Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Het YouTube-kanaal van het Regionaal Archief Alkmaar is offline gehaald vanwege haatzaaien. Dat las ik op NRC. De aanleiding zouden beelden uit de Tweede Wereldoorlog zijn geweest, die “herhaalde of ernstige schendingen” van de richtlijnen van YouTube op zouden hebben geleverd. Na duizenden boze reacties ging de videosite overstag; het kanaal is weer hersteld. Maar het is natuurlijk een hele rare zaak, waar veel mensen zich van afvroegen of Youtube dat nu mag, zomaar met eigen regels materiaal weghalen.

Welke beelden exact de reden voor het weghalen waren, is niet duidelijk geloof ik. Maar gezien de recente crackdown op haatzaaivideo’s ligt het voor de hand dat het zal gaan om fragmenten van Nazi-materiaal. NRC meldde dat er eerder een waarschuwing was ontvangen vanwege een video van NSB-leider Anton Mussert.

Het argument ter verdediging van Youtube is natuurlijk dat het hun plaform is en dat zij dus de regels mogen bepalen. Het is dan ook in principe aan hen wat ze “haatzaaien” vinden en wat “ongepast”. Dan kun je dus prima als platform zo’n video verwijderen, net zoals je gasten je café uit mag zetten ook al ontdek je de volgende dag dat het eigenlijk wel meeviel wat die persoon allemaal deed.

Daar staat natuurlijk tegenover dat Youtube niet een willekeurig café is maar het grootste en daarmee niet te passeren platform voor video’s. Wie zo’n platform heeft, moet een grotere maatschappelijke verantwoordelijkheid in acht nemen dan een cafébaas om de hoek. Je kunt zo naar een ander café, maar wie zegt dat je zo naar een ander platform kan die lach ik keihard juridisch in zijn gezicht uit. Dat is net zo relevant als bij een burenruzie zeggen dat je op een hutje op de hei kunt gaan wonen.

Helaas is er niet echt jurisprudentie over. Ik blog vaker over de Appleby-zaak, waarin het ging om mogen demonstreren in een winkelcentrum dat privaat eigendom was. Dat recht heb je dus niet omdat het andermans eigendom is, tenzij het verbod van het winkelcentrum zo veel impact heeft dat het

preventing any effectieve exercise of freedom of expression or [if] it can be said that the essence of the right has been destroyed (r.o. 47).

En daarvan is eigenlijk niet snel sprake. Pas als ongeveer het gehele stadscentrum privaat eigendom is, dan mag de eigenaar van het stadscentrum niet categorisch iedere demonstratie of flyeractie weigeren. Maar als het alleen gaat om één koopgoot, dan mag dat wel want je hoeft dan niet per se daar te demonstreren of flyeren.

Ik zou meer zien in het argument dat Youtube gewoon een fóut gemaakt heeft: zelfs als je zegt dat ze haatzaaien of whatever mogen verbieden, dan nog overtrad het Archief Alkmaar niet die regels. En een regel “wij mogen fouten maken en dan heb je alsnog pech”, die gaat er bij mij niet in vanwege de redelijkheid.

Praktisch blijft natuurlijk wel het punt dat Youtube het gewoon doet, je kanaal opheffen. En of je het terugkrijgt, lijkt meer afhankelijk van hoe veel herrie je kunt schoppen dan van je juridische argumenten. Dát is denk ik nog het sterkste argument tegen de macht van de platforms: rechtsongelijkheid.

Arnoud

Talpa-oprichter John de Mol spant een kort geding aan tegen Facebook. Hij eist dat het sociale netwerk stopt met het tonen van nepadvertenties voor bitcoinproducten waarin zijn naam en foto worden gebruikt. Dat meldde het FD onlangs. De ondernemer is niet de enige: ook foto’s van zanger Waylon, presentator Matthijs van Nieuwkerk en techondernemer Alexander Klöpping worden op Facebook en Instagram misbruikt om mensen te verleiden tot nepinvesteringen. Of beter gezegd pure oplichterij, want zover ik kan zien wordt er überhaupt niet belegd maar wordt je geld gepakt en verder niets. De vraag is natuurlijk: waarom deed Facebook hier zelf niets aan, ondanks de vele signalen van al die ondernemers?

De oplichterij is op zich vrij simpel: er wordt een snelgeldverdienenmodel met Bitcoin aangeprezen, met 250 euro inschrijfgeld. Wie dat betaalt, krijgt een advies om meer te betalen. Doe je dat niet, dan ben je je geld kwijt. Doe je dat wel, dan ben je ook het meer betaalde kwijt. Dat is natuurlijk lastig verkopen, vandaar de inzet van bekende Nederlanders zoals De Mol of Klöpping die zogenaamd met hun echte baan stoppen omdat ze lekker binnenlopen op de bitcoin.

Natuurlijk mag zoiets niet. Iemands gezicht in reclame gebruiken valt onder het portretrecht – dat bestaat onder de AVG niet meer, maar specifiek voor het commerciële stukje nog wel. Ook zou je hier kunnen spreken van smaad, omdat de indruk wordt gewekt dat die personen betrokken zijn bij de zwendel. Dus je zou zeggen, klacht bij Facebook en klaar. Maar nee, want de advertenties blijven langskomen.

Onduidelijk is voor mij waarom Facebook niet ingrijpt. Dat ze het zouden moeten kunnen, lijkt me geen discussie. Als je zo goed bent in dingen herkennen, dan moet steeds dezelfde persoon met naam toch makkelijk er uit te vissen zijn?

Een mogelijke verklaring is dat Facebook niet aansprakelijk wil zijn voor advertenties, en dat ze bang zijn een precedent te zetten door deze advertenties tegen te gaan houden. Want dan komt er morgen iemand met nog een claim, en daarna iemand die moest hoesten van een andere advertentie en dan houdt het nooit meer op.

Daar zit wat in juridisch: je bent aansprakelijk voor wat je publiceert. Alleen platforms zijn dat niet voor materiaal dat ze zonder filter doorlaten en waar ze zelf niet actief bemoeienis mee hebben. Ook voor advertenties, althans bij merkinbreuk zo bepaalde het Hof van Justitie in 2011. Weet je van de onrechtmatigheid in je advertentie (een nep-merkproduct) dan moet je ingrijpen. Ik zie niet in waarom dat voor dit soort nepreclames niet op zou moeten gaan, weten van onrechtmatig lijkt me ook hier niet zo héél erg moeilijk.

Het kan natuurlijk ook dat wij gewoon niet belangrijk genoeg zijn voor Facebook?

Arnoud

Via Twitter: mag je van de AVG een foto met leesbaar kenteken op Twitter plaatsen om zo een verkeersovertreding te tonen? In dit geval ging het om een persoon die parkeerde op een gehandicaptenplaats, zonder een vergunning daarvoor te hebben. “Wie kent de eigenaar van deze auto ? Hij mag onze #invalideparkeerkaart hebben als hij ook de #HuntingtonsDisease van mijn man erbij neemt.” aldus de Twitteraar, inclusief hashtags van de locatie. En dus het kenteken herkenbaar. Daar kwamen -naast vele steunbetuigingen- ook een aantal kritische noten: mag dat wel van de AVG? Een kenteken is immers een persoonsgegeven, en zo schend je die persoon zijn privacy onnodig.

Ja, onnodig, want je had ook aangifte kunnen doen. Op de foto was zelfs al een parkeerboete te zien (380 euro, zo laat ik me vertellen) dus deze eigenaar is al gestraft. Wat is dan nog de toegevoegde waarde van alles herkenbaar op Twitter zetten?

Volgens mij is “toegevoegde” hierin een foute term. Het gaat niet om iets toevoegen, iets erbij doen. Een publicatie als deze zie ik als een meningsuiting, een schandaal(tje) aan de kaak stellen dat in dit geval ongetwijfeld een veel voorkomende ergernis van de Twitteraar is. Je mening geven is niet iets dat je “bij” andere dingen doet, of alleen maar mag doen als je geen andere opties meer hebt. Je uitingsvrijheid is een grondrecht, en dat mag je inzetten wanneer je wilt.

Binnen de grenzen van de wet natuurlijk, en de AVG is een wet die ook geldt bij journalistieke uitingen. Weliswaar zijn een aantal zaken niet van toepassing (zoals het inzage- en correctierecht en het recht te worden vergeten, en de registerplicht) maar ook bij een journalistieke verwerking moet je een grondslag hebben en zorgvuldig te werk gaan, zo staat in de AVG. Effectief komen die regels neer op hetzelfde kader als waar journalistieke uitingen altijd al aan getoetst werden. Het is niet zo dat de AVG de vrijheid van meningsuiting inperkt, dat je sinds 25 mei 2018 minder mag zeggen dan voorheen.

Maar ben je wel journalistiek bezig eigenlijk? Ja, is het korte antwoord. Ook als particulier die los staat van een of ander persmedium. Dat is vaste jurisprudentie, iedereen mag zich journalist noemen. Het gaat er niet om of je een perskaart hebt, maar of het relevant om te melden is wat je doet. Feiten, meningen of ideeën aan het publiek bekend maken, dat is de definitie.

Daar staat tegenover dat de Autoriteit Persoonsgegevens heeft gezegd dat je alleen journalistiek publiceert als je aan vier eisen voldoet:

1. Objectieve informatieverzameling
2. Regelmatige bezigheid
3. Maatschappelijke strekking
4. Recht van repliek

Arnoud

Alweer wat ouder nieuws, maar toch: sms-berichten en appjes van ambtenaren vallen onder de Wet openbaarheid van bestuur. Dat besliste de Raad van State enige tijd terug. Iets formeler gezegd: het medium waarin informatie wordt opgeslagen of verstuurd, is niet relevant. Of iets nu in een sms bericht staat of in een papieren brief: als… Lees verder

Een nieuw fenomeen in licentieland: de Anti 996 licentie, een variant op de opensource BSD licentie die een unieke beperking kent. De licentienemer (gebruiker van de software) mag in zijn bedrijf geen onwettige arbeidsomstandigheden toelaten. De term “996” komt uit een Chinese praktijk- van 9 tot 9 werken, 6 dagen per week – dat leidde… Lees verder

Wanneer een vrijwilliger uit eigen beweging een Facebookpagina (of groep) aanmaakt, dan is die van hem en niet van de vereniging. Dat maak ik op uit een recent vonnis uit Rotterdam over de beheerrechten (“eigendom”) van een Facebookpagina van een lokale politieke partij. Die had een geschil met een ex-lid die de officiële verenigingspagina en… Lees verder

“Zet nooit, maar dan ook helemaal nooit, je boardingpass op Twitter @peterverhaar. En roep al helemaal niet mensen op om het te doen.” Aldus techjournalist Daniel Verlaan op Twitter vorige week. Aanleiding was een actie van bankier Verhaar tegen de ‘klimaatterroristen’ waarbij je door een Tweet met je boardingpass laat zien dat je tegen klimaatverandering… Lees verder

Het ontkennen van klimaatverandering of de invloed van de mens daarop, is op NUjij niet langer toegestaan. Zo opende Nu.nl vorige week een bericht om haar nieuwe beleid omtrent dit onderwerp toe te lichten. NU.nl heeft een verantwoordelijkheid om bezoekers van betrouwbare informatie te voorzien, zo licht men toe: ook de reacties van haar miljoenen… Lees verder

Weet u nog, dat rechters niet mogen googelen? Dat was een zaak uit 2011 waarin de Hoge Raad bepaalde dat een rechtbank niet zomaar in Google mag kijken om te zien hoe bekend een afkorting is, om vervolgens iemand die die afkorting gebruikte te veroordelen. Die afkorting was ACAB, in 2011 redelijk bekend maar ten… Lees verder

Een arts die op de vingers is getikt door het tuchtcollege moet verwijderd worden uit de zoekresultaten van zoekmachine Google. Dat meldde Trouw vorige week. Waarmee ze overigens bedoelen dat een bericht over dat vingertikken verborgen moet blijven in de zoekresultaten, niet dat de arts geheel onvindbaar moet worden. De rechtbank Amsterdam had in december… Lees verder