RIPE klaagt OM, KLPD en THTC aan over IP-bevriesbevel

Met excuses voor de vele afko’s: RIPE start een proefproces tegen het Openbaar Ministerie (OM), het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD) en het Team High Tech Crime (THTC) om vast te stellen of het politiebevel tot bevriezing van IP-ranges wel rechtmatig en wettig is. RIPE moest immers vier IP-ranges blokkeren maar niemand wist waarom. Ik speculeerde artikel 126ni Strafvordering maar dat was het niet: het was gewoon artikel 2 Politiewet, de “daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde”. En RIPE stapt nu naar de rechter omdat je niet zomaar met dat kapstokartikel zo’n vérgaand bevel kunt instellen.

Artikel 2 Politiewet omschrijft in algemene bewoordingen de taak van de politie: zorgen voor de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven. Dit alles “in ondergeschiktheid aan het bevoegde gezag en in overeenstemming met de geldende rechtsregels”. Op grond van dit artikel mag de politie ambtsbevelen (artikel 184 Strafrecht) geven, en wie die niet opvolgt is strafbaar.

Alleen: dan moet dat bevel wel gegeven mogen worden op grond van de Politiewet. En dat is waar hier de schoen wringt. Uitgangspunt is namelijk dat de politie alleen mag vorderen op grond van een expliciete grondslag, zoals artikel 126ni Strafvordering, die regelt wat er mag worden gevorderd, wie daarover beslist en hoe ver de vordering kan gaan. Daarmee is artikel 2 Politiewet in principe géén grondslag voor vorderingen. Zo vond de HR in 2009 (en evenzo in 2008) dat ontruiming van een kraakpand niet op dit artikel mag worden gebaseerd. Bij een onbevoegd gegeven bevel kan de politie (de staat) aansprakelijk worden gesteld voor onrechtmatige daad.

Natuurlijk (het is immers recht) is daar een uitzondering op, zo blijkt uit de rechtspraak van de Hoge Raad. Als een bevel slechts een beperkte inbreuk op grondrechten maakt, dan mag het ook op grond van de Politiewet worden gegeven. Iemand wegsturen die op straat zich hinderlijk gedraagt, is bijvoorbeeld mogelijk onder deze wet.

Het argument van de politie zal hier dus zijn dat een bevel tot bevriezen van iemands IP-adres ook slechts een beperkte inbreuk op de grondrechten van de betrokken personen (en van RIPE) betreft. Je wordt niet echt in je privacy of persoonlijke levenssfeer geraakt, je raakt geen eigendom kwijt (ook een grondrecht), je vrije meningsuiting wordt niet gesmoord, je kunt alleen tijdelijk even je IP-ranges niet aanpassen.

Dat zou ik echter wat al te makkelijk vinden. We hébben dat artikel 126ni Strafvordering dat specifiek regelt dat bij ernstige misdrijven waarbij dat dringend noodzakelijk is, de officier kan bevelen dat bepaalde gegevens bevroren moeten worden. Het is dan wel erg raar dat je bij een minder ernstig misdrijf als eenvoudig agent gewoon artikel 2 Politiewet kunt inroepen. Wat is dan immers nog het nut van dit ni-artikel? Waarom bij die ernstige zaken niet ook gewoon artikel 2?

Arnoud