Een lezer vroeg me:
Het komt steeds vaker voor dat mijn collega’s of ik als thuiszorg bij een cliënt thuis worden gefilmd met een webcam. Zij hebben geen idee wat er met die beelden gebeurt. Soms zit familie op afstand mee te kijken, maar soms wordt ’t ook gewoon opgenomen, zonder dat bekend is wat er verder met deze beelden gebeurt. Wij voelen ons hierdoor soms erg bezwaard. Wat kunnen wij hiertegen doen?
Antwoord: Het filmen van personen in een niet-openbare ruimte zoals een huis is verboden, tenzij je dit duidelijk aankondigt en een zwaarwegende reden hebt om om deze manier mensen te filmen (art. 139f Strafrecht). Natuurlijk zijn er redenen genoeg om in je huis te willen filmen, maar de wetgever vindt de privacy van je (legale) bezoekers óók belangrijk en eist daarom dat je een belangenafweging doet.
Aankondigen dát je met cameratoezicht werkt, is daarbij eigenlijk ook verplicht. In zeer uitzonderlijke situaties kun je wegkomen met verborgen camera’s, maar dan moet het echt gaan om een allerlaatste redmiddel nadat bewezen alle andere opties zijn uitgeput en niets hebben opgeleverd.
Het idee van dat aankondigen is dat de bezoeker dan kan besluiten toch maar niet naar binnen te gaan. Maar bij de vraagsteller is dat lastiger: die móet naar binnen, het is zijn of haar werk om in dat huis de bewoner te verzorgen of te helpen. Daar wordt het filmen dus opgedrongen, en dat is juridisch twijfelachtig. Dan moet je belang wel een stuk groter zijn.
Om problemen te voorkomen, lijkt het me het beste om dit in de zorgovereenkomst af te spreken. In goed overleg zijn er vast regels te verzinnen over waar wel en waar geen camera, wie bij de beelden mag en wat daarmee kan gebeuren. De modellen daarvoor die ik kon vinden hebben hier helaas geen clausules voor.
Het is een lastig dilemma. Enerzijds is het héél benauwend om continu gefilmd te worden als je gewoon je werk gaat doen (zeker bij persoonlijke dienstverlening). Anderzijds gaan er met enige regelmaat helaas dingen mis bij thuiszorg, dus vanuit preventie-oogpunt een camera snap ik dan wel weer. Plus, die camera hangt er misschien niet eens vanwege wantrouwen naar de thuiszorg maar vanuit een zorg over de grootouders die wellicht zomaar onwel kunnen worden. Maar poe zeg, als ik 80 ben en fysiek slecht gesteld zou ik toch nog steeds niet willen dat ik de hele dag bekeken word.
Arnoud