Als je een foto van de Zweedse melodicdeathmetalband Arch Enemy maakt, en ze vervolgens aanspreekt op hun ongeautoriseerd gebruik daarvan, dan wordt je verbannen bij hun optredens. Dat maak ik op uit dit verhaal van rockjournalist J. Salmeron. Hij fotografeerde de band en publiceerde de foto online, waarna de band deze overnam en een aan hen gelieerde commerciële club er reclame mee maakte. Nadat hij ze erop aansprak, werd de band boos en werd hij vervolgens voor eeuwig geweerd bij hun concerten. Wat nogal wat verontwaardiging gaf, en zelfs leidde tot doodsbedreigingen bij de fotograaf.
Voor een persfotograaf voelt het volkomen normaal dat je foto’s maakt van je onderwerp, zoals een optreden van een band, en dat die foto’s alleen met jouw toestemming mogen worden gebruikt. Vaak is er wel enige coulance naar fans die zonder commercieel oogmerk de foto publiceren, of naar de band die uit trots de foto herpubliceert op sociale media. Maar in dit geval begon het gedoe met een commerciële club:
Just as I saw that fans were re-posting the photo (something that I tend to turn a blind eye to, as long as they don’t edit the images), I noticed that a company named Thunderball Clothing had posted it to promote their products. … Since the post had been made on the account of the company, it was obvious that its purpose was to advertise. It was placed on an Instagram page that had a link to their online store, and my image was used to show the products that they had created for Alissa.
En wat doe je dan als fotograaf annex jurist? Precies, dan stuur je een sommatiebrief:
In general, I charge a fee of at least €500 (five hundred Euro) to businesses that have posted my work in an unauthorized manner. In this case, however, I would be willing to forget about this problem and let you keep up the above post in exchange for a donation of €100 (one hundred Euro) to the Dutch Cancer Foundation.
De eigenaar van het bedrijf nam vervolgens contact op met de band omdat ze een blafbrief met dreigement van 500 euro had ontvangen. Daar was de band niet blij mee, getuige de mail die de fotograaf vervolgens ontving:
I would like to ask why you are sending discontent emails to people sharing the photo of [leadzangeres] Alissa? Alissa’s sponsors and fan clubs are authorized to share photos of her. Thunderball Clothing is a sponsor of Alissa and Arch Enemy.
De tweede zin laat een andere volkomen normaliteit zien: veel organisaties (met name zij die drijven op social media) gaan ervan uit dat zij zeggenschap hebben over afbeeldingen van hun activiteiten. In dit geval dus, dat zij mogen bepalen wie wat doet met foto’s van hun optredens. Fotografen moeten blij zijn met de exposure (ook al staat hun naam er niet bij) en wie daar anders over denkt, heeft een probleem:
We have immediately removed the picture you took at FortaRock. By the way, we are sure you don’t mind that you are not welcome anymore to take pictures of Arch Enemy performances in the future, at festivals or solo performances. I have copied in the label reps and booking agent who will inform promoters – no band wants to have photographers on site who later send such threatening correspondence to monetise on their images.
Bepaald ongezellig allemaal. En natuurlijk klopt het formeel niet wat de band zegt, het auteursrecht op zo’n foto ligt gewoon bij de fotograaf en dat jij een merk bent, maakt daarbij niet uit. Ook met portretrecht kom je er niet, daarmee kun je in dit soort situaties hooguit een commerciële vergoeding vragen bij exploitatie door de fotograaf van de foto’s maar geen gebruiksrecht voor jezelf opeisen.
Mag je dan als pressiemiddel de andere kant op wel de fotograaf vervolgens van je concerten weren? Ja, dat denk ik wel. Private partijen hebben het recht zelf huisregels te bepalen en te selecteren wie er wel en niet welkom is. Alleen op discriminerende gronden iemand weren, is niet toegestaan. Maar een specifieke persoon weren vanwege een zakelijk conflict is volgens mij nergens verboden.
Een beroep op de persvrijheid (je moet verslag kunnen doen van zo’n concert) zie ik niet snel slagen. Al sinds jaar en dag mogen de KNVB en de voetbalclubs regels stellen over uitzendrechten van voetbalwedstrijden. Wie die niet accepteert, mag het privégrondgebied van de voetbalclubs (het stadion) niet betreden om te filmen. Gezien het maatschappelijk belang van voetbal zou je zeggen dat als dáár het eigendomsrecht boven de persvrijheid gaat, dat bij een toch wat minder bekende metalband zéker ook zou gelden.
Arnoud