Telefoonabonnement met ‘gratis’ gsm is koop op afbetaling

telefoon.jpgWie een telefoonabonnement met toestel afsluit, valt onder de regels van koop op afbetaling. Dat bepaalde de Hoge Raad vorige week. Dat providers allerlei benamingen en constructies verzinnen om dit anders te maken, gaat ze niet helpen: het gaat hier om consumentenbescherming en dan moet je kijken naar de bedoeling en strekking van de wet. Je mag dan door die constructies heen prikken en het beestje bij de naam noemen.

De zaak draaide om een vrouw die meerdere telefoonabonnementen had afgesloten (waarom is me niet duidelijk) en vervolgens niet betaalde. De provider wilde dit bij de rechter afdwingen, en de kantonrechter besloot de Hoge Raad nu eens te vragen hoe je moet omgaan met zulke kwesties. Dat heet ‘prejudiciële vragen’, en het is een tikje flauw dat een juridische hulplijn te noemen maar dat is het wel.

De vraag is belangrijk, want de juridische kwalificatie van een transactie kan behoorlijk uitmaken voor de rechten en plichten. Als een abonnement met telefoon bijvoorbeeld kan worden aangemerkt als koop op afbetaling (art. 7a:1576 BW) , gelden bijzondere wettelijke regels. Zo kun je dan niet bij wanbetaling zomaar het gehele restbedrag ineens opeisen (art. 7a:1576c BW). Ook zijn er regels over consumentenkredieten (afd. 2a boek 7 BW), en daarvan kun je spreken als mensen een product krijgen en pas na twee jaar daarvoor betaald hebben. En ook die regels beschermen de consument.

De provider had gesteld dat de telefoon een gratis weggevertje was, en dat men alleen betaalde voor telefonie en dergelijke diensten. En een kadootje doen bij een abonnement maakt dat abonnement nog geen koop op afbetaling, en van een krediet kun je dan al helemaal niet meer spreken. Dat voelt een tikje als een truc, zeker als je je (zoals opa Arnoud) wat oudere reclame en foldertjes herinnert waarin toch stond dat je de telefoon niet gratis krijgt maar betaalt via je abonnementstermijnen. En aangeklaagd werd voor de telefoonwaarde als je je contract ontbond.

De HR heeft ook geen zin in spitsvondige juridische trucjes maar is verrassend fris en simpel:

[Het is] het meest in overeenstemming met de financiële en bedrijfseconomische werkelijkheid, de verwachtingen die partijen mogen hebben en de consumentenbeschermende strekking van de hiervoor bedoelde wettelijke regelingen, om tot uitgangspunt te nemen dat de overeengekomen, door de consument te betalen maandbedragen niet alleen betrekking hebben op de vergoeding voor de door deze af te nemen telecommunicatiediensten, maar mede strekken tot afbetaling van een koopprijs voor de mobiele telefoon.

Oftewel: zonder tegenbericht is een telefoon bij een abonnement een koop op afbetaling. De provider mag proberen te bewijzen dat het anders is, maar hij zal dan in ieder geval moeten laten zien dat de consument nooit een cent betaalt en hoeft te betalen voor de telefoon. En dat zal niet meevallen als de abonnementen mét telefoon duurder zijn dan die zonder (de sim only abonnementen).

Lukt dat niet, dan mag de consument de overeenkomst vernietigen wegens strijd met de eisen van koop op afbetaling en consumentenkrediet. Maar omdat het gaat om een deel van de overeenkomst, alleen de telefoon immers, kan de rechter ook besluiten om alleen dat deel te vernietigen (art. 3:41 BW) en de rest van de overeenkomst in stand laten.

Voor het argument dat dit wel érg vervelend is voor de providers, is de Hoge Raad niet gevoelig. De wet is de wet, en er stáát geen uitzondering voor telecommunicatiedienstverleners die telefoons op afbetaling verkopen in de wet.

Cynische Arnoud vraagt zich nog steeds af of bedrijven door dit soort uitspraken hun beleid gaan aanpassen.

Arnoud

19 reacties

  1. Lukt dat niet, dan mag de consument de overeenkomst vernietigen wegens strijd met de eisen van koop op afbetaling en consumentenkrediet. Maar omdat het gaat om een deel van de overeenkomst, alleen de telefoon immers, kan de rechter ook besluiten om alleen dat deel te vernietigen (art. 3:41 BW) en de rest van de overeenkomst in stand laten.

    Als dit gangbaar wordt en klanten gaan hier ge/misbruik van maken passen ze vanzelf hun beleid aan. Mer een uitspraak van de HR in de hand wordt het voor consumenten wat eenvoudiger een rechtzaak te voeren lijkt mij.

    Wat betekent overigens dat tweede deel? Als alleen het telefoongedeelte wordt opgezegd, gaan dan de abonnementskosten omlaag naar het sim-only bedrag? Immers, het is een koop op afbetaling dus als de koop van de telefoon ongedaan wordt gemaakt dan zijn daar ook geen betalingen meer voor verschuldigd. En het meest voor de handliggende bedrag is het verschil in abonnementsprijs met sim-only.

    1. Dat lijkt me de voor de hand liggende partiële vernietiging ja. Vernietigen wil zeggen dat de rechter de overeenkomst schrapt, hij heeft nooit bestaan. Dan moet je alles teruggeven en -betalen. Logischer is de overeenkomst gedeeltelijk schrappen, het stuk over de telefoon dus. En dan hou je per definitie een sim-only abonnement over, en wat is er logischer dan de prijs van sim only aan te houden dan.

      Wat verklaart het prijsverschil tussen sim only en sim+telefoon anders dan de telefoon?

      1. Partiële vernietiging is mijn inziens geen goede oplossing, omdat de prijzen niet afzonderlijk zijn gespecificeerd. De contractuele vrijheid brengt met zich mee dat partijen vrij zijn om overeen te komen wat iets moet kosten. Dat brengt ook met zich mee dat de prijs van het abonnement lager kan liggen wanneer je ook een telefoon bij koopt. Het probleem van partiële vernietiging in deze situatie is dat je over de prijs gaat speculeren. De gehele vernietiging acht ik wenselijk mede gezien de signaalfunctie die daarvan uitgaat.

      2. Ik betwijfel of de verkoopprijs bepaald wordt als “kostprijs + winstopslag”. Prijs is een van de vier P’s in marketing (naast product, promotie en plaats) en wordt vaak vastgesteld aan de hand van wat de consument kan en wil betalen. De doelgroep voor sim-only abonnementen is een andere dan die van abonnementen met telefoon; die laatste kan en wil waarschijnlijk meer betalen, dus de prijs is hoger.

  2. Ik begreep dat de vrouw onder dwang die telefoonabonnementen moest afsluiten en vervolgens de ‘gratis’ gsm aan de afperser moest overhandigen. Vervolgens wilde of kon ze niet de telefoonabonnementen betalen, maar moest ze van de provider wel de ‘gratis’ gsm terug betalen.

    1. Dan lijkt het me juist zo dat mevrouw deze onfortuinlijke omstandigheden op de provider probeert af te wenden en dat de HR de consument daar nu (extra) handvatten voor geeft.

      Even een vraag aan Arnoud, Dat het toestel op afbetaling is lijkt me inderdaad redelijk duidelijk, maar afgezien van het feit dat de provider daar een andere mening over had, welke regels mbt koop op afstand hebben ze daarmee overtreden? Dat kon ik niet echt opmaken uit de nieuwsberichten.

      1. Bij een koop op afbetaling geldt bijvoorbeeld dat een boete, zoals het per direct alles moeten terugbetalen als je een termijn mist, alleen mag als de koop op schrift is aangegaan. En dat is hier niet het geval. Art. 7a:1576b (boete) en c (terugbetalen) bw.

        Ook een leuke is 7a:1576 BW:

        De overeenkomst is niet van kracht voordat partijen de door de koper te betalen prijs hebben bepaald.

        Voor huurkoop geldt hetzelfde in 7a:1576i BW.

        Aangezien de provider hier niet expliciet heeft gezegd wat het toestel kost/welk deel van de maandprijs voor het toestel is, kun je dus hiermee zeggen dat er nooit een overeenkomst is gewéést. En dan kun je er per direct en zonder boete vanaf. Geef je toestel terug en krijg een refund voor de reeds betaalde maandtermijnen van het toestel (dat is nog even lastig bepalen, dat wel).

        1. Dat zal dan leuk gaan worden als iedereen die nu een abonnement heeft lopen die vlak voor het einde op deze manier opzegt. Want wie wil nou niet een twee (of een) jaar oude mobiel ’terug verkopen’ aan de winkel voor de originele prijs. Waarschijnlijk komt men dan aanzetten met gebruikskosten of zoiets, maar ik betwijfel of die kosten stand zouden houden in een rechtszaal.

          Wat ik me wel afvraag. Als je op deze manier zegt dat er nooit een overeenkomst was en je er per direct van af wil. Kan de winkel dan zeggen dat het een combi-deal was, abonnement plus mobiel, en dat je dan dus ook nooit een abonnement hebt gehad en dat dus alles wat je gebeld hebt buiten de bundel is?

            1. Klopt, in haar geval wordt het lastig. Maar mogelijk kan zij gebruik maken van regels omtrent consumentenkredieten. Ik ken die niet specifiek, maar ik vermoed dat daar wel iets in moet zitten dat bedrijven verbied om veel leningen aan iemand te doen terwijl die persoon niet de inkomsten heeft om die leningen terug te kunnen betalen.

          1. Er was inderdaad nooit een abonnement, dat is de consequentie van vernietiging. Maar de leverancier mag dan niet zomaar een willekeurig tarief afstoffen en dat in rekening brengen. Het moet de waarde zijn van de ten onrechte geleverde prestatie. Het ligt meer voor de hand om het bundeltarief te pakken zou ik zeggen. Voor die prijs wilde men immers leveren.

          2. Dit begrijp ik niet. Je kunt een auto toch ook op afbetaling kopen – dat kun je toch ook niet na 2 jaar de zaak op zo’n manier ongedaan maken? Ik zou verwachten dat de normale mate van ontwaarding van het gekochte artikel dan meegenomen wordt.

  3. Vreemd dat ze maar twee telefoons heeft. Ik heb er drie! 🙂 Maar okay, het zijn drie verschillende OS’en. (Microsoft, Google en Apple.) En ik gebruik ze om eventueel Apps erop te ontwikkelen en testen. Maar ik kan genoeg andere redenen bedenken voor een tweede abonnement, zoals b.v. een reserve-telefoon om om twee nummers te hebben. (Eentje zakelijk, eentje voor vrienden.) Misschien wilde ze er wel eentje die haar man kon bespioneren en een tweede waar ze stiekem haar minnaar op kon bellen… Genoeg redenen… 🙂

  4. De zaak draaide om een vrouw die meerdere telefoonabonnementen had afgesloten (waarom is me niet duidelijk)

    Afpersing is hierboven al genoemd en ik ken ook een voormalig gokverslaafde die zo zijn verslaving financierde.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.