Internetrecht door Arnoud Engelfriet

De Autoriteit Persoonsgegevens heeft een boete van 12.000 euro uitgedeeld aan een orthodontistenpraktijk omdat die op een aanmeldformulier geen ssl-verbinding gebruikte. Dat meldde Tweakers vorige week. Door het ontbrekende ‘slotje’ liepen patiënten de kans dat gevoelige gegevens, zoals hun BSN, in verkeerde handen zouden terechtkomen. Opmerkelijk dat die basale beveiligingsmaatregel er niet was, maar minstens zo opmerkelijk dat de AP er voor in actie kwam gezien de beperkte scope. Maar goed, ik ben dus fan van kleine boetes voor kleine overtredingen.

De betreffende website bood klanten van de orthodontist gelegenheid afspraken te maken voor een behandeling. Op zich logischerwijs vroeg men om onder meer NAW-gegevens, geboortedatum, BSN, telefoonnummers van de patiënt en de ouders, gegevens over de school, huisarts, tandarts en de verzekeringsmaatschappij.” Dat formulier werd zonder beveiliging (dus SSL-, TLS-certificaat oftewel “slotje”) opgestuurd, wat inderdaad een beveiligings-dingetje is.

Is het heel erg? Mwa. Technisch betekent het dat iedereen die in het netwerk tussen de klant en de orthodontist zit, de data kan onderscheppen. Het klassieke voorbeeld is het internetcafé of bibliotheek, waar je met de juiste software alles kunt zien dat anderen in diezelfde ruimte opsturen naar websites. Door https te gebruiken, is dit niet langer inzichtelijk – de communicatie naar de site is versleuteld en daarmee niet meer te lezen.

Het aantal scenario’s waarin dit een reëel risico is, is dus beperkt. Vanuit huis is dit bijvoorbeeld geen issue, de buren die ook bij Ziggo zitten kunnen sowieso niet meelezen. Huisgenoten mogelijk wel. Werk je met mobiel internet, dan is dit ook geen serieus risico. Maar natuurlijk is er een niet te verwaarlozen groep mensen die alleen via publieke terminals (zoals de bieb) kan werken, en ook die moet gewoon veilig internet op kunnen.

Daar komt bij: al sinds jaar en dag weet iedereen dat zo’n slotje weinig moeite is, zeker sinds initiatieven als Let’s Encrypt die je gratis certificaten geven om het slotje te realiseren. Dus het voelt als “oké beperkt risico maar het is zo gedaan, doe het dus gewoon” voor mij. Ik blogde er ooit in 2013 over en concludeerde dat het eigenlijk onvermijdelijk is, behalve wellicht bij triviale formulieren zoals de plek hieronder waarin u het hartgrondig met mij oneens gaat zijn.

In het boetebesluit kan de AP het nog simpeler houden: het gaat hier om persoonsgegevens in de zorg, daarbij is NEN 7510-2 leidend en daaruit volgt het gebruik van TLS. Punt, klaar, next. En dan gaat het om zeer gevoelige gegevens, ook nog eens (vooral) van kinderen en dan mag dat al helemaal niet gebeuren. Normaal kom je dan op een boete van een ton, maar omdat deze orthodontist dat absoluut niet kan betalen wordt deze gematigd naar 12.000 euro.

En dan gooi ik met dit citaat even de knuppel in het hoenderhok:

[Betrokkene] heeft erkend dat de oude website geen gebruik maakte van een versleutelde verbinding. De ontwikkelaar van de oude website heeft haar nooit gewezen op die mogelijkheid. Anders had zij daar zeker gebruik van gemaakt, aldus [betrokkene].

Oftewel, die orthodontist mag de webbouwer op grond van schending zorgplicht aansprakelijk houden voor die 12.000 euro wat mij betreft.

Arnoud

Een lezer vroeg me:

Ik weet dat onder de AVG het gebruik van biometrie strikt beperkt is tot hele specifieke toepassingen. Ik wil als security officer biometrie inzetten en heb daarvoor een oplossing die met templates en hashes werkt, zodat er geen vingerafdrukken hoeven te worden opgeslagen. Een nieuw genomen vingerafdruk wordt tot een hash omgezet die wordt gematcht tegen een database. Dat lijkt mij veilig en bovendien buiten de AVG vallen. Onze FG zegt dat dit nog steeds biometrische gegevens zijn en dat het dus niet mag. Klopt dat?

Een vingerafdruk is een biometrisch persoonsgegeven volgens de definitie uit de AVG, “fysieke, fysiologische of gedragsgerelateerde kenmerken van een natuurlijke persoon” (artikel 4 lid 14). Of je die kenmerken nou opslaat als een plaatje of als een feature vector, dat maakt niet uit. Je blijft die kenmerken van die vinger bewaren.

De meeste systemen die werken met vingerafdrukken of andere biometrie, verwijzen naar hashes en roepen dan dat het anoniem is. Dat is AVG-technisch niet waar. Een gegeven is pas anoniem als het niet meer tot een persoon te herleiden is, maar het is niet genoeg dat namen ontbreken of iets dergelijks. Een toegangscontrolesysteem dat vingerafdrukken opslaat met enkel daarbij “mag naar binnen ja/nee” zonder namen of rugnummers valt gewoon onder de AVG.

De AVG zegt dat je geen biometrische persoonsgegevens mag gebruiken behalve in uitzonderlijke gevallen. De relevante uitzondering is in Nederland opgenomen in de Uitvoeringswet AVG, artikel 29:

… het verbod om biometrische gegevens met het oog op de unieke identificatie van een persoon te verwerken [is] niet van toepassing, indien de verwerking noodzakelijk is voor authenticatie of beveiligingsdoeleinden.

Voor mij zijn belangrijke factoren dat het echt nodig is dat je weet wélke personen naar binnen mogen (of toegang hebben), dat menselijk toezicht onhaalbaar is (bijvoorbeeld omdat men maar zelden naar binnen gaat) en dat alternatieven (zoals pasjes) geprobeerd zijn en vanwege een concreet probleem niet werken. Dus niet “we denken dat vingerafdrukken het beste zijn” maar “de rest werkt niet, zie hieronder waarom”.

Arnoud

Een verjaardagscadeautje voor rechtenprofessor Lawrence Lessig, zo tweette hij: het Amerikaanse Hooggerechtshof heeft de scope van de Computer Fraude and Abuse Act fors ingeperkt. Een agent die zijn bevoegdheid misbruikt om een politiedatabase te raadplegen (hij verkocht zeg maar RDW-gegevens aan criminelen) is vast op allerlei manieren strafbaar, maar hij pleegt geen computervredebreuk. In heel veel IT-rechtszaken was een brede lezing van de CFAA altijd een mooie hamer om verdachten tot schikken te dwingen, dus dit is inderdaad nogal een opsteker.

De agent in deze zaak had op zich rechtmatig toegang tot de database met politiegegevens, maar gebruikte deze om tegen betaling aan derden NAW-gegevens die horen bij een kenteken te verschaffen. Dat is natuurlijk misbruik van je bevoegdheid als politieagent, het schendt je geheimhoudingsplicht en zo nog wel een aantal dienstplichten. Maar zijn werkgever gooide het op computervredebreuk, computer fraud. Daar staan namelijk vele jaren cel op.

Het criterium voor computerfraude in de VS is erg breed: je pleegt het misdrijf als je “intentionally accesses a computer without authorization or exceeds authorized access.” In de praktijk wordt dat laatste vaak breed uitgelegd: iedere vorm van niet-bedoeld of niet-beoogd gebruik heet dan “exceeding authorized access”, of het nou gaat om een ingewikkelde technische bug gebruiken om meer te kunnen dan je mag, of om het niet opvolgen van een instructie op een geel briefje bij de receptie. Want als daarop staat “alleen gebruiken voor politiedoeleinden” dan ga je dat te buiten door de informatie op verzoek te verkopen, en dat is dan computervredebreuk.

Dat zat velen niet lekker, want zo kun je alles wel computervredebreuk noemen (en dat gebeurt dan ook). Vandaar dat deze uitspraak een positieve opsteker moet zijn:

The term “exceeds authorized access” is defined to mean “to access a computer with authorization and to use such access to obtain or alter information in the computer that the accesser is not entitled so to obtain or alter.” … An individual “exceeds authorized access” when he accesses a computer with authorization but then obtains information located in particular areas of the computer—such as files, folders, or databases—that are off-limits to him.

In Nederland geldt deze regel al langer. Zo is het versturen van een vervalste betalingsinstructie naar een bank géén computervredebreuk: als jij bevoegd bent om betalingsinstructies te sturen, dan is ook deze bevoegd gestuurd. Dat de instructie zelf vals is (het geld gaat naar de verkeerde rekening) maakt het insturen zelf niet onbevoegd. Andermans wachtwoord gebruiken is wél computervredebreuk, want dat wachtwoord geeft niet jou maar die ander de bevoegdheid.

Een grijs gebied ligt in gebieden zoals URL-manipulatie: de informatie is op zich beschikbaar zonder formele autorisatie, maar er is ook weer geen openbare bekendmaking van die informatie geweest. Zoals wanneer je “20191225-3998” verandert in “20211225-4006” en dan de kersttoespraak uit 2021 krijgt. Die 4006 moest je raden maar dat is vrij triviaal, en men had net zo makkelijk een wachtwoord erop kunnen zetten. Volgens deze Amerikaanse uitspraak is dit géén computervredebreuk, want je mocht bij alle informatie op deze publiek webserver en er is geen formeel onderscheid tussen een URL aanklikken en willekeurige tekens achter elkaar zetten in een bevraging bij de website.

Arnoud

Een lezer vroeg me: Mijn werkgever heeft het gebruik van tweefactorauthenticatie verplicht gesteld, en gebruikt daarbij de Microsoft Authenticator app. Alleen, wie geen werktelefoon heeft moet deze maar op de privételefoon installeren. Ik maak me zorgen over de rechten die deze app heeft (foto’s, camera, locatie, contactpersonen en ga zo maar door) en bovendien vraag… Lees verder

De FBI gaat uitgelekte wachtwoorden die het tijdens onderzoeken tegen gekomen is, in het vervolg delen met de website Have I Been Pwned. Dat meldde Tweakers onlangs. De wachtwoorden die de FBI met Have I Been Pwned deelt, zullen worden voorzien van een SHA-I en NTLM-hashparen, zodat ook HIBP-eigenaar Troy Hunt de wachtwoorden niet in… Lees verder

De FBI gaat nu netwerken van privépartijen patchen, las ik (vrij vertaald) bij Schneier’s blog. Het gaat om honderden met malware geïnfecteerde Microsoft Exchange-servers, waar webshells (commandoregel-toegang op afstand) op waren geplaatst. Nadat de federale politie daartoe door een rechtbank was gemachtigd, gaf zij al deze servers een speciaal commando waarmee de kwaadaardige code werd… Lees verder

Een lezer vroeg me: Bij ons bedrijf is gekozen voor bring-your-own-device, waarbij mensen zelf privé een laptop mogen kopen en de werkgever het bedrag vergoedt via de werkkostenregeling. Nu zeggen collega’s dat ze dus op hun eigendom alles mogen installeren dat ze willen, inclusief applicaties die adminrechten nodig hebben. Dat zie ik als security officer… Lees verder

De persoonsgegevens van een onbekend aantal ANWB-leden liggen mogelijk op straat door een datalek bij een incassobureau. Dat meldde Nu.nl onlangs. Het gaat om mensen die in contact zijn geweest met Trust Krediet Beheer (TKB), dat namens de ANWB betalingen incasseert bij wanbetalers. Het datalek betreft gijzelsoftware (ransomware) dat gegevens van TKB ontoegankelijk had gemaakt…. Lees verder

Een lezer vroeg me: Als ik als IT-medewerker een bepaalde klant bezoek, moet ik me identificeren aan de deur. Fair enough, maar sinds kort moet mijn identiteitsbewijs in een scanner “ter verificatie”. Ik heb daar vraagtekens bij want als bezoeker kun je niet controleren wat de hardware en software (“Paspoort scanner” en een standaard Windows PC) wel… Lees verder

Het Britse bedrijf Ticketmaster heeft een boete gekregen voor een datalek in 2018, las ik bij Nu.nl. Door een kwetsbaarheid in de chatbot op de website konden derden toegang krijgen tot betaalgegevens van 37.000 creditcardhouders, en in theorie zelfs 9.4 miljoen mensen uit de hele EU. Opmerkelijk aan de zaak vond ik vooral dat die… Lees verder