Een lezer vroeg me:
Mag mijn baas mij verplichten om 24/7 beschikbaar te stellen d.m.v. een door de werkgever aangeschafte I-phone, om zakelijke emails te lezen en te beantwoorden c.q. de werkgever te bellen, buiten mijn contractuele werktijden c.q. buiten kantooruren?Dat hangt een beetje af van het werk en uw positie. Om even twee extremen te nemen: van een directeur bij een multinational mag dat zonder meer maar van een verpleegkundige mag dat absoluut niet. (Dat van die verpleegkundige is een makkelijke, want dat staat in hun cao. Ik ken geen andere sectoren waar expliciet is afgesproken dat buiten werktijd er niet wordt gewerkt.)
Als er geen cao is, dan komt het neer op de open regel van “goed werkgeverschap”, een goed werkgever moet je buiten werktijd met rust laten maar als goed werknemer (de overeenkomstige norm) moet je af en toe als dat nodig is bijspringen. Wanneer het nodig is, dat is dus niet te zeggen zonder het werk te kennen.
Het is geen reden voor ontslag dat u niet werkt buiten werktijd, maar het kan wel irritaties geven als dit blijft sudderen en dat kan op lange termijn de werksfeer onaangenaam maken.
In april blogde ik over het Franse recht op onbereikbaarheid, waar in Nederland ook soort van aan gewerkt wordt. Al een paar jaar ligt er een wetsvoorstel in Den Haag, zo schrijft men: het initatiefwetsvoorstel Wet over de bereikbaarheid van werknemers buiten werktijd, zoals het heet (Barbara Kathmann, PvdA). De kern is dat je beleid moet maken en in gesprekken met de werknemers moet kijken hoe ze zelf vinden dat het gaat.
Ik pak even mijn uitsmijter van toen erbij, want de vraag blijft actueel:
“Moet je e-mailboxen blokkeren? Of mensen verbieden op bepaalde tijden te mailen?” Het klinken als retorische vragen van [hoogleraar Arbeidsrecht] Verhulp. Maar voor mij als ict-jurist klinken dit als hele logische suggesties. Wat is precies het probleem, dat de ict-afdeling niet weet waar het knopje zit? Wat gaat er stuk als je ergens vrijdag aanvinkt als “No access day” en dat dan die dag die persoon zhaar wachtwoord niet werkt? Of waarom is het technisch onhaalbaar om de aflevering van mail te vertragen tot de eerstvolgende dag die wél aangevinkt is als werkdag?Arnoud
vakbonden hebben het bij volkswagen (Duitsland) 12 jaar geleden voor elkaar gekregen dat email niet aankomt bij medewerkers. link naar nos artikel
Wel een beetje een vraag waar een voor-dubbeltje-op-de-eerste-rang mentaliteit uit blijkt. Immers, als je een beroep hebt waar je een iPhone van de baas krijgt, dan staat daar veelal ook wel een goed salaris en/of bonussen tegenover. En dan gaan miepen over dat je bereikbaar moet zijn? Als de werk-leven balans je niet bevalt, neem dan een baan waar die beter aansluit bij wat je wilt, er is momenteel echt werk genoeg. Mogelijk krijg je dan niet hetzelfde salaris, maar hé, keuzes hebben consequenties.
Nou ja, dan mag je verwachten van iemand dat die af en toe ’s avonds wat doet of bereikbaar is bij echte noodgevallen. Uit de vraag blijkt dat de werkgever verwacht dat de werknemer actief elke avond en in het weekend email leest en bereikbaar is, dat gaat natuurlijk veel verder dan “af en toe” en “bij noodgevallen”. Ook met een goed salaris is het niet redelijk om te verwachten dat een werknemer elke avond bezig blijft.
Nou, ik vind echt niet dat je met een iPhone voor een dubbeltje op de eerste rang zit. Voor heel veel kantoorwerk waarbij je een beetje zorgvuldig met gevoelige gegevens om moet gaan is een iPhone wel standaard. Dat heeft niks met een beloning voor de werknemer te maken en alles met een stukje security.
In het bedrijf waar ik werk kan iedere medewerker een iPhone krijgen (geen bonus, veelal prima salaris). De verwachtingen zijn nog steeds vooral rolgebaseerd. Van de top paar honderd wordt gewoon 6×12+u beschikbaarheid verwacht en over uren wordt over het algemeen niet gesproken. Wel twee knippen in de CAO met signaalwerking: A. tot welke schaal overtijd doorbetaald is en B. hogere urennorm voor hoger management.
Ik krijg jeuk van de vraag, maar begrijp ook dat het met cultuur te maken heeft. Ik geef regelmatig tegen mijn team en omgeving aan dat /mijn/ werktijden niet /hun/ werktijden zijn en dat dat zeker ook niet mijn verwachting is. Werk moet af, prioriteit is bespreekbaar, maar niet vlak voor de deadline. Wel hoop ik op inzet die past bij de drukte die we op het moment ervaren. Kapper, ziekenhuisbezoek, ook van familie: alles mag tijdens de werkdag. Als we er maar samen staan op cruciale momenten. Vanuit het hogere management hebben we dit jaar voor het eerst expliciet afgesproken dat mails met spoed een aankondiging via Whatsapp krijgen. Zo zijn de verwachtingen voor alle kanten helder.
In reactie op het voorstel van Arnoud: Ik denk dat heel veel mensen met plezier veel werken. Ik krijg er energie van en werk in een omgeving waarin zelfs het effect van werkdruk en verwachtingen op mij als individu oprecht bespreekbaar zijn. Ondanks de uren haal ik zelfs de speciale gezinsmomenten, ook doordeweeks. Gewoon in de agenda zetten en er zijn met elkaar. ‘No mail’ remt me als persoon. ‘No mail’ als optie in overleg tussen wg en wn klinkt me best goed. Het is een middel dat voor sommige collega’s goed zou kunnen helpen. Maatwerk is voor mij de key in de arbeidsrelatie.
Wat een onzin. Nergens uit blijkt dat het een royaal salaris is als je een Iphone hebt (denk aan beroepen als vertegenwoordiger of sales mensen – dat zijn gewone salarissen). Maar ook als het een royaler salaris is, waar gewoon arbeidstijden zijn afgesproken, hoeft een werkgever dat niet zomaar te verwachten. Zeker niet 24/7.
Neem maar een andere baan… aparte opmerking.
Mail: in Outlook zit een functie om aankomen van een mail uit te stellen tot de eerstvolgende werkdag van de collega. Dat kan dus al. Heeft natuurlijk wel een privacy-aandachtspunt. Waarom moet ik weten dat collega X pas om 10u begint te werken en om 16:00 stopt?
Wachtwoord niet werken: sja. Ik zou graag op zondag wel gewoon het HR-systeem in willen kunnen om vakantiedagen aan te vragen. En wil in de agenda kijken of ik maandagmorgen 9:00 een afspraak heb of dat ik me minder druk hoef te maken over stipt op tijd zijn. En de mail omdat daar het adres in staat van dat congres waar ik me morgenochtend vroeg moet melden. Beetje jammer als ik pas 9:01 mag zien of dat om 9:30 begint in Groningen of Vlissingen.
Gekunstelde voorbeelden, maar toch: boodschap is dat ik toch echt ff wil kunnen inloggen buiten werktijd.
Waar ik dan de rest van de niet SPOEDSPOED mails negeer. Laten we wel wezen: het soort werkgever dat verwacht dat je in het weekend mail leest gaat wel SMS-en als mailen niet kan. Geen technische oplossing zoeken voor een cultuur-probleem.
Het is intussen ongeveer 12 jaar geleden dat mijn huisarts tegen me zei, dat we eens over mijn begravenis moesten praten. Ik was verbaasd, hoezoe? “Nou, als je zo doorgaat is het niet de vraag OF maar WANNEER je dood omvalt…” was zijn lakoniek antwoord. In het jaar daarna heb ik mogen leren, dat de wereld doordraait, ook als ik niet bereikbaar ben. Dat was wel even een knauw aan mijn gevoel van zelfwaarde, maar goed, daar kon ik toch mee leren leven. Voor mijn familie en vrienden was de omzwaai een succes. Ik was uitgeruster, ontspannender, luisterde echt naar wat werd verteld en zat niet voor de helft (of meer) in mijn werk. Voor mijn werkgever was het ook een omzwaai, maar ook hij heeft het overleefd. De jongere Collegae ontdekten plotseling, dat ze best wel meer konden dan ze hadden gedacht, en uiteindelijk is het volkomen geaccepteerd, dat ik 5 dagen per week van 8 tot 18 uur per telefoon en mail bereikbar ben (bij een werkweek van 20 uur betaald…) en dat ’s avonds, in het weekend en tijdens mijn vakantie en ziekte ik niet bereikbaar ben. Afspraken noteer ik in mijn privé kalender, net zoals adressen, dus als ik eens een keertje ver weg moet, is ook dat gepland. Intussen hebben veel collegae de zelfde houding, hetgeen (tot verrasing van de werkgever) de sfeer en de prestaties zeer ten goede komt. Iedereen die ‘binnen’ is, is er voor 100%, uitgeslapen en geconcentreerd. Minder fouten, minder conflikten, minder spanning en ook verassend, minder overuren… De externe contacten accepteren het volkomen, want de spelregels worden duidelijk gecommuniceerd.
En het argument van “de topmanager die…” is onzin. Als hij morgen dood omvalt, gaat het bedrijf toch door. Goede strukturen zorgen ervoor, dat ook hij/zij echte vrije tijd heeft. Voorwaarde is natuurlijk wel, dat hij/zij bereidt is iets van zijn eigenwaarde in werknemers te investeren.
De suggesties van Arnout om toegang technisch en hard te blokkeren vind ik geen recht doen aan het recht van de medewerker om diens werk flexibel in te richten. Het geeft mij juist meer een gevoel van ontspanning als ik mijn kind ongehaast naar de creche kan brengen en daarom pas om 10.00 op kantoor aankom, en dat op een ander moment in de week buiten reguliere werktijden wel weer inhaal. Door hard technisch af te dwingen dat mail buiten 8.30 – 17.00 uur dicht gaat ontneem je medewerkers de mogelijkheid om de work-life-balance in te richten die past bij hun eigen leven.
Die technische maatregelen zien wat mij betreft teveel nog de werknemer als een willoos slachtoffer en iemand die de verantwoordelijkheid niet aan kan om te werken wanneer die wil. De uitwassen moet je aanpakken, zoals sociale druk om veel meer te werken dan er betaald wordt, maar iedereen technisch in het negen tot vijf keurslijf duwen lijkt me daarin echt het kind met het badwater weggooien.
Ik werk in de IT met een 24×7 dienstverlening. De afspraken zijn bij ons duidelijk: er zijn mensen die storingsdienst hebben, die worden betaald om buiten kantoortijd beschikbaar te zijn, en er zijn mensen die gewoon vrij zijn. Mensen die vrij zijn kunnen natuurlijk gebeld worden maar hebben dan de keuze of ze wel of niet opnemen. Natuurlijk bel je terug als je 2 gemiste oproepen van een collega hebt en nog een paar van de directeur maar de afspraak is dat je in principe dan niet hoeft te reageren.