Verslag ICT, Recht en Vertrouwen-bijeenkomst in Den Haag

Volstaat ons juridisch kader nog voor alle nieuwe technologische ontwikkelingen? Over die vraag werd gisteren het ECP.nl-congres ICT, Recht & Vertrouwen gehouden in Den Haag. Dit in het kader van het project “Vertrouwen 2.0“, dat zich tot doel stelt een ‘roadmap’ te maken voor vertrouwen in de informatiemaatschappij. Hierbij een verslag.

Na een korte introductie van dagvoorzitter Bart Schermer van ECP.NL mocht Rogier van Laar van Logica CMG beginnen met een inleiding in de techniek en toepassingen. Hij onderscheidt vijf trends:

1. Privacy als nieuwe valuta. Datamining en koppeling van persoonsgegevens is centraal voor veel nieuwe businessmodellen. Gratis profielen, adresboekdiensten, sociale netwerken of zelfs mobiele telefonie – in ruil voor gedetailleerde informatie over jezelf. Daarmee betaal je feitelijk met je privacy voor die dienst.
2. Encryptie wordt gemeengoed. Nu is encryptie vaak nog een optie, maar het is veel meer aanwezig dan vroeger. Moest je lang geleden nog moeilijk doen met PGP plugins, vandaag is het een gemakkelijk te installeren Thunderbird extensie. En straks misschien zelfs standaard aanwezig zodat zelfs mijn moeder het gebruikt. Een open vraag blijft in hoeverre ook identiteiten (IP-adressen) beschermd zullen worden.
3. Broadcasting identity. Iedereen kan meedoen, en iedereen lijkt dat ook te doen. Dit schept een behoefte aan redactie, controle en rubriceren.
4. Ideologie als technische maatstaf. Niet langer mag alles wat kan, steeds meer landen, instanties en personen eisen blokkades of verwijdering van bepaald materiaal. Denk aan blokkades van Wikipedia of Youtube in Brazilië of China, de filters van Comcast bij peer-to-peer verkeer en het Belgische SABAM-vonnis.
5. “Digital dragqueens”. Deze aandachttrekkende term verwees naar het feit dat zo’n 5% van de avatars van een ander geslacht is dan de speler. Mensen bouwen een ander personage op online dan ze offline zijn. Dat kan onverwachte complicaties hebben, zoals wanneer de Ierse belastingdienst je een aanslag stuurt op basis van wat je in je Hyvesprofiel beweert te bezitten.

Kees Stuurman (Van Doorne en UvT) besprak de ontwikkelingen in het juridisch kader. In de afgelopen tien jaar is er veel gereguleerd, vooral op Europees niveau. We hebben al uitgebreide regels voor elektronische handel, handtekeningen en aansprakelijkheid. De komende jaren zal er meer en ruimere regelgeving verschijnen, bijvoorbeeld voor online verzekeringen en elektronische akten. Het uitgangspunt is daarbij steeds meer verschoven van het oude “wat offline geldt, moet ook online gelden” naar “online moet er nog veel meer gelden”. Er is nu regelgeving te verwachten over bijvoorbeeld elektronische transacties tussen consumenten onderling (zoals op Marktplaats of eBay).

Daarna was het de beurt aan Christiaan Alberdingk Thijm van SOLV. Hij ging dieper in op de implicaties voor de auteurswet. Waar de wet steeds meer rechten toekent aan de exploitant, blijkt in de praktijk de consument, de afnemer van werk juist steeds meer te kunnen en te willen. Het achterliggende idee was dat rechthebbenden en afnemers graag op individueel niveau zouden willen onderhandelen over licenties en toegestaan gebruik. Vandaar DRM en kopieerbeveiligingen: dat zou deze afspraken juridisch afdwingbaar en controleerbaar maken.

Na de pauze besprak Gerrit-Jan Zwenne (Universiteit Leiden en Bird & Bird) de privacywetgeving. Zwenne is kritisch over de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Deze gaat veel te ver en verbiedt allerlei doodnormale verwerkingen, zoals een smoelenboek op intranet of een cookie van een Japanse website. Zo zou ik deze blog moeten aanmelden omdat u uw naam achterlaat in de comments. Tegelijkertijd hoefde bijvoorbeeld Air France KLM vrijwel niets te doen toen de Amerikaanse justitie afgifte van passagiersdata eiste. Zwenne pleit voor een realistischer benadering. Kijk naar de risico’s, en niet alleen naar de theorie. Ontwerp privacy mee in nieuwe systemen (“privacy by design”).

Arno Lodder (Computer Law Institute) mocht praten over “realiteit 2.0”, de virtuele realiteit waar hij al eerder het boek Recht in een virtuele wereld over uitgaf. Aan de hand van aansprekende voorbeelden zoals de Habbo-diefstal en de Amerikaanse zaak van Bragg vs. Linden Labs liet Lodder zien welke problemen er in virtuele werelden allemaal spelen. Interessant wordt nog de zaak van Hernandez vs. IGE over gold farming.

Als laatste vertelde Cyril van der Net van wederom SOLV over handhaving van de wet op internet, in het bijzonder de auteurswet (waar Van der Net als wetgevingsjurist in 2004 bij betrokken was). Dat auteursrecht onder druk staat, is een open deur natuurlijk. Wat zou een oplossing kunnen zijn? Cyril zag een mogelijkheid voor collectief rechtenbeheer: net zoals de BUMA voor muziek en Stichting de Thuiskopie voor, inderdaad, de thuiskopie zou er bijvoorbeeld een beheersorganisatie voor rechten op internet kunnen komen. Ook zou een gespecialiseerde bemiddelaar of arbitrage-instantie voor auteursrechtgeschillen een goed idee kunnen zijn.

Na een paneldiscussie over mogelijke oplossingen. werd het tijd voor de borrel.

Alles bij elkaar een leuke bijeenkomst, vooral die borrel. Inhoudelijk was het vooral een nuttig overzicht van de bestaande problemen. De volgende keer zou het wel nuttig zijn om meer aandacht aan oplossingen te geven.

Arnoud