Voor de laatste keer: de openbare weg filmen met je securitycamera mag als dat nodig is

De hoeveelheid beveiligingscamera’s in Nederland groeit gestaag, vooral ook onder particulieren. Dat meldde Nu.nl, dat er meteen aan toevoegde dat hier een privacyrisico aan zit: zo’n 86,6 procent van de 211.308 camera’s van particulieren en bedrijven is deels op de openbare weg gericht. De cijfers zijn van VPNGids, dat via de Wob deze informatie van de politie loskreeg. De AP laat in een reactie weten dat ze “risicogericht” handhaven, wat ik lees als dat men niet actief optreedt tegen cameratoezicht. Wel staat er dan het ergerlijke “het mag alleen als”, wat neerkomt op “het mag eigenlijk niet”. Ik vind dat ergerlijk want het mag eigenlijk wel, mits. En dat is héél wat anders dan, het mag in principe niet.

Natuurlijk, de AVG is van toepassing als je met een aangebrachte camera de openbare weg filmt. Met een voor mij volkomen onnavolgbare uitspraak heeft het Hof van Justitie dat bepaald. De motivatie was namelijk dat je dan “buiten de privésfeer geraakt van degene die door middel van dit systeem gegevens verwerkt”. Oftewel het is niet privé omdat het niet privé is. Maar ik ga er maar vanuit dat ze bedoelen dat je wel heel erg buiten de privésfeer komt omdat de openbare weg, eh openbaar is. Maar goed.

De AVG zegt dat dingen mogen als je daar een grondslag (artikel 6) voor hebt en bovendien binnen de randjes van zorgvuldigheid, minimalisatie en dergelijke (de beginselen, artikel 5) opereert. Dit is altijd iets om uit te zoeken, en mede omdat die wet zo generiek geschreven is, is er een beeld ontstaan dat er niets mag, tenzij je dat hele moeilijke verhaal rondkrijgt. Oftewel, het mag in principe niet.

Dit maakt het leven best ingewikkeld, zeker als je bedenkt dat filmen van dingen om je heen óók een grondrecht is – de vrije informatiegaring, de parallel van de uitingsvrijheid (artikel 10 EVRM). En grondrechten mogen tenzij – tenzij de wet regelt wanneer daar een grens aan is. Denk aan het betreden van privéterrein om informatie te vergaren, het overtreden van een auteursrecht om een kopie te maken, enzovoorts. Filmen van de openbare weg valt onder die vrije informatiegaring en mag dus, tenzij ergens specifiek staat of en tot hoeverre het niet mag.

De AVG stelt dus (strenge, bureaucratische) regels, maar ik lees daar niet in dat het dus niet mag. Het mag als je die papierwinkel invult. En meer inhoudelijk: als je de beveiligingsnoodzaak rond krijgt. Als het voor jouw oogmerk van beveiliging nodig is dat je de weg filmt, dan is dat prima. De vraag is dan wat die noodzaak is – dat is niet hetzelfde als “dan hoef ik niet in de settings te spelen met privacymaskers” of “leek me leuk om ook te zien welke auto’s langsrijden”. Een inhoudelijk argument dat voor mij genoeg is, is dat je de criminelen die jou gaan lastigvallen, in het gezicht wil filmen vóórdat ze binnen zijn. Denk aan een juwelier die ramkraken vreest, een camera gericht op de weg filmt de daders terwijl ze nog niet de pui hebben geraakt. Iemand die vuilnis in je tuin gooit, wil je ook filmen terwijl hij op de weg loopt – die persoon kómt niet eens in je tuin.

Iets formeler heet dit het probleem van botsende grondrechten: het ene grondrecht uitoefenen loopt over het andere heen, welke wint er dan. Daar is geen onderlinge rangorde bij, het is zoals dat heet altijd een afweging van omstandigheden van het geval. Maar daaruit concludeer ik ook dat je dus niet mag zeggen, de privacy wint tenzij de informatievrijheid nu kan onderbouwen waarom het wel zou mogen.

Meer algemeen krijg ik de laatste tijd het gevoel dat mensen wel érg makkelijk enkel in de AVG kijken en concluderen dat het niet mag, daarbij de uitingsvrijheid of informatievrijheid uit het oog verliezend. Dat moet eens ophouden.

Arnoud

11 reacties

  1. Uit de comments van dit Tweakers-artikel maak ik op dat bij bijvoorbeeld een ‘slimme’ deurbel er geen sprake is van een vermindering in criminaliteit, noch een verhoging in pakkans. Het enige wat verbetert is het veiligheidsgevoel.

    Als dat inderdaad het geval blijkt, dan vind ik dat in veruit de meeste gevallen de AVG zwaarder zou moeten wegen dan het recht om je spullen te beschermen. Wil je het dan toch op de openbare weg richten? Onderbouw dan vooral eerst waarom in jouw geval het daadwerkelijk nodig is voor de veiligheid, en waarom het verder gaat dan enkel je gevoel.

    1. Uit de comments van dit Tweakers-artikel maak ik op dat bij bijvoorbeeld een ‘slimme’ deurbel er geen sprake is van een vermindering in criminaliteit, noch een verhoging in pakkans. Het enige wat verbetert is het veiligheidsgevoel

      Ik zie er ook geen meetbare schade aan de privacy geconstateerd worden.

      1. Privacy is niet zomaar in geld meetbaar. Daarom stelt de AVG zulke abstracte regels.

        Arnoud houdt niet van het glijdende schaal argument. Maar als iedereen zijn kleine stukje openbaar mag filmen, “want dat is nodig voor mijn veiligheid” (dat is volgens Arnoud ongeveer genoeg). Dan is zo meteen de hele openbare ruimte bedekt door camera’s en kan de overheid dus alsnog van alles achteraf de beelden opvragen. Ja, daar moet dan een PV of wat dan ook voor geregeld worden. Of de politie ‘vraagt gewoon vriendelijk’.

        Maar feitelijk controleert de overheid dan alsnog de gehele openbare ruimte en heb je daar dus geen privacy meer.

        1. Of de politie ‘vraagt gewoon vriendelijk’.

          Dat mag toch juist niet? De politie mag niet vragen wat ze moet vorderen dacht ik. Overigens mag je als burger dan wel weer aanbieden. Wat dan vervolgens onderonsjes tussen politie en burger in de hand werkt.

  2. Wat als ik auto’s wil tellen om iets te zeggen over verkeersveiligheid in de straat? Of gezondheid/uitstoot in de straat? Ik was onder de indruk dat dit niet zo maar mocht. Of in ieder geval op het randje. Nu lijkt het me een duidelijk zaak van informatie inwinnen (om bijvoorbeeld de gemeente te overtuigen).

    1. Auto’s tellen met als doel de gemeente te informeren of over te halen lijkt mij zonder meer een legitiem doel. Je moet die gegevens dan zo snel mogelijk anonimiseren, bij voorkeur gooi je kenteken weg zodra de auto weer weg uit de straat is en tel je 1 op bij het aantal auto’s sluipverkeer. Verder zie ik eerlijk gezegd weinig problemen met zulk tellen. En als je dat als particulier doet, hoef je dat niet openbaar kenbaar te maken.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.