Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Via Twitter:

HI EXCUSE ME, I just found out the the prof for this online course I’m taking died in 2019 and he’s technically still giving classes since he’s literally my prof for this course and I’m learning from lectures recorded before his passing ……….it’s a great class but WHAT

Het bronartikel in Slate kiest de insteek van de overwerkte UD die feitelijk het werk doet, maar de professor de eer en glorie moet laten gaan:

Tenured faculty might teach a few classes, but student work is often graded by underpaid graduate student teaching assistants or graders. At prestigious research universities, discussion sections are also led by graduate students. Many more classes are taught by part-time faculty, who are cobbling together a living, or other short-term contracted faculty, like visiting assistant professors or postdocs. Digital technologies like recorded video lectures allow for the appearance of continued traditional instruction while cutting costs.

Behalve als de professor ondertussen overleden is, natuurlijk. Dan voelt het inderdaad wat raar: je bent dan videocollege aan het volgen en dat wekt toch ergens de indruk dat je deze persoon nu, hier, live in actie ziet. Ontdek je dan langs onverwachte weg (een mail dus naar de professor) dat zhij er niet meer is, dan voelt dat gek. Ergens sowieso gek van die universiteit, dat ze kennelijk de persoonspagina van de professor laten staan en ook diens emailadres blijven vermelden in het universiteitsbrede adresboek. Maar dat terzijde.

Maar mag het? Juridisch gezien liggen de rechten op de video bij de werkgever van deze professor, de universiteit dus. (Voor diens wetenschappelijk werk ligt dat in Nederland waarschijnlijk anders, maar dat terzijde.) Deze kan op grond van het auteursrecht beslissen wat ermee te doen, en in beginsel maakt het daarbij niet uit of de ‘acteur’ in het videowerk ondertussen overleden is. De regel is hetzelfde als bij films en televisieprogramma’s, ook daar is een overleden hoofdrolspeler geen bezwaar tegen heruitzending of uitgave op dvd.

Er is mogelijk een haakje voor de nabestaanden, want de zogeheten persoonlijkheidsrechten (artikel 25 Auteurswet) kunnen door een “aan de door de maker bij uiterste wilsbeschikking aangewezene” worden uitgeoefend. Dat vereist dus wel dat de professor expliciet iemand bij testament of codicil heeft aangewezen, enkel erfgenaam zijn is hiervoor niet genoeg. Dit omdat de auteursrechten niet bij de professor liggen, een beetje extra documentatie is dan wel echt handig.

Wel moet er dan natuurlijk sprake zijn van een situatie waarin die rechten worden geschonden. Enkel het herpubliceren van de video lijkt me zeker niet genoeg. Hetzelfde krijg je bij het portretrecht, dat ook na overlijden van de geportretteerde blijft bestaan (tot tien jaar na overlijden). Welk redelijk belang wordt er dan geschonden? Je beroepen op privacy en eer en goede naam van een overledene zie ik niet opgaan. Identiteitsfraude kan ik het ook niet echt noemen, tenzij je de bizarre situatie zou hebben dat een collega vanuit de mailbox van de prof gaat reageren of dat er een botje onder diens naam reacties gaat plaatsen op het forum, bijvoorbeeld.

Arnoud PS over elearning gesproken, je kunt je weer inschrijven voor mijn elearning AI in de praktijk: Compliance & Governance, we starten op 3 mei en 20 september weer.

Zanger en entertainer Gordon is een petitie gestart waarmee hij wil zorgen dat anoniem reageren op internetfora en sociale media niet meer mogelijk is. De SBS-presentator vindt dat mensen een identiteitsbewijs moeten indienen voordat ze een account kunnen aanmaken. “Ik wil ervoor zorgen dat er jurisprudentie komt waar andere collega’s die gestalkt worden of van wie naaktfoto’s worden verstuurd op terug kunnen vallen”, zei hij eerder. Dat gaat nog best eens een probleem worden.

De aanleiding lijkt te zijn geweest dat Gordon een nieuwe televisieserie was begonnen over zijn hondje, dat volgens deskundigen te ziek zou zijn daarvoor. “Wij zien op basis van de vele filmpjes en foto’s dat de fokker van dit hondje zich niet aan alle regels heeft gehouden”, constateert de Hondenbescherming op basis van de voorschriften van de NVWA. Dit gaf vele anonieme commentaren, waarvan een groot deel inderdaad te walgelijk voor woorden is. Bij lang niet alle fora krijgt Gordon daar wat tegen gedaan, en vanwege anonimiteit is het lastig die mensen zelf aan te pakken. Vandaar het plan.

De presentator ziet het als oplossing als mensen niet meer anoniem een online account kunnen aanmaken. Hij stelt bijvoorbeeld voor om inlogs te koppelen aan de DigiD of het BSN. Dat heeft natuurlijk enig effect: wie weet dat zhij te traceren is, zal zich enigszins inhouden bij het doen van al te rare commentaren. Dit zal alleen wel een wetswijziging vereisen: gebruik van BSN voor dit doel – of voorschrijven van DigiD inlog – is niet mogelijk af te dwingen enkel met jurisprudentie. En ook meer algemeen, het eisen dat men de klanten identificeert is iets dat in principe een wet eist.

Je kunt natuurlijk (Lycos/Pessers) eisen dat het platform geeft wat men heeft, zoals het IP-adres. Maar stel nu eens dat ook het BSN of de gegevens van de DigiD-inlog daarbij zitten. Dan heb je toch nog steeds dezelfde route? Je elimineert alleen de tweede stap naar de internetprovider die IP-adres naar abonnee kan vertalen. Heel veel effectiever lijkt me dat niet.

In uitzonderlijke gevallen kun je binnen de huidige jurisprudentie de platformaanbieder aansprakelijk stellen. Het Delfi-arrest uit 2015 bepaalde dat een website die zeer controversiële berichten plaatst en weet dat daar grove, onrechtmatige reacties op gaan komen, zelf aansprakelijk is voor de inhoud daarvan. Wel lijkt het Hof de lat redelijk hoog te leggen: niet bij theoretisch mogelijk strafbare zaken, maar evidente dat-kan-écht-niet doodsbedreigingen en uitspraken die “tegen de menselijke waardigheid” ingaan. Dat lijkt dan aan te sluiten bij de regel die we al kennen bij de Europese notice/takedowns: alleen bij evident onrechtmatige zaken moet je ingrijpen als hoster of beheerder – en nee, niet alleen bij klachten, ook als je er zelf achter komt. Als je het zo bekijkt, dan zegt het Hof dus, je moet je comments gewoon lézen en als je dat-kan-écht-niet zaken ziet, dan moet je ingrijpen. Lees je niet, dan is dat jouw probleem. En Delfi deed weinig, te weinig, om in te grijpen bij dergelijke reacties.

Indirect zou van zo’n aansprakelijkheid een dreiging uit kunnen gaan naar platformeigenaren: als je dát soort troep doorlaat, dan ben je kennelijk zelf aan te spreken, en iemand als Gordon zal dat ook met veel kabaal gaan doen. Dus dan maar beter daarop modereren. Dan krijg je natuurlijk meteen de discussie dat daarmee alle platforms alle negatieve uitingen zullen gaan weren – of stoppen met commentaar in het algemeen – omdat ze niet kunnen modereren op enkel de zeer ernstige gevallen. Ik heb met dat laatste altijd wat moeite gehad. Natuurlijk, vrijheid van meningsuiting is een groot goed maar het soort oprispingen waar we het hier over hebben, zijn die echt niet te onderscheiden van de serieuze kritiek wegens dierenmishandeling die met een tikje emotie wordt geplaatst?

Arnoud

Een onafhankelijke toezichtsraad van Facebook heeft in zijn eerste vijf in behandeling genomen zaken geoordeeld dat Facebook vier keer een foute beslissing maakte door berichten van zijn sociale media te verwijderen. Dat meldde Nu.nl onlangs. Gebruikers kunnen bij de toezichtsraad aankloppen als zij vinden dat Facebook actie onderneemt die indruist tegen de vrijheid van meningsuiting en alle andere bezwaarprocedures geen soelaas boden. De uitspraken van de raad zijn bindend.

Deze stap is genomen vanuit een stuk maatschappelijke verantwoordelijkheid – en ongetwijfeld ook het tevreden houden van adverteerders en aandeelhouders. Maar het is wel een goede stap, want het stimuleert de discussie over hoe om te gaan met zulke grote private platforms. Deze discussie heeft jarenlang vastgezeten in de visie dat alles moest kunnen en de platforms geen verantwoordelijkheid hadden. Vaak werd dan geschermd met zorgen over aansprakelijkheid of mooie woorden over duizend meningsuitingen laten bloeien en de ideeënmarkt laten beslissen.

We zien nu op allerlei punten hoe dit concept is vastgelopen op desinformatie, stimuleren van geweld en eindeloze echoputten. Op regulering vanuit de overheid zit niemand te wachten; dan klinkt gelijk de roep van censuur en dat is zeer terecht. Maar private bedrijven zelf beleid laten maken dat de klassieke grondrechten kan bedienen, is ook weer nogal een vraag. Waarom moet Facebook eigenlijk ieders mening respecteren en toelaten? Zijn ze zo groot dat dat verplicht voor ze wordt? Een must-carry regel?

Ik zie het in de praktijk heel vaak misgaan op het punt van beroep en bezwaar, in het juridisch jargon. Mensen zien hun uiting verwijderd maar kunnen er niet achter komen waar dat aan ligt. Dat procedurele verbeteren is dus in ieder geval een waardevolle stap, en daar kan deze toezichtsraad zeker bij helpen.

Er blijft dan wel een levensgroot probleem, namelijk dat zoiets niet schaalt. Dit geldt altijd bij juridische constructies, die gaan uit van deskundige mensen die alle feiten van het geval afwegen en een besluit nemen dat recht doet aan de specifieke situatie. Met op Facebook dagelijks alleen al 350 miljoen foto’s erbij (nee, geen typefout) is dat geen werkbare aanpak. Dit is waarom er zo vaak gekeken wordt naar AI-rechters, die kunnen in een millieseconde een uitspraak doen. Maar dan krijg je weer gedoe over kromme uitspraken, bestendigen van bias en het niet meewegen van omstandigheden die niet in de dataset zitten. Ik weet het even niet.

Arnoud

Twitter heeft de ban op de account van de Amerikaanse president Trump, @realDonaldTrump, een permaban gegeven.  Dat meldde heel internet, waaronder Tweakers, afgelopen weekend. Aanleiding voor de aangescherpte handhaving op de account van de president is de bestorming van het Capitool door pro-Trump-demonstranten, op 6 januari. Voor velen riep dit vragen op, met name of… Lees verder

De Nederlandse ethische hacker Victor Gevers heeft vorige week naar eigen zeggen het Twitter-account van Donald Trump gehackt. Dat meldde Tweakers vorige week. Het wachtwoord (maga2020!) was eenvoudig te raden, zegt Gevers tegen Vrij Nederland. VN zegt ook dat er sterke aanwijzingen zijn dat Gevers achter een beruchte tweet van de president zat. Het gaf de… Lees verder

Een lezer vroeg me: Er zijn beperkingen bij het doorgeven van het e-mailadres aan derden. Maar contactgegevens doorgeven via WhatsApp is een standaard feature. Het zijn weliswaar geen e-mailadressen, maar kan dat volgens de wet zo maar? Voor het doorgeven van e-mailadressen, 06-nummers en alle andere contactgegevens van personen (ook indien voor zakelijk contact) gelden gewoon dezelfde… Lees verder

Facebook mag pagina’s offline halen die in strijd zijn met haar eigen COVID-19 beleid, las ik bij Rechtspraak.nl. Dat is gek, want Youtube mocht laatst juist niet bepaalde video’s offline halen omdat ze in strijd waren met haar eigen regels. De betreffende Facebook-regels dateren uit januari. Sinds die tijd “werkt Facebook samen met wereldwijde organisaties zoals… Lees verder

Interessante vraag op Reddit: Een kennis stuurt vaak screenshots heen en weer van privé WhatsApp gesprekken naar andere vrienden van die kennis, waarbij niet om toestemming gevraagd wordt. Kan deze persoon hiervoor legale consequenties voor ondervinden worden jegens schending van privacy? Legaal gezien, pardon juridisch gezien maakt het niet heel veel uit met welk technisch middel… Lees verder

YouTube moet video’s met daarin kritiek op de visie van het Nederlandse RIVM en wereldwijde WHO toestaan, meldde Tweakers woensdag. Voorlopig, zeg ik er meteen bij – dit is een kort geding, dus het gaat om een ordemaatregel in afwachting van een eindoordeel in de bodemprocedure die er ongetwijfeld gaat komen. De video waar de… Lees verder

Een lezer tipte me over deze Viva-forumdiscussie: Vorige week werd ik getagged op Facebook in een bericht van een winkelcentrum in de buurt. Hierop staat mijn kind in het midden met verder alleen een ander persoon die je alleen van De achterkant ziet weglopen. Mijn kind zie je vanaf de zijkant en precies midden in de foto. Nu… Lees verder