EU gaat Verenigd Koninkrijk adequaat verklaren voor export persoonsgegevens

De EU-lidstaten hebben zich achter besluiten geschaard om het belemmeren van gegevensstromen na het vertrek van Groot-Brittannië uit de EU te voorkomen. Dat las ik bij Tweakers, en ik moest het ook twee keer lezen. Voor de juristen: we zijn een stapje dichterbij een adequaatheidsbesluit voor het Verenigd Koninkrijk, wat zou betekenen dat er zonder aanvullende bijzondere maatregelen persoonsgegevens in die unie mogen worden opgeslagen. De keuze roept wel vele vragen op, vooral omdat het VK bekend staat om haar massadataspionage die ze deelt met onder meer de Verenigde Staten.

Het plan hiertoe werd al in februari opgevat als een logisch gevolg van de Brexit: zonder een besluit als dit mogen in principe geen persoonsgegevens vanuit de EU naar het VK. Je moet dan gaan werken met de ingewikkelde Standard Contractual Clauses én je moet dan zelf nagaan of het VK veilig genoeg voor jou is. Een adequaatheidsbesluit lost dat op, omdat de Europese Commissie dan zelf verklaart dat het wel goed zit in het VK. De AVG zegt dat je dan niet zelf nog aanvullende controles uit hoeft te voeren. (Een verwerkersovereenkomst bij een Engelse IT-leverancier blijft wel vereist, maar dat is niet anders dan bij een Duitse of Italiaanse.)

De parallel met de Verenigde Staten doet zich meteen voor. Op grond van de Privacy Shield overeenkomst mocht je ook zonder nadere maatregelen data in de VS stallen (dat was geen adequaatheidsbesluit maar dat is iets voor de echte puristen). Daar is natuurlijk een streep door gehaald waarna iedereen met de handen in het haar zit hoe het gebruik van Amerikaanse diensten (van zeg Mailchimp tot Amazon) nog recht te breien.

De belangrijkste reden voor die streep was het uitgebreide spionageprogramma van de VS dat door Edward Snowden werd onthuld. In mei oordeelde het Europese Hof voor de Rechten van de Mens nog dat de Britse inlichtingendienst GCHQ met haar bulkdatagraaien de Europese grondrechten schendt. Nou is formeel het EVRM een ander verdrag dan de EU, maar deze rechten gelden wel gewoon in Europa én ze komen overeen met EU-grondrechten zoals in het Handvest vastgelegd. Het ligt dus laten we zeggen niet voor de hand dat het Europese Hof van Justitie anders zal oordelen. En een land dat zulke dingen structureel doet, kun je niet adequaat noemen.

Je zou je dan ook de vraag kunnen stellen waarom de EU nog verder gaat met deze procedure, want het voelt een weinig kansrijke papieren constructie. Nou ben ik nog wel eens cynisch over die dingen, dus mijn idee is dat men het doet zodat er een papieren constructie is (zodat de handel door kan) totdat het HvJ er een keer aan toekomt (over een jaar of drie) om dit af te schieten. Met als bijkomend voordeel dat het dan niet jóuw politieke keuze was om dit tegen te houden, maar een uitspraak van een onafhankelijke rechter waar niemand jou op aan hoeft te kijken.

Arnoud