Attentie: 1-aprilgrappen op bedrijfssites zijn een oneerlijke handelspraktijk

1-april-grap-fool-jokeJa, 1 april is een lange traditie in Nederland en ik heb ook regelmatig grappen neergezet hier. Heel leuk allemaal, maar het mag niet. De wetgeving omtrent oneerlijke handelspraktijken verbiedt dit eenvoudigweg. Dat lijkt gek, want juist als het een traditie is zou je zeggen dat de wet daar rekening mee houdt. Maar ja, het gaat om Europese wetgeving en 1-aprilgrappen zijn niet echt een Europese traditie. Bovendien heeft de Europese Commissie weinig gevoel voor humor.

De wet oneerlijke handelspraktijken (geïmplementeerd in artikelen 193a t/m 196 van Boek 6 BW) is strenge wetgeving ter bescherming van consumenten. Doel is te voorkomen dat bijdehante ondernemers de argeloze consument (zoals gedefinieerd in het Gruber-arrest: een persoon met zwakke rechtspositie en gebrekkige juridische kennis, in vergelijking met de bedrijfsmatig handelende wederpartij) misleiden of met valse voorwendselen overhalen. En dat hoeft helemaal geen oplichterij (art. 326c Sr) te zijn: de outlet bij mij om de hoek met “OPHEFmakende UITVERKOOP” schendt de wet, dit wekt valselijk de indruk dat sprake is van een ophefFINGS-uitverkoop en dat mag niet (art. 6:193g onder o BW, zwarte lijst).

Een bekende grap is melden dat men zogenaamd gekocht is of samen gaat met een ander bedrijf. Dit is misleidend, zeker bij een beursgenoteerd bedrijf. Het kan beleggers misleiden die daardoor gaan kopen of verkopen, en beursmanipulatie (wat dit is) is gewoon strafbaar (art. 5:58 lid 1 Wft). “Het was maar een grapje” levert je niet veel sympathie op bij de strafrechter. Zie ook dit vonnis waarin het verweer “dat was ook de grap” (achterin, 2.3.2) bij een beursmanipulatie niet hielp; boete € 384.000. Daarnaast wordt in zo’n bericht vaak valselijk andermans merknaam gebruikt (art. 6:194a sub 2 onder h BW).

Ook worden op 1 april vele nieuwe producten gelanceerd, die dan bij nader inzien een grap blijken te zijn. Heineken had bijvoorbeeld ooit de bierpad, waarmee je zogenaamd bier met je Senseo kon zetten. Zeer serieus gebracht, en daarmee ontstaat bij de consument de indruk dat dit product werkelijk te koop is. Men kan dan afzien van een ‘gewone’ Senseo of biertap aan te schaffen, en daarmee wordt de concurrent geschaad. Zeker nu er valselijk de indruk werd gewekt dat Heineken samenwerkte met Philips (art. 6:194 sub j BW) en er werd ingehaakt op de bekende naam van Senseo® (art. 6:194a sub 2 onder h BW).

Een vergelijkbaar verhaal geldt de autoruit op sterkte van SpecSavers vorig jaar. De consument wordt hier vals geïnformeerd over de aard, samenstelling, hoeveelheid, hoedanigheid, eigenschappen of gebruiksmogelijkheden van het product (art. 6:194 sub a BW). Bovendien werden mensen daar verlokt hun naam en e-mailadres achter te laten, zonder dat de onder de Wbp verplichte privacyverklaring en goedgekeurde doelbinding aanwezig was (art. 8 Wbp). De privacywetgeving heeft, hoe gek dat ook klinkt, geen gevoel voor humor.

Ook de “onbeperkte mailopslag bij Gmail“-actie op 1 april wekte veel verwarring: was dit nu een grap of niet? Nee, maar de lancering op die dag gaf zo veel buzz en discussie dat het wel duidelijk is dat consumenten niet goed kunnen inschatten wanneer iets nu werkelijk een grap is en wanneer niet. En het is precies die gemiddeld oplettende geïnformeerde consument die de Wet oneerlijke handelspraktijken probeert te beschermen.

Daarbij komt dat een 1-aprilgrap zelden expliciet zal melden dat het gaat om een grap. Maar consumentenwetgeving is streng: iedere handelspraktijk waarbij essentiële informatie wordt weggelaten welke de gemiddelde consument nodig heeft om een geïnformeerd besluit over een transactie te nemen, is eenvoudigweg verboden. En het feit dat een actie een grap is, is vrij essentieel om deze als zodanig te kunnen herkennen.

Dus nee. Als bedrijf een 1-aprilgrap maken mag niet, als daardoor consumenten in verwarring kunnen worden gebracht. De enige manier om daar omheen te komen, is óf de grap duidelijk voorzien van een disclaimer (“Let op: 1 april!”) óf de KVK-inschrijving tijdelijk uitbreiden met cabaret of amusement.

Business-to-business 1-aprilgrappen zijn dus wel toegestaan, tenzij je zou betogen dat de zakelijke klant aanspraak kan maken op reflexwerking. Daarover is het laatste woord nog niet gezegd, maar zoals bekend hebben juristen weinig gevoel voor humor dus ik acht de kans reëel dat we hier wel een kort geding of twee over gaan zien.

Arnoud

15 reacties

  1. Is dit artikel nou een 1-april grap over 1-april grappen? Een meta-grap?

    Laat ik er maar met open ogen in trappen, en er serieus op in gaan:

    Ik dacht dat het Nederlandse recht sterk is gebaseerd op redelijkheid (vooral het consumentenrecht). Is het redelijk om te verwachten dat iemand gevoel voor humor heeft? En als je een ongeloofwaardig verhaal gebruikt om mensen naar je winkel te lokken, maar niet daadwerkelijk aan de hand van het rare verhaal handel drijft, is het dan nog een “handelspraktijk?”

  2. @Arnoud Een aansluitend voorbeeld op nu.nl ( zie link onderaan ). Is dit nou – in alle serieusheid – ook een oneerlijke handelspraktijk? De zanger geeft ruim vòòr 1 april aan dat hij gaat stoppen met zingen, hij gaat met pensioen. Hierdoor wordt zijn uurtarief aanmerkelijk duurder voor de komende periode tot zijn ‘pensioen’. Maar een maand later zegt hij dat het een 1 april grap was. Kun je de zanger nu aansprakelijk stellen als je in deze periode té veel hebt betaald voor een (prive) concert?

    Bron; http://www.nu.nl/muziek/3741215/pensioen-lil-wayne-was-1-april-grap.html

      1. Maargoed, ongeveer een maand eerder, lijkt het er op (als ik flauw ga doen) dat Lil Wayne hier een oneerlijke handelspraktijk er op nalaat door een nieuwsbericht te publiceren met de doelstelling het verhogen van zijn kosten per optreden (letterlijk citaat in zijn twitter bericht).

      2. Het is dan ook gebruikelijk om een onknoping aan te kondigen, bijvoorbeeld door te verwijzen naar “de eerste dinsdag van de volgende maand”. Ik denk dat je wel kans maakt, maar hoe groot is de schade van één individu nou eigenlijk?

  3. Een lokaal bouwbedrijf plaatste gisteren een verloting van een verbouwing ter waarde van €10415,– Een hoop verontwaardigde reacties! Niet normaal… Misschien niet handig, maar mag dat niet? Naar mijn idee een duidelijke verwijzing naar 1 april.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.