Studenten aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam moeten vanaf deze week twee camera’s gebruiken bij onlinetentamens. Dat meldde Tweakers gisteren. Naast de standaard webcam moeten studenten namelijk nu een telefoon of tablet achter zich plaatsen. Zo kan extra toezicht worden gehouden, wat onder meer nodig is omdat daarmee een niet nader aangeduide fraudetechniek onmogelijk wordt. Zoals ook elders geeft de maatregel stevig protest, waarbij steevast de privacy van stal gehaald wordt en de andere kant dan zegt “hoezo, in de tentamenzaal is ook geen privacy”. Maar daar gaat het niet om.
Natuurlijk word je in een tentamenzaal in de gaten gehouden, dat is het hele punt van naar die zaal moeten komen. (Anders heet het immers een open boek take-home tentamen dan wel eindopdracht.) En dat zal zeker enige stress geven, maar iedereen weet hoe dat gaat, waar de surveillanten op letten en dat voelt allemaal best redelijk. Af en toe gebeuren er rare dingen, zoals dat men ineens je waterflesje tegen het licht houdt – er zijn fraudeurs die neplabels maken met aan de binnenkant een cheat sheet – maar dat zijn uitzonderingen.
Bij proctoring word je ook in de gaten gehouden maar dan thuis. Dat voelt onprettig, men filmt je in de thuissituatie en die is bij studenten vaak klein en toont privézaken. Lang niet iedereen heeft een aparte studeerkamer of zelfs maar plek vanaf waar zeg het bed en de wc niet zichtbaar is. Daar een camera op moeten richten zodat je docent bij fraudevermoedens kan kijken hoe je erbij zit (en de AI-correctoren om de machine learning bij te stellen), ik snap wel dat dat niet zo fijn is.
Het punt is alleen wat subtieler. Een surveillant bekijkt de hele zaal, en niet continu jou. Ik heb zelf eens een herkansing gemaakt van iets waarbij ik de enige kandidaat was (nee, mondeling geen optie, lang verhaal). Dan zit er dus inderdaad een surveillant de gehele drie uur naar jou en alleen naar jou te kijken. Dat vond ik best even een ding. Dat lijkt wel op wat die camera’s doen. Maar het is nog iets subtieler.
De kern voor mij is dat het ongrijpbaar en daarmee oncontroleerbaar is, wat je dan aan moet zetten. Wat doet die proctoring software? Welke dingen worden opgenomen en vastgelegd, waar gaat het heen? Hoe geef ik aan dat ik écht de onderzetter van mijn thee liet vallen, en geen spiekbriefje heb? Die surveillant kun je dat uitleggen, de proctoring software praat niet terug. En wat nu als dat geluid van mijn huisgenoot in de keuken wordt opgevat als Morse-communicatie, hoe weerleg ik dat?
[Pop quiz: de aanwezigheid van een portretfoto in de achtergrond is een fraudesignaal. Waarom?]
Het is dat gebrek aan menselijke maat, de wetenschap dat er straks alléén naar die beelden wordt gekeken en zonder jouw betrokkenheid een uitspraak wordt gedaan die jij dan maar moet weerleggen, die dit zo bevreemdend maakt. En met de wetenschap dat de bewijslast omgekeerd is (hoewel dat van die diploma’s teruggedraaid werd) zou ik me dan ook ernstig bezorgd voelen.
Oh ja, en daar komt dan nog de hele zorg over technologie bij. Wat als je internetverbinding hapert, wat als je gebeld wordt of je telefoon besluit te rebooten voor een update? Komt voor jou rekening: van internet vallen betekent uitsluiting. Vliegtuigstand helpt natuurlijk niet want je telefoon moet de camerabeelden streamen. En voor de meeste mensen zijn dat onbeheersbare dingen.
Dus nee, ik zou ook zenuwachtig worden van deze manier van surveillance.
Arnoud