Waarom gaat die fotograaf achter mij aan en niet mijn gebruiker?

groep-claim-geld.jpgEen lezer vroeg me:

Recent kregen wij een claim van een fotograaf vanwege een foto geplaatst door een lid van ons forum. In onze forumvoorwaarden staat duidelijk dat de gebruiker zelf verantwoordelijk is, ook bij schade door dit soort claims. Gebruikers vrijwaren ons van elke vorm van aansprakelijkheid. Maar die fotograaf stelt dat hij daar niets mee te maken heeft. Is dat zo, en wat is dan de waarde van die voorwaarden?

Die fotograaf heeft toch echt een punt. Als een forum iemand anders schade berokkent, dan moet de organisatie achter dat forum die schade vergoeden. Het doet er dan niet toe welke persoon de schade in gang zette. Als het forum medeverantwoordelijk is voor de schade, dan mag je daar je claim leggen als benadeelde partij.

In je gebruiksvoorwaarden kun je van alles zetten, maar voorwaarden zijn contractuele afspraken en dus alleen bindend op partijen die er mee akkoord zijn gegaan. Je forumleden zitten hier dus aan vast, maar een derde zoals zo’n fotograaf niet. Die is geen forumlid dus waarom zou hij zich moeten houden aan voorwaarden die jij aan je leden stelt?

Een veel lastiger vraag is óf het forum wel aansprakelijk is voor auteursrechtclaims wegens foto’s geplaatst door leden. Daar wordt nu vaak heel makkelijk over gedaan: het forum is geen beschermde tussenpersoon dús zijn ze aansprakelijk, klaar. Dat klopt niet volgens mij: je hebt nog altijd de vraag of de forumbeheerders iets fout doen door mensen foto’s te laten publiceren, als daar auteursrechten van derden op zitten. Zonder fout geen onrechtmatige daad.

(Je bent een beschermde tussenpersoon als je je niet inhoudelijk bemoeit met wat mensen plaatsen. Forums modereren – ze kunnen niet anders – dus voldoen ze niet aan die beschermingsregel.)

Het enkele verspreiden van berichten van derden met onrechtmatige inhoud is op zichzelf niet onrechtmatig. In de Wereldomroep-zaak werd een SMS-bericht van een luisteraar voorgelezen. Het Hof Amsterdam oordeelde dat slechts wanneer de Wereldomroep had moeten weten dat het bericht onjuist was, zij aansprakelijk geacht zou kunnen worden. Diezelfde blog citeert een Pretium-zaak waarbij dezelfde norm werd aangelegd. In de Garagetest-zaak zag de rechtbank geen onrechtmatig handelen in het incidenteel laten verschijnen van valse recensies. Deze waren niet eenvoudig kenbaar voor de beheerder. Bovendien konden gerecenseerde garages een weerwoord plaatsen en mochten negatieve recensies alleen worden geplaatst met onderbouwing.

Je zou daaruit dus kunnen concluderen dat wanneer een forum niet weet of had moeten weten dat er auteursrechten van derden op zitten, ze niet aansprakelijk zijn voor schade bij de fotograaf. Alleen: bij auteursrechten werkt dat kennelijk anders – er staat een foto, betaal maar en verhaal het op je leden of zo. Ik heb geen idee waar dat op gebaseerd is in het recht. Het wordt tijd dat een forum hier eens een principezaak van maakt.

Arnoud

29 reacties

        1. Je zou inderdaad aansprakelijk kunnen zijn voor een linkje naar zo’n plaatje: (…) als bedrijf heb je een onderzoeksplicht over de status van waar je naar linkt.

          Gerelateerd: Op basis van dat arrest heeft een rechtbank in Hamburg ook een soortgelijke uitspraak gedaan. Daarop heeft een nieuwsmedium onderzoek gedaan of ze kunnen linken naar de website van die rechtbank. Helaas wil die rechtbank geen bindende uitspraak doen over de rechtmatigheid van de content op hun website.

      1. Heb je hier wat aan?

        Well, it’s a marvelous night for a moondance
        With the stars up above in your eyes
        A fantabulous night to make romance
        ‘Neath the cover of October skies
        And all the leaves on the trees are falling
        To the sound of the breezes that blow
        And I’m trying to please to the calling
        Of your heart-strings that play soft and low
        And all the night’s magic seems to whisper and hush
        And all the soft moonlight seems to shine in your blush

        Can I just have one more moondance with you, my love
        Can I just make some more romance with you, my love

        Well, I want to make love to you tonight
        I can’t wait ’til the morning has come
        And I know now the time is just right
        And straight into my arms you will run
        And when you come my heart will be waiting
        To make sure that you’re never alone
        There and then all my dreams will come true, dear
        There and then I will make you my own
        And every time I touch you, you just tremble inside
        And I know how much you want me that you can’t hide

        Can I just have one more moondance with you, my love
        Can I just make some more romance with you, my love

        Well, it’s a marvelous night for a moondance
        With the stars up above in your eyes
        A fantabulous night to make romance
        ‘Neath the cover of October skies
        And all the leaves on the trees are falling
        To the sound of the breezes that blow
        And I’m trying to please to the calling
        Of your heart-strings that play soft and low
        And all the night’s magic seems to whisper and hush
        And all the soft moonlight seems to shine in your blush

        Can I just have one more moondance with you, my love
        Can I just make some more romance with you, my love

        One more moondance with you in the moonlight
        On a magic night
        La, la, la, la in the moonlight
        On a magic night
        Can’t I just have one more dance with you my love

        Georgia, Georgia,
        The whole day through
        Just an old sweet song
        Keeps Georgia on my mind

        I said Georgia
        Georgia
        A song of you
        Comes as sweet and clear
        As moonlight through the pines

        Other arms reach out to me
        Other eyes smile tenderly
        Still in peaceful dreams I see
        The road leads back to you

        I said Georgia,
        Ooh Georgia, no peace I find
        Just an old sweet song
        Keeps Georgia on my mind

        Other arms reach out to me
        Other eyes smile tenderly
        Still in peaceful dreams I see
        The road leads back to you

        Georgia,
        Georgia,
        No peace, no peace I find
        Just this old, sweet song
        Keeps Georgia on my mind

        I said just an old sweet song,
        Keeps Georgia on my mind

        Oh, en ik ga je ook niet zeggen wie de auteur van deze lyrics is. Het lijkt me niet dat ik moet proberen dit volgens de regels van het citaatrecht te doen.

      2. Is moderatie niet ALLE bemoeienis met inhoud. Je hebt strenge moderatie (er komt niets op tenzij door mij goedgekeurd) en slappe moderatie (als er klachten komen zal ik wel eens kijken wat ik doe), maar is dat niet allemaal ‘moderatie’?

  1. Komt hier de Notice&Takedown procedure niet om de hoek kijken?

    Een persoon of bedrijf start een forum, waar leden zich op aanmelden. Op dit forum melden zich ook leden aan. Ja, het forum wordt ‘gemodereerd’, de persoon of het bedrijf hebben zelf immers een admin account. Maar, posts van leden worden niet gecontroleerd op inhoud, leden zijn hier zelf verantwoordelijk voor.

    Is het dan niet de bedoeling dat iemand met een claim dit onder de NTD meldt aan de uitbater van het forum, zodat deze er gepaste actie op kan ondernemen (oftewel: offline halen die post/dat plaatje)?

    Op precies deze manier worden toch ook hostingproviders gevrijwaard voor het hosten van illegale content op hun servers? Ze kunnen controleren wat er geüpload wordt naar hun servers, maar zullen dat in de praktijk niet altijd doen. Internetproviders idem: ze kunnen</em immers wel controleren wat er verstuurd wordt via hun verbinding, maar doen dat niet. Maar, als er dan een melding binnenkomt (bijvoorbeeld “Hey, daar staat een phishing site!”), is iedereen er als de kippen bij om dat ding offline te halen.

    Wordt deze regelgeving dan ook niet doorgetrokken naar forums? Want als forumbeheerders te allen tijde verantwoordelijk zijn voor alle content op hun forums en dus ook aansprakelijk zijn als er iets verkeerds gebeurd, zonder ze de tijd te geven om dat adequaat op te lossen… Dan is het denk ik gauw uit met de forum-pret.

    1. Forumbeheerders kunnen worden beschermd door art. 6:196c lid 4 BW. Dat artikel bepaalt dat een aanbieder van een hostingdienst niet aansprakelijk is voor de content als zij geen weet heeft van het onrechtmatige karakter, maar de content direct moeten verwijderen zodra zij daar wel weet van krijgen. Alleen een zuivere hostingdienst die louter een technische dienst aanbiedt valt onder dit artikel. Veel fora zijn gemodereerd waardoor ze hier niet onder vallen, ook al wordt slechts een fractie van de posts daadwerkelijk door moderators gelezen.

      1. Ik heb op mijn één van servers nog een forum lopen waar ik zelf niet eens meer aan deelneem. Het forum wordt gemodereerd, maar niet door mij. Dit regelen de gebruikers zelf, van de huidige beheerder/mod weet ik zelfs alleen zijn online nickname en een e-mail adres. Ik ken nog wel een aantal van de leden.

        Ik heb wel administratortoegang, omdat ik wil kunnen reageren op claims, mail naar het abuse adres op dat domein komt zowel bij de huidige beheerder als bij mij terecht. (Tot nu to alleen spam op ontvangen).

        In feite treedt ik op als hosting provider voor deze groep. Maakt het nog wat uit dat ik wel zou kunnen modereren?

          1. Interessant, zal het eens goed doorlezen.

            Het is een standaard phpBB forum met een eigen theme, voor een game die ik ooit speelde. Toen ik stopte heb ik gevraagd wie de boel wil administreren, ik stop ermee. Server mochten ze blijven gebruiken.

            Er is in ieder geval geen bijzondere functionaliteit toegevoegd om plaatjes of films of wat dan ook te promoten en alle categoriën hebben betrekking op games die er gespeeld worden. De huidige moderatoren ken ik niet eens, laat staan dat ik ze heb aangesteld. En er zijn ook geen custom algoritmes gebruikt. Standaard phpbb met links naar de recent posts op de voorpagina, zonder daar de inhoud te tonen. Ik heb nul kennis van php, dus kan het niet eens aanpassen als ik zou willen.

            Ik heb vanwege deze post voor het eerst in maanden weer eens gekeken. Het punt is als ik mij niet op notice en takedown kan beroepen voor een site waar ik al meer dan twee jaar niets meer mee te maken heb, behalve dat het op een door mij gehuurde server draait. Dan ga ik ze toch denk ik naar een eigen server verwijzen. (ik kan de server niet overzetten op hun naam er draait nog een andere site op die wel van mij is.)

  2. Dat klopt niet volgens mij: je hebt nog altijd de vraag of de forumbeheerders iets fout doen door mensen foto’s te laten publiceren, als daar auteursrechten van derden op zitten. Zonder fout geen onrechtmatige daad.

    Bij een onrechtmatige daad moet er sprake zijn van een doen of laten om de daad te kunnen toerekenen. De auteurswet schept een eigen schadevergoedingsverplichting die losstaat van een onrechtmatige daad. Verveelvoudigen of openbaar maken wordt in art. 5 Aw als inbreuk aangemerkt, waarna art. 27 Aw bepaalt dat daarvoor een schadevergoeding gevorderd kan worden (evt. forfaitair vastgesteld). Ik snap niet waarom je dan nog de vraag van de toerekening zou stellen.

    Het is ook nog van belang of het forum de afbeelding slechts embedt of dat het forum de afbeelding zelf host. In het eerste geval is er niet altijd sprake van een openbaarmaking/inbreuk (zie de recente uitspraak over GeenStijl). In het tweede geval is er altijd een inbreuk omdat de afbeelding wordt verveelvoudigd.

    1. Volgens mij kan dat niet, schadevergoeding betalen zonder een onrechtmatige daad (of een wanprestatie onder overeenkomst). Ik lees artikel 5 lid 2 Aw als de invulling van de norm “inbreuk op een recht” uit art. 6:162 lid 2 BW, niet als een zelfstandige grond voor schadevergoeding.

      Maar zelfs onder die route, dan moet ik toch nog steeds openbaar gemaakt hebben of verveelvoudigd? Ik zou zeggen dat mijn gebruiker de openbaarmaking en de verveelvoudiging doet, en ik bied slechts de technische faciliteiten daarvoor. Bieden van faciliteiten is geen inbreuk, dat is volgens mij vaste rechtspraak.

      Als je zegt, het forum maakt wél zelf openbaar, waarom maakt zeg Ziggo, TRUE of Hostnet niet zelf openbaar vanwege de websites van hun klanten? Als de openbaarmaking door de hoster een eigen openbaarmaking is, dan kom je niet toe aan de bescherming uit 6:196c lid 4 BW. Dus volgens mij móet het een openbaarmaking van de klant zijn, anders gaat heel de hostingwereld onderuit.

      1. Ik denk dat je gelijk hebt. Als forum moet je dus echt iets fout doen zodat de openbaarmaking aan de forumeigenaar kan worden toegerekend. In de scriptie van Bendert Zevenbergen wordt betoogd dat een forumbeheerder een zekere zorgplicht heeft.

        Wat mij betreft is dat een afweging van gezond verstand. In een topic als “post hier een foto van je auto” hoef je wat minder op te letten dan in een topic “post hier plaatjes van blote vrouwen”. Als het onwaarschijnlijk wordt dat een gebruiker een foto zelf heeft gemaakt (bijvoorbeeld door het professionele karakter, een grappig element, beoordeeld in samenhang met de tekst die de gebruiker erbij plaatst), moet een forumbeheerder erop bedacht zijn dat de gebruiker de foto niet zelf heeft gemaakt. Hij mag dan best een (klein) onderzoek doen zoals een inverse image search of navraag doen bij de gebruiker (tijdgebrek is geen excuus, zo betoogt Bendert Zevenbergen). Op Tweakers loopt bijvoorbeeld een topic genaamd “Het grote grappige plaatjes topic Editie Q4-2016”. Het is even de vraag of die plaatjes openbaar worden gemaakt (ze worden geserveerd via een proxy op het domein van tweakers die de afbeeldingen tijdelijk cachet), maar de toerekening is voor mij evident.

        Ik ken ook een geval van een forum dat alle afbeeldingen mirrort. De gebruiker denkt een plaatje te embedden, maar het forum maakt een permanente kopie om de toekomstige beschikbaarheid te garanderen. Aan de gebruiker kun je die kopie niet eens toerekenen want die verwachtte het plaatje slechts te embedden.

  3. Je forumleden zitten hier dus aan vast, maar een derde zoals zo’n fotograaf niet.

    Even controleren of de fotograaf in kwestie niet toevallig een account heeft aangemaakt op het forum om ‘zijn’ foto te kunnen bekijken zou een handige zet zijn ? En omgekeerd natuurlijk als forumbeheerder plaatjes alleen tonen aan geregistreerde gebruikers ?

    1. Zo’n bepaling kan op meerdere manieren zijn geformuleerd. Even twee gestileerde voorbeelden:

      1. Een gebruiker is aansprakelijk voor schade die hij veroorzaakt en vrijwaart het forum van claims van derden.
      2. Een gebruiker zal het forum niet aansprakelijk stellen voor schade veroorzaakt door andere gebruikers van het forum.

      Bij de eerste formulering blijft het forum zelf aansprakelijk maar kan zij de claim weer op haar gebruiker verhalen. De tweede formulering is iets trickier. Als een fotograaf slechts een account aanmaakt om zijn foto te kunnen bekijken, is het onredelijk om je op zo’n bepaling te beroepen.

    2. Ik zie hier een schraal verdienmodel voor fotografen… je zet je eigen foto op tig sites vanuit een publieke compuer, maakt vervolgens hier een screenshot van en stuurt een rekening voor het linken naar auteursrechtelijk beschermd materiaal…

  4. Er zijn zat forums die alleen modereren op reacties die worden gemeld door andere gebruikers of door de forum of antispamsoftware.

    Dan is er geen actieve moderatie maar passieve moderatie vergelijkbaar met takedown notices en kan er mijns inziens wel degelijk sprake zijn van een beschermde tussenpersoon status omdat de beheerders dan niet op de hoogte zijn van wat gebruikers doen tenzij ze geinformeerd worden.

    1. Kijk die eerder door mij genoemde uitspraken eens door. Met antispamsoftware ga je volgens mij als forumbeheerder toch nat, omdat jij de controle hebt over het gebruikte algoritme. Er zijn maar weinig fora die uitsluitend modereren op basis van meldingen. Ik ken een voorbeeld van een forum met duizenden reacties per dag en maar twee mods, waarbij werd geclaimd dat die alleen modereren op basis van meldingen. Het probleem voor de wederpartij is dat zo’n claim heel lastig onderuit te halen is omdat je die meldingen niet kunt zien. Het forum ging bij de rechter toch nat, onder meer omdat een mod een keer iets had geplaatst in de trant van ‘nu ontopic reageren anders wordt je bericht verwijderd’, en vanwege een wervingsactie voor nieuwe mods waarbij werd aangegeven dat die actief dienden mee te discussieren.

  5. Uit aanhef van Arnoud: wanneer een forum niet weet of had moeten weten dat er auteursrechten van derden op zitten ….

    ….. had moeten weten is genoeg (6:162 lid 3 BW) waarbij art 2 Aw. een veel vergeten artikel van de Auteurswet is: ZONDER TOESTEMMING VAN DE MAKER: LINKE SOEP.

    En bij (terecht) beroep op art. 6:196c lid 4 BW zijn nog altijd de persoonlijkheidsrechten ex art 25 Aw. van toepassing. Dan is art. 27/a Aw. voldoende voor recht op schadevergoeding. Idd. leuke testcase.

    En Bernd (13 dec. 21:42), uitlokking is idd niet fraai, maar dat doet niets af aan art. 1, 2 en 25 lid 1 sub a Aw.

    1. Geheel los van alles in de Auteurswet, bedoel je. Niets in het recht staat los van al het andere, behalve misschien een enkel grondrecht. Maar zelfs als we ze als los recht zien: een geslaagd beroep op 6:196c lid 4 BW maakt dat je niet aansprakelijk bent voor schade voortvloeiende uit de informatie die je doorgaf. Een ontbrekende naamsvermelding in die informatie valt daar toch ook gewoon onder? Kun je met wetsartikelen aangeven waarom zo’n hoster wél economische schade kan vermijden met dat artikel maar niet de morele schade?

      Ik ken geen énkel vonnis waarin dit de uitspraak was. En het klopt niet met het juridisch systeem.

  6. Idd., bij geslaagd beroep, maar ik ging en ga er gezien de verstrekte informatie van uit dat dat hier niet het geval is. Zie het vonnis tegen het Brandweerforum, Rechtbank Den Haag, 16 januari 2012, zaak/rolnr. C/09/416075/HA ZA 12-420, vijf fotografen vertegenwoordigd door advocate mr. K.M. van Boven tegen inbreukmaker. Afspraken tussen moderator en leden regarderen de fotograaf niet. De openbaarmaker is de eerst verantwoordelijke. En laten moderator en leden gewoon hun gemaakte afspraken nakomen – en niet derden die niets met de afspraken van doen hebben – voor die schade laten opdraaien. Zie de inleiding, dat is toch de beste denkbare erkenning van verantwoordelijkheid:

    In onze forumvoorwaarden staat duidelijk dat de gebruiker zelf verantwoordelijk is, ook bij schade door dit soort claims. Gebruikers vrijwaren ons van elke vorm van aansprakelijkheid. Maar die fotograaf stelt dat hij daar niets mee te maken heeft. Is dat zo, en wat is dan de waarde van die voorwaarden?

    En onverminderd blijven de persoonlijkheidsrechten een recht van de maker die niet overdraagbaar zijn, dus ook niet naar de beschikkingsonbevoegde.

      1. Ik schreef BIJ GESLAAGD BEROEP OP …., maar dat was niet het geval, gevolgd met mijn motivatie. Sorry als ik niet duidelijk geweest mocht zijn maar de niet overdraagbare persoonlijkheidsrechten zijn altijd van toepassing op zowel legale als illegale openbaarmakingen.

        Dan ligt daar volledigheidshalve ook nog de beschikkingsonbevoegdheid, zie

        Rb. ’s-Hertogenbosch, 11 januari 2006, ECLI:NL:RBSHE:2006:AU9504: r.o. 5.2: Gesteld noch gebleken is immers dat P. bevoegd was namens eiser toestemming voor plaatsing van de foto op internet te geven.

        Rb. Overijssel, kanton Zwolle, 21 april 2015, ECLI:NL:RBOVE:2015:1975 r.o. 3.1: Die teams dienen altijd te verklaren dat de betreffende foto’s vrij zijn van auteursrechten en dat is in dit geval ook gebeurd. r.o. 3.2: Daarmee loopt zij het risico dat zij aansprakelijk wordt gehouden voor schade wegens inbreuk op het auteursrecht en dat risico verwezenlijkt zich nu.

        En nogmaals, een maker en slachtoffer van inbreuk is niet gebonden aan particuliere afspraken gemaakt tussen derden.

        1. Ah oké dan begreep ik je verkeerd. Want iemand die met succes een beroep op 6:196c lid 4 BW kan doen tegen een inbreuk, zal automatisch ook succes hebben tegen de persoonlijkheidsrechten. Juridisch maakt het namelijk geen bal uit welk recht je in stelling brengt. Openbaarmaking, persoonlijkheid of voor mijn part je eer en goede naam: de hoster is er niet aansprakelijk voor als hij onder 6:196c lid 4 valt.

          Wat dit met beschikkingsonbevoegdheid te maken heeft, ontgaat me ten ene male.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.