwel elk land kent namelijk categorieën van strafrechtelijke overtredingen. Niet alleen overtredingen en misdrijven, maar ook subcategorieën. Bijvoorbeeld bij ons misdrijven waar vier jaar of meer op staat – art. 67 Strafvordering. En dat lijstje noemt er nog veel meer, waaronder het kraakverbod (art. 138a Strafrecht). Dit terwijl daar maar één jaar cel op staat, maar toch is het “ernstig” onder Nederlands recht.

En dat is opmerkelijk, want die Franse zaak gaat dus over kraken en gezien de vele berichten over de nieuwe strenge Franse anti-kraakwetgeving zou het me dus niets verbazen als er in de Franse strafwet ook een wat hogere categorie aan dit delict is gegeven. Dat zou dan het internationale bevel verklaren en de reden dat de Zwitsers er aan meewerken. Dat is dan juridisch gezien volkomen logisch en in het geheel niet opmerkelijk.

Arnoud

Rollstein / Pixabay

Een 51-jarige man die als schoonmaker een verborgen camera plaatste en die koppelde met het wifi-netwerk van zijn slachtoffer heeft zich onder andere schuldig gemaakt aan computervredebreuk, meldde Security.nl onlangs. De rechtbank Amsterdam veroordeelde de man eind augustus tot 10 maanden cel (4 voorwaardelijk) voor deze computervredebreuk, gekoppeld aan het maken van stiekeme intieme beelden in de slaapkamer van zijn opdrachtgever. Het is in zoverre opmerkelijk dat enkel “gebruik voor ander doel” niet snel computervredebreuk is.

De zaak kwam aan het licht toen de vrouw een verborgen ip-camera had ontdekt, die was vastgeplakt met hetzelfde dubbelzijdige tape dat de schoonmaker eerder voor klusjes in haar huis had gebruikt. De verdachte was daarnaast één van de weinige personen die een sleutel van het huis van de vrouw had. De camera was aan het wifi-netwerk van het huis gekoppeld; de man had het wachtwoord gekregen zodat hij tijdens het werk naar muziek kon luisteren. En dat ziet de rechtbank als een probleem:

Nu verdachte het wifi-wachtwoord heeft gebruikt met een ander doel dan waarvoor deze aan hem was verstrekt is de rechtbank van oordeel dat verdachte opzettelijk wederrechtelijk is binnengedrongen in een geautomatiseerd werk (de router dan wel het wifi-netwerk), door middel van een valse sleutel.

Het wil dus niet zeggen dat wanneer je autorisatie tot X hebt, dat dan ieder gebruik dat de letter van X te buiten gaat, automatisch computervredebreuk is. Had de man het wifi-wachtwoord gebruikt om ook te kunnen internetten (even Buienradar bekijken of googelen hoe je balpen van een houten tafel krijgt) dan zou ik er zeer veel moeite mee hebben gehad als dat computervredebreuk zou opleveren.

Naast de computervredebreuk wordt de man ook veroordeeld tot het afluisteren van gesprekken in die slaapkamer, en specifiek het vervaardigen en bezitten van “een afbeelding van seksuele aard” (art. 139h Strafrecht). Dit artikel is deel van het verbod op wraakporno, wat hier niet echt het geval is (“gewoon voyeurisme”) maar het artikel past bij het feit. Hij krijgt alles bij elkaar 10 maanden cel waarvan 4 voorwaardelijk, en moet bijna 1200 euro schadevergoeding betalen.

Arnoud

Een Amerikaan heeft de dieven van 16 bitcoins (destijds 2 ton in Euro’s) gevonden en klaagt nu hun ouders aan, zo meldde Krebs on Security onlangs. De man stak veel tijd in het opsporen van de bitcoindieven, maar wist met het nodige forensisch onderzoek te achterhalen dat twee Britse -destijds- minderjarigen de cryptomunten naar zich toe hadden weten te krijgen. Omdat de ouders niet reageerden op zijn verzoek tot terugbetaling, gaat hij nu over tot een civiele rechtszaak. Wat de vader van een “crypto hackende” dochter me bezorgd deed vragen: loop ik ook dat risico?

Even voor de duidelijkheid, het gaat hier dus niet om aangifte of strafvervolging tegen minderjarigen. Dat kan (in Nederland vanaf 12 jaar) maar dat zou een beslissing van het OM zijn. Het gaat hier om een civiele of burgerlijke zaak: ik heb schade geleden door uw kind, ik wil graag even afrekenen. En nee, dit is geen verzekeringswerk.

De truc die de twee gebruikt zouden hebben, was een crypto wallet app met een achterdeur: wanneer je een bitcoinadres kopieerde naar het Klembord, werd dit vervangen door een sterk gelijkend adres dat beheerd werd door de dieven. Je plakt dat dan in het walletprogramma en alles lijkt te kloppen, maar je geld ben je dus kwijt. Dit is een van de vele vormen van malware, diefstal en oplichting waar cryptogebruikers mee te maken hebben.

De man gooide er flink wat onderzoekscapaciteit tegenaan maar wist ze te vinden;

[The claimant’s] lawsuit lays out how his investigators traced the stolen funds through cryptocurrency exchanges and on to the two youths in the United Kingdom. In addition, they found one of the defendants — just hours after [his] bitcoin was stolen — had posted a message to GitHub asking for help accessing the private key corresponding to the public key of the bitcoin address used by the clipboard-stealing malware.

In Nederland trekken we een grens bij veertien jaar. Als een kind van onder die leeftijd iets onrechtmatigs doet, zijn de ouders daarvoor aansprakelijk. (Met als randvoorwaarde dat de vraag wel eerst is of het kind aansprakelijk zou zijn geweest als het meerderjarig was.) Ik heb geen twijfel dat het verspreiden van bitcoinstelende malware onrechtmatig is, of je dat nou doet “voor de lolz” of omdat je nieuwe fidget spinners wilt komen. Dus als die malwarecopypastende tienjarige inderdaad twee ton aan bitcoins had gestolen, dan zijn de ouders aansprakelijk.

Het andere makkelijke geval is de leeftijd zestien tot achttien, dan is alleen het kind aansprakelijk. Het doet er dan niet toe of het kind geen geld heeft en de ouders miljonair zijn. In theorie zouden de ouders aansprakelijk gehouden kunnen worden als blijkt dat ze hun ouderlijke zorgplicht hebben geschonden, maar dat is niet hetzelfde als “je kind stal mijn bitcoins en woonde bij jou thuis”. Het moet dan op zichzelf onrechtmatig zijn geweest dat de ouders niet ingrepen.

Vanaf achttien jaar is het kind meerderjarig en dus geheel als enige aansprakelijk voor zijn of haar fouten. Ook als het kind nog thuis woont en ook als de ouders alles betalen. Er is natuurlijk een ouderlijke zorgplicht tot 21 jaar, maar die betreft levensonderhoud en zorg en niet onrechtmatig handelen.

Als het kind veertien is (maar nog geen zestien) dan ligt het ingewikkelder, en dat komt met name omdat de wet een draak van een taalconstructie hanteert hiervoor:

Voor schade, aan een derde toegebracht door een fout van een kind dat de leeftijd van veertien jaren al wel maar die van zestien jaren nog niet heeft bereikt, is degene die het ouderlijk gezag of de voogdij over het kind uitoefent, aansprakelijk, tenzij hem niet kan worden verweten dat hij de gedraging van het kind niet heeft belet.

In 2009 blogde ik over de ouders van een vijftienjarige die aansprakelijk werden gehouden voor een auteursrechtclaim: de jongen had een fotootje van Cruijff op zijn website gezet en de ouders moesten daarvoor betalen, aldus de fotograaf.  De rechter zag geen reden om aan te nemen dat de ouders hadden moeten ingrijpen:

Het gaat kennelijk om een handige jongen – zoals zoveel kinderen tegenwoordig zeer handig zijn in het omgaan met internet en alles wat met computers te maken heeft – die op deze wijze zijn liefhebberij mede vorm geeft. Dat is tegenwoordig niets bijzonders. Er zijn veel kinderen van (ongeveer) deze leeftijd die een website hebben. Het onderwerp van de site -voetbal- is onschuldig: volstrekt normaal voor een jongen van 15 jaar.

Met name het moment dat er bizar veel geld in bezit blijkt, zou voor mij het moment zijn dat je als ouders in moet gaan grijpen. De bestolen man uit het Krebs-artikel hanteert als primair argument dat hij de ouders had geïnformeerd en dat ze daarom aansprakelijk zijn omdat ze niets deden om het ongedaan te maken. Dat is in Nederland geen rechtsgeldig argument – het gaat immers om informeren over een reeds gepleegde onrechtmatige daad.

Een slachtoffer van na die brief zou er wellicht wel wat mee kunnen: je wist dat meneer A bestolen was door je zoon, je deed niets en daarna werd ik óók bestolen, dat kan jou dus worden verweten. Blijf je zitten met het feit dat de kinderen in het Verenigd Koninkrijk zitten en de bestolene in Colorado, USA, maar dat thema hebben we al een paar keer recent gehad op deze blog.

Arnoud

Een lezer vroeg me: Wij zijn een ISP die honderden bedrijven heeft ontsloten. We weten van een kwetsbaarheid in Exchange die we kunnen scannen en detecteren. Mogen wij onze eigen klanten nu hierop scannen, ondanks dat ze geen toestemming hebben gegeven en bij ons geen dienst van softwarebeheer afnemen? Ik heb al een aantal keer… Lees verder

Een lezer vroeg me: Ik las dat in augustus tijdens de Defcon-hackerconferentie de zoekmachine Punkspider opnieuw gelanceerd zal worden. Deze zal dan dagelijks miljoenen websites op kwetsbaarheden scannen. De resultaten zijn vervolgens via de zoekmachine te vinden, wat volgens de ontwikkelaars voor een veiliger web moet zorgen. Hoe is dat in vredesnaam legaal, laat staan… Lees verder

Europese speurders hebben de berichtendienst EncroChat gekraakt en zo ongeveer 1.800 vermoedelijke misdadigers kunnen arresteren. Dat meldde HLN een tijdje geleden. In het rechercheonderzoek 26Lemont kon de politie maanden live meekijken met bij criminelen razend populaire, versleutelde communicatie. Dit dankzij Nederlands/Franse samenwerking waarbij men een backdoor via de server van Encrochat ongezien op telefoons van alle… Lees verder

De Autoriteit Persoonsgegevens heeft een boete van 12.000 euro uitgedeeld aan een orthodontistenpraktijk omdat die op een aanmeldformulier geen ssl-verbinding gebruikte. Dat meldde Tweakers vorige week. Door het ontbrekende ‘slotje’ liepen patiënten de kans dat gevoelige gegevens, zoals hun BSN, in verkeerde handen zouden terechtkomen. Opmerkelijk dat die basale beveiligingsmaatregel er niet was, maar minstens zo… Lees verder

Een lezer vroeg me: Ik weet dat onder de AVG het gebruik van biometrie strikt beperkt is tot hele specifieke toepassingen. Ik wil als security officer biometrie inzetten en heb daarvoor een oplossing die met templates en hashes werkt, zodat er geen vingerafdrukken hoeven te worden opgeslagen. Een nieuw genomen vingerafdruk wordt tot een hash… Lees verder

Een verjaardagscadeautje voor rechtenprofessor Lawrence Lessig, zo tweette hij: het Amerikaanse Hooggerechtshof heeft de scope van de Computer Fraude and Abuse Act fors ingeperkt. Een agent die zijn bevoegdheid misbruikt om een politiedatabase te raadplegen (hij verkocht zeg maar RDW-gegevens aan criminelen) is vast op allerlei manieren strafbaar, maar hij pleegt geen computervredebreuk. In heel veel IT-rechtszaken… Lees verder

Een lezer vroeg me: Mijn werkgever heeft het gebruik van tweefactorauthenticatie verplicht gesteld, en gebruikt daarbij de Microsoft Authenticator app. Alleen, wie geen werktelefoon heeft moet deze maar op de privételefoon installeren. Ik maak me zorgen over de rechten die deze app heeft (foto’s, camera, locatie, contactpersonen en ga zo maar door) en bovendien vraag… Lees verder