Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Deurbellen met een ingebouwde camera mogen niet zomaar worden opgehangen richting buren of de openbare weg, waarschuwt de Autoriteit Persoonsgegevens tegen de NOS. Volgens marktonderzoeker Multiscope heeft een half miljoen huishoudens inmiddels zo’n slimme deurbel. Wat er slim aan die deurbellen is, vermeldt het onderzoek overigens niet. Maar het probleem is natuurlijk dat dan (vaak) ook de openbare weg wordt gefilmd. En dat mag niet zomaar, en het is altijd een héle discussie wat dan de randvoorwaarden zijn.

In de meeste gevallen hangen dergelijke surveillancecamera’s echter zo dat ze wel de openbare weg filmen. De kern van het probleem is namelijk dat je de aanbeller (of portiekophouders) frontaal wil kunnen zien voor de herkenning, en vrijwel altijd is de openbare weg zichtbaar achter die personen. Huizen met grote voortuin en de bel pas bij de voordeur zijn sterk in de minderheid.

Het is echter niet verboden, omdat je wel degelijk een eigen legitiem belang kunt hebben bij dat filmen. Je wilt namelijk weten wie er aan de deur staat, wie zich ophoudt in je portiek en ga zo maar door. Dat valt onder het kopje beveiliging en is in principe een legitieme reden onder de AVG. Je komt dan ook uit bij de belangenafweging: is die camera van jou nodig en proportioneel voor dat doel? En heb je redelijke maatregelen ter bescherming van passanten en andere betrokkenen genomen?

Als je de AVG zuiver leest, dan ontkom je niet aan een duidelijke waarschuwing en een reglement cameratoezicht. Daarin moet je dan onder meer uitgewerkt hebben wanneer er wordt gefilmd, wat je met de beelden doet en hoe lang je ze bewaart. Dat doet natuurlijk niemand, en daarom waarschuwt de AP nu maar eens via de massamedia.

Weet je wat slim zou zijn van zo’n camera? Een automatische achtergrond-uitknipper net zoals Zoom en Teams hanteren. Dan zie je wel wie er voor de deur staat (dat was zeg maar het punt van een deurbel) maar worden passanten geblurd terwijl ze langslopen.

Arnoud

Een lezer vroeg me:

Ik heb een deurspion in de voordeur indertijd vervangen door een electronische versie die een foto of video kan maken van de persoon die aanbelt. Op de voordeur buiten is er geen melding van gemaakt en een willekeurige aanbeller kan buiten niet zien dat er een electronische deurspion aanwezig is. Moet ik i.v.m. de AVG deze deurspion weer verwijderen?

Het fotograferen of filmen van mensen kan inderdaad onder de AVG vallen, maar dat wil niet zeggen dat het automatisch niet meer mag.

Allereerst gaat het hier om een privésituatie, de deur van een woonhuis van een particulier. Daarop is de AVG lang niet altijd van toepassing; er is een uitzondering voor zogeheten huishoudelijk of privé gebruik van persoonsgegevens.

Die uitzondering houdt op wanneer je buiten de eigen particuliere sfeer treedt, aldus het Hof van Justitie. En dat doe je onder meer wanneer je de openbare weg structureel filmt. Bij een deurbel-met-camera kan dat aan de orde zijn, afhankelijk van waar hij op gericht is en hoe lang hij filmt. Een bel die alleen het eigen portiek kan ‘zien’ en alleen aangaat na aanbellen, is heel wat anders dan een dikke camera die een 360 graden overzicht van de gehele straat permanent registreert.

Als de AVG van toepassing is, dan is de volgende vraag of de inzet van het middel een grondslag heeft. Dat zou hier gaan om beveiliging van het pand en/of de mensen of goederen daarin. Dat is in principe een legitiem belang (artikel 6 lid 1 sub f AVG), maar daarbij moet je vervolgens wel toetsen of je dat middel echt nodig hebt en hoe je aan de privacyzorgen van je bezoekers (en toevallige passanten) tegemoet komt.

De vraag komt dus neer op, heb je nou echt zo’n deurcamera nodig, kan het niet met gewoon een klassiek spionnetje? Wie veel van huis is of slecht ter been, zal eerder een camera kunnen rechtvaardigen lijkt me. Maar voor mij is belangrijker dat de bel alleen filmt na aanbellen, en alleen livestreamt zonder op te slaan. Dan is het echt het equivalent van een groothoeklensje in de deur.

Arnoud

De VVD heeft minister Van Engelshoven van Onderwijs en minister Dekker voor Rechtsbescherming gevraagd of filmpjes van leraren die door leerlingen worden gemaakt en op internet geplaatst in strijd met de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) zijn. Dat las ik bij Security.nl vorige week. De vragen zijn naar aanleiding van diverse filmpjes van leraren die op internet verschenen en leidden tot schorsing en ophef. De minister gaat niet over interpretatie van de AVG dus de vragen zijn juridisch niet zinnig, maar wel een aardige aanleiding voor de vraag: mag dat, je leraar filmen en dat op internet zetten?

Al in 2014 blogde ik over dit probleem, dat natuurlijk alleen maar groter is geworden de afgelopen jaren. En dan heb ik het niet alleen maar over opnames van lessen, maar juist over gekke situaties (‘pranks’, zeg maar pestgedrag waar je geacht wordt om te lachen) of escalaties die niet perse objectief in beeld komen. Het is logisch dat je als school daar wat mee wilt doen, of als getroffen leraar.

De AVG is nieuw, en zegt iets over beeldmateriaal, dus zal het wel een goede stok zijn om hier wat aan te doen. Een foto of video van iemand is natuurlijk een persoonsgegeven, maar dat wil echter niet zeggen dat je dus op grond van de AVG zo’n publicatie tegen kunt houden.

Allereerst zit je met het probleem dat deze leerling niet perse onder de AVG valt. De strikt huishoudelijke of privé-activiteit van verwerking is uitgesloten van de AVG. Voor jezelf en of een beperkte groep vrienden een filmopname maken zou best eens aan dat criterium kunnen voldoen. Daar staat tegenover dat een beveiligingscamera op de openbare weg hangen al buiten dat criterium viel en dus wél onder de AVG.

Ten tweede en belangrijker zit je met de vrijheid van meningsuiting, waar ook het maken van beeld onder valt. De AVG geldt maar beperkt bij journalistieke verwerkingen, zo heb je géén recht van verwijdering bij een dergelijke publicatie. Natuurlijk is een Youtube-publicatie van een schokkerig telefoonfilmpje heel wat anders dan een diepgravende documentaire van de BBC, maar dat is een kwaliteitstoets en geen juridisch relevant argument. Zolang de scholier er iets mee wil informeren of aan de kaak stellen, zit je al heel snel aan de AVG.

Daar staat dan weer tegenover dat een school gewoon huisregels kan stellen over het maken en/of publiceren van camerabeelden. Ik zou daar wel wat moeite mee hebben, omdat het vergaren van informatie een grondrecht is (deel van de vrijheid van meningsuiting) en een opleidingsinstituut die vrijheid niet zomaar even aan banden mag leggen. Maar als je het koppelt aan onaangekondigd filmen en/of tijdens de les, dan denk ik dat je zeker bij scholieren een heel eind komt.

Arnoud

Een lezer vroeg me: Wij doen remote beheer voor diverse bedrijven. Eén van onze klanten blijkt al onze beheersessies op te nemen, hier ben ik toevallig achtergekomen maar zij hebben er nooit wat over gezegd. Mogen zij dit zomaar doen? Ook op het werk heb je privacy, is een vast mantra in deze rubriek. Je… Lees verder

Mag je beelden maken van gevaarlijk rijgedrag en dat op sociale media publiceren? De vraag kwam de afgelopen dagen vaak langs. De afgelopen dagen sneeuwde het zo hard dat code rood werd uitgeroepen: ga liever niet de weg op, tenzij het echt moet. Maar natuurlijk heb je mensen die zichzelf Max Verstappen wanen en gewoon… Lees verder

Buurjongen schiet de drone uit de lucht. Dat zie je niet vaak in een vonnis, dat er wordt geschoten in Nederland. Maar in deze privacyzaak wel: de drone-eigenaar vloog met een drone met camera boven de tuin van de buren, waarop de buurjongen zich zó in zijn privacy aangetast voelde dat hij met een luchtbuks… Lees verder

Een lezer vroeg me: Mijn werkgever wil dat mijn hele afdeling op training gaat om persoonlijke kwaliteiten te verbeteren. Prima als dat moet, maar nu lees ik dat je bij die training gefilmd wordt en dat we dat met z’n allen terugkijken “om persoonlijke verbeterpunten te herkennen”. Ik heb daar totaal geen behoefte aan. Welk… Lees verder

Vele lezers vroeg me: Je hebt vast dit filmpje gezien over een terrasruzie. Die ruziemakende dames willen niet gefilmd worden, en zeggen dat ook heel duidelijk. Hoe zit dat juridisch, moet je dan stoppen met filmen? Aan de openbare weg heb je in principe niets te zeggen over gefilmd worden. Alleen als je in een… Lees verder

Vorige week hebben politieagenten een 19-jarige man aangehouden in Culemborg; hij weigerde weg te gaan en belemmerde agenten bij een mogelijke aanhouding. Dat las ik in een politiepersbericht. De man filmde de aanhouding, wat de verdachte niet zo leuk vond. Omdat dit extra gedoe gaf voor de agenten, werd de filmer gesommeerd daarmee op te… Lees verder

Regisseur Johan Nijenhuis gaat binnenkort van start met de opnames van zijn nieuwe romantische komedie Rokjesdag en kan deze echte rokjesdag vandaag niet laten schieten. Dat meldde Spitsnieuws gisteren. De “totaal niet creepy” (dixit Spitsnieuws) regisseur gaat met een verborgen camera dames in rokjes filmen vanuit de bosjes, en meent dat dat legaal is omdat… Lees verder