De legaliteit van het uit elkaar halen van een stuk hardware

componenten-delen-onderdelen-partsEen lezer vroeg me:

Stel je hebt een bestaand apparaat (een versterker) en je gaat de elektronica reverse engineeren. Je haalt de printplaat uit het apparaat, neemt potlood, papier en datasheets en je begint uit te knobbelen hoe het apparaat precies werkt. Vervolgens digitaliseer je het zelf getekende schema en ga je het posten op een forum. Mag dat? Het voelt als iets waar vast een wet tegen zal zijn.

Als daar een wet tegen is, dan moet ik die nog tegenkomen. Als je een product koopt, mag je dit uit elkaar pluizen en anderen uitleggen hoe het werkt. Ook bij huur of leen, hoewel je dan wel “als een goed huisvader” moet zorgen voor het produc dus alleen uit elkaar halen wat je ook weer in elkaar kunt zetten.

Heb je het apparaat als demonstrator gekregen of een geheimhoudingscontract getekend) dan ligt dit moeilijker, maar in zulke situaties zou je ook op de hoogte gesteld moeten zijn van beperkingen.

Natuurlijk zijn er intellectuele-eigendomsrechten, zoals het auteursrecht of het octrooirecht. Een auteursrecht schenden met een technisch ontwerp is haast ondenkbaar, zeker als je dat zelf getekend hebt. Dat eigen ontwerp bevat alleen de feitelijke kennis over het origineel, en feiten kunnen niet onder het auteursrecht vallen.

Feitelijke kennis neergeslagen in een apparaat kan onder een octrooi (patent) vallen. Maar dat is pas aan de orde wanneer je het ontwerp gaat bouwen en verkopen. Ja, voor jezelf bouwen mag – octrooien schend je pas bij bedrijfsmatig gebruik van de uitvinding.

De enige uitzondering hier zou kunnen zijn als hetgeen je uit elkaar haalt een kopieerbeveiliging voor muziek of films betreft. De Auteurswet verbiedt in art. 29a het omzeilen van doeltreffende kopieerbeveiligingen (en de DMCA doet in de VS iets vergelijkbaars). En omdat dat lastig te bewijzen/aan te pakken is, is er ook een “hulpmiddelen”-artikel toegevoegd in lid 3:

Degene die diensten verricht of inrichtingen, producten of onderdelen vervaardigt, invoert, distribueert, verkoopt, verhuurt, adverteert of voor commerciële doeleinden bezit die:<br/> a) aangeboden, aangeprezen of in de handel gebracht worden met het doel om de beschermende werking van doeltreffende technische voorzieningen te omzeilen, of<br/> b) slechts een commercieel beperkt doel of nut hebben anders dan het omzeilen van de beschermende werking van doeltreffende technische voorzieningen, of<br/> c) vooral ontworpen, vervaardigd of aangepast worden met het doel het omzeilen van de doeltreffende technische voorzieningen mogelijk of gemakkelijker te maken,<br/> handelt onrechtmatig.

Het enkel publiceren van informatie (dus een blauwdruk) wordt hier niet genoemd, en ook het publiceren an sich niet (hoewel dat “distribueren” zou kunnen zijn). Een stuk software aanbieden valt onder “inrichtingen, producten”, dus dan kom je wél in de problemen. Ik denk dus dat ook dit het probleem niet moet zijn, tenzij je er heel nadrukkelijk bij gaat zeggen dat je zo gratis betaalde films kunt kijken.

Arnoud

12 reacties

    1. Op dezelfde manier waarop een wet (oke in de usa in dit geval) jou kan verbieden jouw eigen helemaal zelf betaalde telefoon te unlocken… Dankzij de opmars van DRM bestaat eigendom minder en minder. Als Keurig straks met zijn verDRM-de koffiecupjes komt, kun je weer dezelfde vraag stellen. Want het is toch dan jouw koffiezetapparaat en je mag toch zeker zelf weten welke koffiecupjes je daarin stopt? Nou, mooi niet dus. En het zou me, net als de vraagsteller, niks verbazen als er inderdaad een juridisch weggetje is naar het verbieden van het reverse engineeren van een printplaat. Ook al bestaat die juridische weg misschien enkel uit een ongefundeerde blafbrief.

  1. Ik geloof dat er tegenwoordig systemen zijn waarbij kopieerbeveiliging van films zo ver gaat dat het signaal door de monitor-kabel nog steeds encrypted is, en dat pas in de monitor een chip zit die de decryptie doet en de decrypted beelden naar de LCD-hardware stuurt.

    Stel dat je zo’n monitor uit elkaar haalt en zodanig aanpast dat je de signalen kunt aftappen die tussen de decryptie-chip en de LCD-hardware lopen, dan zou je jouw aangepaste hardware kunnen gebruiken om een film-met-kopieerbeveiliging om te zetten in een film-zonder-kopieerbeveiliging.

    In principe heb je de kopieerbeveiliging dan toch niet omzeild of gekraakt? De signalen lopen nog steeds via de zelfde route door de decryptie-chip, en je hebt geen methode ontwikkeld om de decryptie te doen zonder de chip. Is deze werkwijze dus toegestaan?

    1. In principe heb je de kopieerbeveiliging dan toch niet omzeild of gekraakt?
      Nee, maar je hebt dan wel ‘de beschermende werking van doeltreffende technische voorzieningen’ omzeild. Of je daar de decryptiechip bij betrekt lijkt me niet relevant.

  2. Wat nou als ik zelf een versterker namaak door mijn eigen printplaats te etsen, alle weerstandjes IC’s en andere zaken gewoon te kopen bij de speciaalzaak en daarnaast met een 3D printer ook een mooie kast met bijbehorende knoppen eromheen maak. Eigen gebruik, dus verder geen probleem. Ik gebruik het een jaartje en tegen die tijd heb ik weer een nieuwe gemaakt. Gewoon, voor de lol. Die oude verkoop ik vervolgens op Marktplaats met een duidelijke beschrijving ervan, de opmerking “tweedehands” en een kopie van de blauwdrukken die ik voor het bouwen heb gebruikt.

    Is het dan wel een probleem als het verkocht wordt? Is ’tweedehands’ een geldig excuus? 🙂

    1. Op de kast kan modellenrecht berusten (en misschien ook auteursrecht en/of octrooirecht) en in dat geval mag je de kast niet onder het kopieerapparaat leggen om het resultaat vervolgens te verkopen. Op de layout van interne printplaten rusten over het algemeen geen auteurs- of octrooirechten dus daar zie ik geen bezwaar tegen.

      Ik kan me overigens niet voorstellen dat deze strategie bij een versterker rendabel is.

        1. Bij een schema is er een esthetische component in hoe je de componenten en verbindingen op papier zet, Het is dan ook heel waarschijnlijk dat een leek niet ziet dat het schema dat de reverse-engineer gemaakt heeft van dezelfde schakeling is als het schema van de oorspronkelijk ontwerper. Het is reëel om auteursrecht te claimen op de esthetische component in een schema, maar dat is niet iets dat je geld zal opleveren. Voor een printplaat geldt ook dat er creativiteit kan zitten in de gemaakte lay-out, al is dat een taak die tegenwoordig voor een groot deel door computers gedaan wordt. Als de reverse-engineer dat stuk creativiteit direct overneemt (de printplaat lay-out) kan hij bij verkoop van het apparaat auteursrechtinbreuk plegen.

        2. Het ontwerp zelf kan beschermd zijn maar de printplaat zelf weer niet. Als je een printplaat natekent met als doel het documenteren van de werking ervan dan ben je gewoon feiten aan het registreren. En feiten zijn niet auteursrechtelijk beschermd en kunnen ook geen auteursrechten schenden. Het zijn immers feiten. Als daarna iemand op basis van deze tekening weer een printplaat ontwerpt dan is dat een nieuw werk. Het lijkt mij dan lastig om aan te tonen dat de nieuwe plaat de auteursrechten van het originele ontwerp schendt. Maar ik ben geen jurist dus ik kan mij vergissen.

          Maar interessant om hier even een vergelijking mee te maken. Schilder A maakt een schilderij met een boom, een huisje en twee vliegende eenden. Journalist B beschrijft de scene van het schilderij in details zonder daarbij te verwijzen naar het originele schilderij. Tekenaar C maakt vervolgens een krijttekening op basis van deze beschrijving zonder daarbij naar de beschrijving te verwijzen. Het resultaat is een tekening die goed lijkt op het originele schilderij, maar die toch in enkele details afwijkt. Is er dan wel of geen sprake van auteursrechten-schending?

          1. Alleen wanneer de journalist creatieve elementen uit het schilderij zó gedetailleerd beschrijft dat de tekenaar daar direct mee aan de slag kan. Zolang het blijft bij feiten of beschrijvingen waar je zelf nog wel een en andermoet invullen (“een avond in het bos waarbij de ondergaande rode zon de dikke eikenbomen met zijn laatste stralen van onderaf zacht verlicht, waardoor het mos op de stammen hier en daar opgloeit”) dan is het geen inbreuk.

            1. En dan nu vertaald in printplaat-termen. 🙂 “Weerstand A loopt naat capacitator B die weer LEDs C en D verbindt met IC E.” Dit alles schematisch weergegeven zonder de printplaat onet te tekenen. Bij Fritzing is een programma gratis te downloaden waarmee je een printplaat kunt uittekenen en het maakt dan zelf een schema van die tekening. Heel erg handig! Je moet dan zelf weer dat schema op je eigen printplaat tekenen… Overigens zullen de meeste fabrikanten gebruik maken van zeer kleine onderdeeltjes die niet in de electronica-winkel te koop zijn. Wel de wat grotere varianten waarbij je als hobyist moet kiezen voor SMD of de gaatjes/pennetjes printplaten. De printplaat die je uiteindelijk zelf gaat maken zal niet op de originele printplaat lijken. (En kiezen of je zelf gaat etsen of het laat doen.)

  3. Rendabel? Het hoeft niet rendabel te zijn voor hobbyisten. Het is leuk om te knutselen maar je krijgt dan opeens zoveel zelfgemaakte spullen. 🙂 Als je dan gaat opruimen krijg je er misschien nog wat voor op Marktplaats. 🙂 Je moest eens weten hoeveel electronica ik al heb gebouwd… 🙂 Okay, zo’n 12 apparaatjes inclusief een elektronisch waxinelichtje. Heb nog niet veel troep. 🙂

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.