Een lezer vroeg me:
Laatst kwam ik bij een webwinkel de optie tegen om via het bedrijf Afterpay achteraf te betalen per acceptgiro. Van de site begrijp ik dat Afterpay het geld meteen betaalt aan de winkel en het dan zelf gaat incasseren bij jou. Maar heb ik dan een overeenkomst met Afterpay of met de webwinkel? En wat gebeurt er als ik het product wil retourneren (Wet koop op afstand) of ontevreden ben over wat de winkel doet, moet ik dan nog steeds die betaalovereenkomst met Afterpay nakomen?
Als je bij een webwinkel iets koopt, dan heb je een koopovereenkomst met de webwinkel. Je moet dus aan de winkel betalen. Dat de winkel de betaling via een derde laat lopen, verandert daar in principe niets aan. De winkel blijft de partij die moet leveren en moet zorgen voor een goed product, en de consument blijft zijn recht van retour en zijn aanspraak op een conform product behouden.
De juridische constructie die Afterpay gebruikt, heet de cessie, art 3:94 BW. De winkel draagt zijn vordering op naam (zoals dat heet) over aan Afterpay, Afterpay betaalt een vergoeding en mag vervolgens de vordering incasseren, desnoods bij de rechter. Wie juridisch Latijn spaart: de winkel heet de cedent, Afterpay heet de cessionaris en de consument is de cessus. (Ja, heb ik ook moeten opzoeken.)
Een vordering overdragen mag, hoewel dat wel gemeld moet worden aan de partij die moet betalen, de cessus dus. Daarbij zijn er twee smaken: de “openbare cessie” en de “stille cessie”. Hier zitten genuanceerde juridische verschillen tussen, maar in beide gevallen komt het erop neer dat de verkoop op schrift gesteld moet worden en dat de debiteur gemeld moet worden dat de vordering is overgedragen. Een belangrijke in beide gevallen is overigens nog dat bij het sluiten van de overeenkomst de mogelijkheid van cessie gemeld moet zijn, formeel moet de debiteur instemmen met de cessie. Maar wie zelf Afterpay kiest, weet (moet weten) dat er een cessie gaat plaatsvinden.Cessie van een geldvordering mag eigenlijk altijd, tenzij afgesproken is van niet (art. 3:84 lid 1 en 2 BW).
In de normale situatie gaat dit goed. De winkel verkoopt zijn geldvordering op jou aan Afterpay, waardoor de winkel dus zekerheid heeft over zijn inkomsten. Afterpay heeft nu het incassorisico (hoewel ze een kredietcheck doen en mensen weigeren die daar negatief uit komen) maar krijgt een bedragje per transactie bij wijze van compensatie voor dit risico.
Maar als de overeenkomst wordt opgeschort (of ontbonden, via de Wet koop op afstand bijvoorbeeld) dan kan de cessionaris niet zomaar meer doorgaan met de incassoprocedure, art. 6:145 BW (zie ook Wibier p. 33). Logisch ook, want het doet gek aan dat een winkel bij opschorting géén geld meer mag vorderen maar een koper van diezelfde vordering nog wel. Je hebt dus weliswaar een betaalverplichting aan Afterpay maar de koopovereenkomst blijft gesloten met de winkel.
Arnoud