Een lezer vroeg me:
Mijn nichtje gaf me onlangs een mooie portretfoto van haarzelf. Vanuit mijn hobby schilderen heb ik dat portret nageschilderd en op Facebook gedeeld. Daarop kreeg ik een boos berichtje van de fotografe, dat dat niet mocht ivm portretrecht en copyright. Klopt dat?
De fotograaf heeft het auteursrecht (copyright) op de foto. Anderen mogen deze niet zomaar publiceren, ook niet elektronisch. En publicatie van een geschilderd portret is juridisch hetzelfde als publicatie van een fotografische kopie van de foto.
Soms denken schilders dat het wel mag omdat het schilderij creatief en origineel is, oftewel geen letterlijk natekenen maar een eigen werk. Dat is geen automatisme. Een schilderij kan creatief zijn (en daarmee zélf beschermd onder het auteursrecht) maar toch inbreuk maken op een fotografen-auteursrecht. Het criterium is of de foto te herkennen is in het schilderij. Als je kenmerkende creatieve elementen uit de foto naschildert, dan voldoe je daaraan. Ongeacht hoe veel elementen je zelf toevoegt.
Naschilderen voor je eigen oefening of studie mag, ook zonder toestemming. Dat staat in artikel 16b Auteurswet, dezelfde regeling die ook het downloaden van muziek of films toestaat. Maar zo’n thuiskopie mag niet worden gepubliceerd of gedeeld met anderen.
Met portretrecht heeft dit weinig te maken. De fotograaf kan zich niet op portretrecht beroepen. Dat portretrecht heeft het nichtje, zij staat herkenbaar op de foto. En oh, dan is er misschien toch nog een gaatje. Artikel 19 Auteurswet bepaalt dat je als geportretteerde (bij een foto in opdracht) voor jezelf kopieën mag maken van je portret, en dat ook mag laten doen. Een schilderij van een portretfoto laten maken voldoet aan die regel.
Publiceren van zo’n portret mag “in een nieuwsblad of tijdschrift”, zo staat in lid 3. Wel moet de naam van de fotograaf worden genoemd. Facebook is niet echt een nieuwsblad of tijdschrift, dus of dit medium hieronder valt is te betwijfelen. Bovendien staat er in lid 3 fotografisch portret, en een nageschilderde foto is zelf niet fotografisch. Dus daarmee kom je er niet.
Mogelijk kom je er als je de Facebookpublicatie zodanig beperkt dat er geen sprake meer is van een ‘openbaarmaking’, een beschikbaar stellen aan het publiek. Volgens artikel 12 Auteurswet is een publicatie in besloten kring óók een openbaarmaking, “tenzij deze zich beperkt tot de familie-, vrienden- of daaraan gelijk te stellen kring”. Een kleine groep Facebookvrienden die als niveau familie/IRL-vrienden aan te merken is, zou daar best eens onder kunnen vallen.
Het beste is vooraf vragen aan de fotograaf of dit akkoord is, en bij een negatief antwoord een andere fotograaf zoeken. Maar ja. Wie weet er vooraf wat hij gaat doen met zijn foto’s?
Arnoud