Oh noes, in de vorige week verschenen game Call of Duty: Modern Warfare II wordt het Conservatorium Hotel in de hoofdstad zonder enig overleg aan gort geschoten. Dat meldde de Volkskrant onlangs. “De game reflecteert op geen enkele manier onze kernwaarden en wij betreuren dan ook onze kennelijke en ongewenste betrokkenheid”, aldus de hotelmanager die zich beraadt op juridische stappen. Ik heb zitten peinzen maar kan werkelijk geen stap bedenken.
Bij Tweakers schetsen ze een mooi beeld van de kwaliteit van deze map:
Van de drie maps is Breenbergh Hotel de opvallendste en dat heeft een simpele reden. Wanneer je met je team aan komt vliegen in een helikopter, valt direct op dat je op dat moment uitkijkt over Amsterdamse daken. Sta je eenmaal op de grond, dan zie je dat voor de deur van het stukgeschoten hotel Nederlandse politie- en brandweerwagens staan, terwijl aan de achterzijde van het hotel het Rijksmuseum zichtbaar is. Dat is allemaal geen toeval, want Breenbergh Hotel is gebaseerd op het Amsterdamse Conservatorium Hotel. Wie wel eens in het luxueuze gebouw geweest is, zal de zalen en gangen van het hotel zeker herkennen, al zijn ze in Modern Warfare II aardig beschadigd.Het hotel herkent zichzelf in deze ophef, wat ik ergens wel snap want als je gaat voor een luxe uitstraling (veel luxer dan het Conservatorium komen ze niet, in Nederland) dan is het bepaald niet leuk om je gebouw aan gort geschoten te zien worden.
Is er wat tegen te doen? Nou ja, de slimmeriken van producent Infinity Ward hebben natuurlijk naam en logo aangepast, en alle personages die je in beeld ziet zijn ingehuurde acteurs. Dan blijft eigenlijk nog maar één recht over en dat is het auteursrecht op het gebouw, in dit geval van de architect. Want die heeft een redmiddel tegen ‘verminking’ van het werk, als daardoor zijn goede naam wordt aangetast dan kan hij daartegen optreden (art. 25 Auteurswet).
Het gebouw is oorspronkelijk een conservatorium uit de 19e eeuw, ontworpen door Daniel Knuttel (1857-1926). Omdat auteursrechten vervallen 70 jaar na overlijden, zijn diens persoonlijkheidsrechten dus vervallen ondertussen. Echter, het gebouw is in 2012 gerestaureerd en gemoderniseerd door architect Piero Lissoni en zijn kantoor. De auteursrechten (en persoonlijkheidsrechten) op diens werk zijn dus nog niet vervallen.
Er moeten dan drie vragen worden beantwoord: (1) is er werk van Lissoni overgenomen in de game, (2) is de overname en verwoesting daarvan in de game een vorm van ‘verminking’ van het werk en (3) wordt diens reputatie daardoor aangetast? (Voor juristen: HR 29 maart 2019, vragen 2 en 3 zijn aparte vragen).
Vraag 1 is makkelijk, het uiterlijk van het hotel is vrij rechttoe overgenomen. Ik ken de architectuur niet goed genoeg om aan te wijzen welk deel exact van Lissoni is, dus laten we voor het gemak doen alsof er stukken van zijn ontwerp zijn overgenomen. Dan kom je bij, wat is de verandering en kunnen we dat een aantasting of verminking van het werk noemen?
Dat het werk (het uiterlijk van het hotel) wordt veranderd, staat buiten kijf. De verwoesting wordt zakelijk in beeld bracht, dat is nu eenmaal wat gewapend conflict in een stad doet gebeuren. Maar ik geef toe dat een verwoest gebouw toch wel een ‘aangetaste’ versie van het origineel genoemd kan worden. Dus aan die eis lijkt me wel voldaan.
Dan kom je bij: wordt de reputatie van de architect aangetast door deze verwoesting? De Hoge Raad vindt het geen vanzelfsprekendheid dat een verminking automatisch reputatieschade oplevert. Het moet anders gezegd wel op een of andere manier afstralen op de architect. De HR zegt daarover:
Bij de beoordeling van het effect dat een aantasting van een werk in de ogen van het relevante publiek heeft op de reputatie van de maker van dat werk kunnen alle omstandigheden die daarop licht kunnen werpen in aanmerking worden genomen. Daarbij valt te denken aan omstandigheden als de aard en ernst van de aantasting, de mate van bekendheid van het werk en van de maker bij het relevante publiek, de reden voor de wijziging waarin de aantasting is gelegen, de waarneembaarheid daarvan voor het relevante publiek, en de tijd die reeds is verstreken tussen de voltooiing van het werk en de aantasting.Voor mij is dan een factor van belang dat we in de context zitten van een oorlogsspel, waarin iedereen snapt dat gebouwen en dergelijke schade gaan ondervinden. Niemand zal in die context de architect daarop aankijken, nog los van dat vrij weinig mensen wéten wie die architect is. (Dat is een ouder argument: buiten de kring van vakgenoten van de ontwerper is er geen te schaden reputatie, Hof ’s-Gravenhage 11 november 1999.) Verder heet het hotel anders, wat voor veel spelers de herkenbaarheid sterk zal verminderen, en is de verwoesting meer iets dat gebeurt dan iets dat nadrukkelijk het doel van het spel is.
Arnoud