Interessante discussie op het KPN-Communityforum:
Al vier jaar handel ik in iPhones. Ik koop deze o.a. in via Marktplaats en verkoop ze vervolgens via mijn website. Sinds dit jaar zie ik echter een nieuwe ontwikkeling: steeds vaker worden iPhones geblokkeerd via Mobile Device Management (MDM), bijvoorbeeld wanneer het bijbehorende krediet niet is betaald of wanneer de toestellen tijdens transport zijn gestolen. [Mag dat?]KPN verduidelijkt in een eerste reactie dat dit inderdaad kan wanneer iemand een toestel aanschaft in combinatie met een toestelkrediet, en dan niet volledig het krediet aflost. En een populaire truc is zo’n abonnement met toestelkrediet afsluiten en snel de telefoon verpatsen (want nieuw/zo goed als nieuw), daarna hopen dat de deurwaarder je niet vindt.
De maatregel is dus vanuit KPN te begrijpen, maar wel frustrerend voor de koper. Want die denkt een nieuwe iPhone te kopen tegen een marktconforme prijs, maar merkt dan een maand of wat later dat deze geblokkeerd is. Natuurlijk, ga maar terug naar de verkoper, maar die was dus al verstopt voor de deurwaarder van KPN.
Kun je als koper iets tegen KPN doen? De eerste vraag is dan of je als koper eigenaar van de telefoon bent geworden. Veel mensen zeggen dan nee, want de verkoper was nog geen eigenaar – het abonnement was nog niet afbetaald. Maar zo simpel is dat niet: niet ieder goederenkrediet is huurkoop. Bij die laatste geldt dat je pas na de laatste termijn eigenaar wordt. Maar wie iets koopt met de afspraak “betalen in 24 termijnen” is wel degelijk eigenaar zodra die het ding krijgt. Koop is koop, ongeacht wanneer je betaalt.
In 2014 bepaalde de Hoge Raad nog dat een abonnement met gratis telefoon “in beginsel” een koop op afbetaling is. Dit vooral voor de duidelijkheid in de praktijk. Telecomproviders mogen bewijzen dat zij wat anders hadden bedacht, maar hebben dan meer nodig dan kleine lettertjes. Een duidelijk als “lease” aangemerkt abonnement zou bijvoorbeeld genoeg zijn.
Dus stel iemand kocht op afbetaling en verkoopt door. Die moet dan nog steeds afbetalen natuurlijk, maar was wel eigenaar bij de verkoop en mócht dus doorverkopen. De koper is dan eigenaar geworden, en KPN heeft geen grondslag om bij diegene de telefoon te blokkeren.
Het is mogelijk dat de provider een eigendomsvoorbehoud opneemt: pas na volledige afbetaling wordt je eigenaar. Maar dat is niet altijd genoeg. Wie te goeder trouw van een onbevoegde koopt, wordt beschermd (art. 3:86 jo 3:11 BW). Daarvoor is wel expliciet nodig dat je niet wist en niet behoorde te weten dat de verkoper onbevoegd was.
Als handelaar die iPhones opkoopt, is dus het minste dat je kunt doen vrágen of het toestel afbetaald is. Ik zit natuurlijk lekker cynisch in mijn juridische ivoren toren, maar zou dan de vraag hebben waarom iemand überhaupt een nog-nieuw-in-doos iPhone gaat doorverkopen aan een handelaar. Waarom kocht je die dan?
Let op dat het dus niet echt uitmaakt wat in de voorwaarden van KPN staat (zij noemen het een consumentenkrediet trouwens, en ik zie geen eigendomsvoorbehoud). Het gaat erom waar de koper op mocht vertrouwen.
Arnoud
Maar dan? Een “Hee KPN jij zit MIJN!! telefoon te hacken! Rot op met je MDM!” blafbrief?
Als niet-jurist zou ik denken dat je je tot de (laatste) verkoper zou moeten wenden om een conform product te leveren. Ja, KPN blokkeert het toestel effectief, maar als koper (en vermoedelijk leek op het gebied van MDM) heb je geen idee, het toestel zal als je KPN belt ook niet in jouw klantrecord staan en ik verwacht niet dat ze zullen aangeven waarom het toestel is geblokkeerd – dat lijkt me informatie die verwant is aan de initiële koper.
Blafbrief, eis schadevergoeding (4% van de aanschafprijs van het toestel per maand blokkade plus “onderzoekskosten”) en onmiddellijke opheffing van de blokkade. Als KPN de zaak voor de rechter laat komen: vraag daarbij aan de rechter om dwangsommen op te leggen.
Wat doet KPN eigenlijk? Hoe krijgen zij MDM software er op? Waarom zou deze niet te verwijderen zijn? Is het een een-tweetje tussen KPN en Apple? Mag dat wel, met name als een telefoon (afbetaald of niet, moet goede bedoelingen of niet) wordt doorverkocht?
De screenshot in de thumbnail zegt ‘eigendom van kpn’. Maar Arnoud legt overtuigend uit dat dit niet het geval is. Dan denk ik dat het voor de hand liggend is om aangifte te doen van 1) Vernieling of beschadiging van eigendom – Artikel 350 Sr, 2) Sabotage van een geautomatiseerd werk – Artikel 350a Sr en/of 3) Computervredebreuk – Artikel 138ab Sr. Gevolgd door een civiele procedure.
Verder ben ik wel benieuwd naar wat deze stiekeme MDM (ik noem het maar spionagesoftware) verder nog allemaal kan. Ook dat zou nog wel eens strafbaar kunnen zijn.
Die MDM software/functionaliteit zit standaard in IOS. KPN heeft toegang tot een ‘portal’ bij Apple waar het de devices kan beheren. Daar kan KPN gewoon de telefoons waar het ‘eigenaar’ van is blokkeren. Technisch wordt het dus volledig door Apple beheerd en is integraal onderdeel van IOS (dus niet te verwijderen). KPN gebruikt gewoon die dienst van Apple. Alleen KPN kan dus ook een toestel deblokkeren.
Dergelijke MDM kan in de regel meer dan ‘alleen blokkeren’. Bijv. ook zien welke apps er op het apparaat staan. Is uit te leggen dat KPN weet wie Grinder of een app voor bepaalde religie of specifieke medische aandoening heeft geïnstalleerd?
De MDM software is onderdeel van het OS, (IoS, MacOS, Android en Windows). KPN (of bij voorbeeld een werkgever) voert een aantal ID’s die op de verpakking staan in in hun MDM. De klant(of werknemer) krijgt een ongeopende doors, zet het device aan en stelt het netwerk in. Het device maakt vervolgens connectie met Apple, Google of Microsoft en stuurt die ID’s door. Als de ID’s bekend zijn in een MDM dan worden er automatisch polcies uitgevoerd om het device klaar te maken voor gebruik. Als de ID’s niet bekend zijn gaat de standaard setup verder.
In dit geval zal het waarschijnlijk geen policies pushen, enkel de functie om het toestel te blocken.
Is het dan niet belangrijk dat KPN het (opvallend) duidelijk maakt naar een klant dat a) zij dit doen, b) onder welke grondslag, en belangrijker c) het aangeven dat zij gestopt zijn dit te doen op het moment dat de grondslag vervalt?
Dat gaat wel erg snel. KPN heeft duidelijk niet voor een goederenrechtelijke benadering gekozen. Er zijn geen stille pandrechten of eigendomsvoorbehoud gevestigd. KPN kan de telefoon dus niet revindiceren of uitwinnen.
De weg van het goederenrecht is niet de enige manier om zekerheid te krijgen. In tijden waarin het eigendomsrecht op gespannen voet staat met de technische macht van een fabrikant, biedt een verbintenisrechtelijke benadering een aantrekkelijk alternatief voor KPN. KPN kan met een klant afspreken dat een telefoon onbruikbaar wordt gemaakt wanneer de klant in gebreke blijft. De klant wordt eigenaar van een telefoon met MDM-profiel, en mag die ook doorverkopen. De koper kan echter niet meer krijgen dan een telefoon die gedeactiveerd kan worden als de klant in verzuim verkeert. De koper die daarop niet bedacht hoefde te zijn, krijgt mogelijk verbintenisrechtelijke remedies jegens de klant tot zijn beschikking. De koper kan zich echter niet tot KPN wenden, want zijn eigendomsrecht is altijd beperkt geweest tot een telefoon met MDM-profiel.
Het komt dus aan op een uitleg van de overeenkomst tussen KPN en de klant. Bij een consument-klant moet zo’n afspraak duidelijk worden vastgelegd. Ik kan die afspraak niet terugvinden.
Misschien gewonnen bij een prijsvraag? Toch liever de andere kleur eigenlijk dus een nieuwe gekocht? Week gebruikt en knettergek geworden van iOS maar toen zat je al vast aan het contract? (Kan ik over meepraten, ik heb een iPhone na een paar weken proberen uit pure frustratie kapot gegooid, ik vind het een volkomen en totaal onwerkbaar OS. Ieder z’n voorkeuren natuurlijk, maar ik vind ze onmogelijk om mee om te gaan). Misschien nieuw gekocht als verjaardagscadeau maar de jarige heeft er twee gekregen? (Ja dit klinkt raar maar ik ken mensen voor wie een verjaardagscadeau van 5000,- helemaal niet raar is). Punt is meer, je kan altijd wel iets plausibels verzinnen, of in elk geval iets wat goed genoeg is om een handelaar tevreden te stellen. Zo’n handelaar is ook geen opsporingsambtenaar; die moet er voor waken dat zhij niet meewerkt aan heling, maar dat wil niet zeggen dat iemand die een toestel kwijt wil zhijn verhaal met een duimendikke stapel papieren moet kunnen onderbouwen. Er zijn genoeg mensen die kunnen besluiten na een weekje dat ze toch de roze willen hebben in plaats van de groene (komen ze uberhaupt in kleuren, of heeft Apple in al haar wijsheid voor jou bepaald dat jij de witte wil?)
En dan hier het antwoord van de handelaar zelf op het hierboven gelinkte KPN forum:
Bijzonder. Denken die mensen dan ook nog steeds dat die telefoon gratis is ofzo als ze verlengen? Veelal als je gaat vergelijken tussen zelf een los toestel kopen en die via een abonnement ‘kopen/krijgen’, is zelf kopen goedkoper onder de streep? Zeker als je het nieuwe toestel weer moet verkopen, krijg je er ook nog eens minder dan de nieuwprijs voor terug. Ik check iPhone 16 via Odido. 765 los elders, je betaalt 32,50 per maand, dus 780 over 2 jaar. Ik mis hier een beetje het nut van verlengen en je nieuwe toestel verpatsen. Ik zou zelf geen 700 euro betalen voor een toestel via een ander, als het voor een paar tientjes meer nieuw te krijgen is. Dan zou er voor mij echt iets van 150 euro af moeten.
Ik ben wel benieuwd hoe de winkelier dit nu oplost. Ik heb één keer refurbished toestel gekocht en o.a. vanwege de waardeloze batterij was ik hier niet tevreden over. Die winkelier zegt op zijn website geen telefoons met refurbished onderdelen te verkopen. Maar een MDM blokkade, mogelijk pas na een flinke tijd trekt me ook niet erg aan.
Na een eerdere posting op Linkedin van iemand anders heb ik uitgezocht hoe dit technisch werkt. Iedereen kan bij Apple een “MDM” licentie aanvragen en apple devices managen. Iedereen kan in “zijn” MDM serienummers toevoegen en deze managen, inclusief blokkeren en wissen.
Alle apple devices sinds kort na het jaar kruik zijn achteraf toe te voegen, alleen op basis van een serienummer en apple controleert niet vooraf of de MDM “klant” daadwerkelijk het recht heeft om het apparaat in zijn MDM toe te voegen.
Bij misbruik, wordt van Apple verwacht dat zij dit oplossen met hun MDM klanten en met de eigenaren/bezitters van de apparatuur die ten onrechte in het management is geplaatst.
In dit geval handelt de KPN klaarblijkelijk onwettig, en zal Apple met KPN moeten gaan overleggen hoe dit op te lossen, danwel alle devices die door KPN zijn toegevoegd vrij moeten schakelen en KPN als MDM klant te verwijderen van haar systemen als dit niet netjes opgelost wordt.