De verkoop van tweedehands ebooks door de Nederlandse website TomKabinet.nl is niet evident illegaal. Dat vonniste de Amsterdamse rechter gisteren. De site had een rechtszaak aan de broek gekregen van het Nederlands Uitgeversverbond, dat meende dat bij tweedehandsebookhandel geen sprake van uitputting zou zijn.
Sinds het Usedsoft-arrest weten we dat gedownloade software tweedehands mag worden doorverkocht. Of dat ook voor andere werken geldt, is nu de grote vraag. Ik blijf erbij dat er geen verschil is tussen software en books, maar het NUV meende dat dat er wel degelijk is: twee kopieën van software zijn identiek, maar een papieren boek slijt veel harder dan een ebook. Bovendien verstoort de grootschalige piraterij van TomKabinet de broze opkomende markt voor e-books.
TomKabinet beroept zich verrassend genoeg (voor mij dan) niet op het Usedsoft arrest maar op het Nederlandse Beeldbrigade-arrest. Software kun je kopen, bepaalde de Hoge Raad toen: de regels over koop van fysieke zaken zijn van toepassing op software die je tegen eenmalige vergoeding krijgt. Ongeveer hetzelfde criterium als Usedsoft inderdaad, maar vanuit een andere benadering: dat is gewoon handig, dat alle regels over aankopen, betalen, herstel en vervanging op digitale goederen van toepassing zijn:
Deze toepasselijkheid is ook wenselijk omdat de kooptitel een uitgewerkte regeling geeft inzake conformiteit, klachtplicht en verjaring, en omdat met die toepasselijkheid de rechtspositie van de koper wordt versterkt (met name in het geval van consumentenkoop en koop op afstand). In al deze opzichten bestaat geen aanleiding de aanschaf van standaardsoftware te onderscheiden van de koop van zaken en vermogensrechten.
Bovendien had de site een controlemechanisme ingebouwd dat mensen niet twee keer hetzelfde e-boek konden verkopen, en werd een watermerk toegevoegd waarmee piraterij kon worden opgespoord. Er is dan eigenlijk geen reden meer om de handel bij TomKabinet te verbieden: men verkocht het ebook zonder kopieerbeveiliging, men kreeg een eenmalige vergoeding net als bij gewone boeken, dus wat is het probleem als dat boek 1-op-1 doorverkocht wordt net als bij gewone boeken?
De kortgedingrechter zit met de handen in het haar, zo lees ik tussen de regels door. Usedsoft en Beeldbrigade gaan beiden over software, maar het is geen zekerheid dat het Europese Hof voor andere werken anders zou redeneren. Men legt de nadruk op het maatschappelijk belang van uitputting (van software), en dat belang is er ook bij boeken. Bovendien is de prijs van e-books ongeveer hetzelfde als bij fysieke boeken, dus die redelijke vergoeding heb je al binnen als uitgever.
Verder heeft TomKabinet zeker haar best gedaan, aldus de rechter, om te zorgen dat er bij haar alleen legaal gehandeld kan worden. Ze reageert op klachten, hanteert notice en takedown net als Marktplaats en doet haar best in overleg te komen met de industrie. Die had daar alleen geen zin in (de rechtbank was al gebeld voor een zittingsdatum toen het overleg met TomKabinet nog moest plaatsvinden). En dat lijken ze nu indirect terug te krijgen: de eis wordt afgewezen.
Nou ja oké, de eigenlijke reden is dat het te complex is voor een kort geding. Daar moet snel een knoop worden doorgehakt om acute schade te voorkomen. Maar het is niet evident fout wat TomKabinet doet, en de knoop vereist waarschijnlijk de juridische hulplijn van het Europese Hof van Justitie. En dan is een kort geding niet de passende plek voor een tijdelijk verbod. Het NUV mag alvast € 23.469,56 aan proceskosten van de ebooksite vergoeden en moet nu een bodemprocedure starten om uit te zoeken hoe het écht zit. Ik ben héél benieuwd.
Arnoud