Hoe verdeel je de eigendom van versgemaakte software?

software-code-binary-bits-bytesRegelmatig krijg ik vragen van softwareontwikkelaars en hun klanten over hoe om te gaan met het intellectueel eigendom op software die gemaakt is voor die klant. Hoe ga je daar nu mee om, hoe verdeel je die rechten op een manier waar beide partijen tevreden mee zijn.

Hoofdregel uit het auteursrecht is dat de partij die het werk maakt, de rechten daarop heeft. Huur je dus iemand in (een bedrijf of een freelancer), dan heeft deze de rechten. Niet de opdrachtgever. Ook niet als deze alle uren betaalt en/of als de software heel specifiek voor zijn situatie is ontwikkeld.

Wil je als opdrachtgever de rechten, dan moet je dat afspreken in de offerte. Achteraf opeisen kan ook, maar je staat dan een stuk zwakker. De ontwikkelaar hoeft dan niet akkoord te gaan met overdracht, dat was immers niet afgesproken. En iets verkrijgen dat niet afgegeven hoeft te worden, is onderhandelingstechnisch een lastige. Plus, wat moet dat kosten?

Een gebruikelijk compromis is maatwerk eigendom klant maken en het standaarddeel eigendom leverancier laten blijven. Zo kunnen zij door met het maatwerk, en kan de leverancier door met het standaardproduct naar andere klanten. Dit kan worden aangevuld met een verbod voor de leverancier om exact/vrijwel hetzelfde op te leveren voor een concurrent.

Nadeel voor de klant (en voordeel voor de leverancier) hiervan is dat de leverancier nu altijd nodig blijft om onderhoud aan de standaardsoftware te doen. Dat kan een leuke inkomstenbron zijn voor die leverancier, maar veel frustratie opleveren bij de klant. Zeker als de standardsoftware wordt uitgefaseerd of de ontwikkelaar gewoon geen zin meer heeft.

Van de ontwikkelaar eisen dat hij de rechten op de standaardsoftware afstaat, is niet redelijk. Hij maakte die immers om bij meerdere klanten in te zetten, en die optie wordt nu geblokkeerd.

Een alternatief kan zijn om te eisen dat de ontwikkelaar alleen werkt met open source. Daarvan is immers niet echt een eigenaar aan te wijzen, en bovendien heeft de klant dan altijd genoeg gebruiksrechten om er zelf mee te kunnen werken. Hij is dan leveranciersonafhankelijk. Maar lang niet iedere ontwikkelaar kan of wil werken met open source van derden.

Sommige juristen stellen dat je zou kunnen zeggen dat het totaalpakket eigendom van de klant kan worden, zonder dat de leverancier daarmee de onderliggende rechten verliest. Vergelijk dat iemand foto’s levert voor in een boek: de rechten op de foto blijven van de fotograaf maar het auteursrecht op het boek is van de uitgever daarvan. De uitgever mag het boek dan herpubliceren in bewerkte vorm zonder aparte toestemming van de fotograaf. Die analogie gaat echter niet helemaal op, want foto’s hoeven in een boek zelden aangepast te worden en bij standaardsoftware (zoals een CMS of framework) moet dat juist wél kunnen. Misschien als je zegt, het gaat hier om de ‘foto’ zoals aangepast voor maatwerkproduct X van klant Y. Een standaardpakket zal altijd iets moeten worden aangepast voordat het werkt bij klant Y.

Hoe dan ook, maak alsjeblieft vóóraf afspraken. En vraag door als klant: menig ontwikkelaar denkt dat als je zegt “je wordt eigenaar van de software” de klant daarbij begrijpt “behalve natuurlijk het framweork/cms dat ik erbij krijg, dat spreekt voor zich”.

Arnoud