Gastpost: Cameratoezicht goed bekeken

dome-camera.jpgOmdat ik met vakantie ben deze week een aantal bijdragen van vaste bezoekers. Vandaag IT-er Sander van Loosbroek over cameratoezicht vandaag de dag.

Het gebruik van beveiligingscamera’s door onze overheid is aan duidelijke regels gebonden. Voor burgers zijn er striktere regels van toepassing maar een gebrek aan kennis over de technische mogelijkheden van camera’s bij de wetgever en een evenzo groot gebrek aan toezicht op het naleven van de regels verklaren de bespioneerde burger vogelvrij. De alsmaar dalende prijs van deze camera’s maken ze toegankelijk voor iedereen en met dit artikel wil ik toelichten wat een burger volgens de wetgever wel en niet mag met een beveiligingscamera en hoe daar in de praktijk (niet) mee wordt omgegaan.

Beveiligingscamera’s inzetten op of rondom de werkplek mag, maar moet voldoen aan de criteria zoals vastgelegd in de Wet bescherming persoonsgegevens. Daarin staat onder andere dat de werkgever moet kunnen beargumenteren waarom het bedrijfsbelang zwaarder weegt dan de privacy van de medewerkers, dat het gebruik van camera’s aan medewerkers duidelijk kenbaar moet worden gemaakt en dat het filmen van de openbare ruimte niet is toegestaan.

Dat kenbaar maken wordt lastig als er sprake is van diefstal en je de dader middels beelden op heterdaad wil vastleggen. De wet biedt daar een uitzondering voor maar helaas gaat deze uitzondering gepaard met een meldplicht aan het College Bescherming Persoonsgegevens waarvan de werkgever over het algemeen is gevrijwaard zolang hij voldoet aan de voorwaarden in artikel 38 van de Wet Vrijstellingsbesluit Wbp. Daarin staat ook dat beelden na een maand moeten worden vernietigd en dat alleen directe leidinggevenden toegang mogen hebben tot de beelden. Bent u er nog?

De praktijk ziet er anders uit. Bedrijven filmen dat het lieve lust is en cameratoezicht op personeel en klanten wordt verondersteld in plaats van kenbaar gemaakt. Het CBP is belast met de handhaving van de Wbp en in hun beleidsregels van 17 januari 2011 is een prioriteitenlijst opgenomen waarin het toezicht op cameratoezicht niet te vinden is. Geen wonder dus dat u nog nooit een ambtenaar van het CBP heeft gezien die een camera inspecteerde. Het houden van toezicht op het naleven van de Wbp is dus geen taak van de politie, die maakt echter wel dankbaar gebruik van de aan hun toegekende bevoegdheid in de Wbp om beelden op te vragen van camera’s van burgers in het kader van onderzoek, ook als die camera’s “per ongeluk” de openbare ruimte filmen.

Privacyschending als gevolg van cameratoezicht levert vooralsnog alleen problemen op voor burgers c.q. werknemers. Deze laatste groep is zich er onvoldoende van bewust dat camera’s niet mogen worden gebruikt om ze aan te spreken of te beoordelen op hun functioneren. Op afstand toezicht houden of iedereen op tijd komt mag dus niet. De dalende prijs van camera’s zorgt er verder voor dat iedereen een camera aan de gevel kan hangen en daarmee de privacy van passerende burgers verder aantast. Dit leidt tot steeds meer zaken waar ook sommige rechters zich geen raad mee weten. Recentelijk verscheen op dit weblog een artikel waar het raam van de buren werd gefilmd omdat daar weleens inbrekers langs zouden kunnen lopen. De rechter stond dit toe terwijl IP camera’s tegenwoordig allerhande functionaliteit bieden waarmee een deel van het beeld altijd onherkenbaar wordt vastgelegd. Had de rechter dit geëist dan was iedereen blij geweest.

Is het tijd voor een herziening van de Wbp waarin de werkelijkheid van het filmen van de openbare order door burgers beter gereguleerd wordt of moet het CBP de privacy van burgers serieus gaan nemen en cameratoezicht tot prioriteit verheffen. Reguleren of handhaven dus, wat zien jullie graag dat het CBP doet?

Sander van Loosbroek is een freelance IT consultant en volgt momenteel een MBA opleiding aan de Nyenrode Business Universiteit. Zijn IT interesses gaan uit naar infrastructuur en beveiliging en in het bijzonder de juridische implicaties van de door zijn klanten gevraagde IT oplossingen. Hij houdt een weblog bij van losse hobbyprojecten en schrijft momenteel een scriptie over de mogelijke toepassingen van Bitcoin technologie in bestaande financiële transactieplatformen.

19 reacties

  1. Ik zeg handhaven en zorg meteen dat ze geld verdienen aan de handhaving. Dat werkt bij parkeerbeheer uitstekend. Laatst bijna boete voor stilstaan op een parkeerplek terwijl ik kleingeld uit een bakje zat te zoeken. De burger pesten is nooit een probleem maar iets voor ze doen daar is nooit tijd of geld voor.

    1. Ik heb wel gehad dat ik bij de automaat stond om te betalen en ik parkeerbeheer (Amsterdam) de voorbereiding zag treffen om een bon te schrijven. Het is dat mijn mede passagier er snel heen kon lopen om duidelijk te maken dat ik toch echt in de rij stond om een kaartje te kopen.

      Je moet van parkeerbeheer ook niet veel verwachten, ze zijn geen dienstverlenende instelling. Alhoewel er wel degelijk (zoals altijd) uitzonderingen op zijn.

      Handhaven van de privacy wetgeving mag van mij aan de ene kant wel wat strenger. Aan de andere kant zijn ze op sommige punten zo ver doorgeslagen dat ik blij ben dat er niet of nauwelijks gehandhaafd wordt (cookie regels bijvoorbeeld. Ik begrijp de gedachte, maar de uitwerking is praktisch een ramp).

  2. Als iemand voor mijn huis langs loopt en ik dat film, en vervolgens nooit naar die beelden kijk en de gefilmde persoon niet weet dat hij is gefilmd, hoe is dat dan privacyschending? Niemand (inclusief de filmer) merkt er iets van, niemand wordt er slechter van en niemand hoeft zich aangetast te voelen in zijn privacy. Waarom is dat erg, en moet daarop gehandhaafd worden? Ik heb liever dat er wordt gehandhaafd op afval op straat gooien, hardrijden door woonwijken, homo’s uitschelden en ander aso-gedrag dan dat ze de burger met een beveiligingscamera gaan beboeten.

    Het is toch een beetje doen alsof het 1964 is als we allemaal denken dat je op straat, in de openbare ruimte, nog iets van privacy hebt? Als je in een drukke stad woont hoef je maar iets raars op straat te gaan doen, of er staan meteen 5 studenten om je heen met een mobieltje te filmen. Zo’n zelfde mobieltje trouwens, waarmee al de hele dag jouw locatie gevolgd kan worden.

    1. “Niemand (inclusief de filmer) merkt er iets van, niemand wordt er slechter van en niemand hoeft zich aangetast te voelen in zijn privacy. “

      Jouw voorbeeld over filmende burgers geeft precies aan dat ook als een burger niet weet dat er gefilmd wordt en wat de gebruiksdoelen zijn, er per definitie toch invloed op zijn levenssfeer is omdat hij zich zal moeten afvragen of hij zich anders moet gedragen om negetieve effecten van het mogelijke gebruik te voorkomen. Zo ver zijn we dus al, want zo gebruikelijk is filmen in de openbare ruimte. Probleem is dat als je als burger gefilmd wordt en je weet door wie, dat er dan kennelijk weinig effectieve vormen over zijn om die filmer aan te spreken. Mijn grootste weerstand is tegen degenen die in de openbare ruimte overal wat van moeten vinden en het nodig vinden dat via sociale media met iedereen te delen. Daar blijf ik graag buiten …

  3. Je kunt de huidige praktijk gaan reguleren, maar er blijven altijd mensen die de grenzen verleggen. En dan moet er weer gereguleerd worden. Uiteindelijk is het dan eenvoudiger om de Wbp dan maar weg te mikken, en dat zou bovendien eerlijker zijn tegenover de zich aan de wet houdende burgers en bedrijven.

    Zonder handhaving hebben (privacy)regels geen zin.

  4. Goedemiddag. Ik woon in een flat met een gezamenlijke binnentuin. Het criminaliteitscijfer in de buurt is erg hoog en doordat ik rolstoelgebonden ben, voel ik mij extra kwetsbaar. Nu is helaas niet mogelijk om een camera met zicht op mijn voordeur, zodanig op te hangen, dat er geen zicht is op deze binnentuin. Voor mijn eigen (schijn?) veiligheidsgevoel wil ik nu een dummy camera aanschaffen.

    Nu wilt de woningbouwvereniging, waar ik mijn appartement van huur, mij verbieden om binnen in mijn raamkozijn een dummie camera op te hangen. Met als reden dat ‘andere bewoners zich gecontroleerd en in hun privacy geschaad zullen voelen’.

    Mag een woningbouwvereniging dit eisen? (Een volgende stap kan wellicht al zijn, dat een bloempot met een gaatje als ‘verdacht object’ gezien wordt. En ik kan nergens in de wet terug vinden dat een dummie camera verboden zou zijn.

    Kan iemand mij hier meer over vertellen, alvorens ik een dummie camera ga aanschaffen?

    Met vriendelijke groet,

    Erwin

    1. Het is niet strafbaar om een dummy camera op te hangen. Het is namelijk alleen strafbaar om zonder duidelijke aankondiging mensen te filmen, en dat is onmogelijk met een dummy camera. Om diezelfde reden mag je ook een vogelhuisje ophangen zonder bordje: daarmee kun je ook niemand filmen.

      De woningbouwvereniging zou m.i. alleen bezwaar kunnen maken als het ook verboden is vogelhuisjes of schilderijtjes op die plek op te hangen.

      Mijn advies is wel om de buren te informeren dát het een dummy is, want hun gevoel zal reëel zijn en je wilt niet dat je buren rondlopen met dat gevoel.

      1. Misschien klopt het juridisch gezien wel wat je schrijft, maar ik vind een dummy-camera toch net zoiets als een goed lijkend nep-pistool: daar kan je ook mensen mee bedreigen, en als ik me niet vergis dan zijn goed lijkende nep-pistolen om die reden niet toegestaan.

        1. Snap je punt maar wat kun je met een goed lijkende dummy-camera? Het enige dat ik kan bedenken is mensen de índruk geven dat ze in hun privacy geschaad worden. En dat gaat misschien wat ver om als belang te beschermen.

          In deze zaak werd de eis tot verwijdering van een dummycamera verwijderd, hoewel vooral omdat de eiseres dacht dat het een echte was en ze dus eiste “te verbieden gebruik te maken van verplaatsbare camera’s achter ramen”. Een dummy is geen camera, eis afgewezen.

          En in deze zaak werd de eis tot verwijdering van een camera ook afgewezen met het argument dat het een dummy was – een beschilderde bierfles, om precies te zijn. Wacht, wat? Ja precies, een beschilderde bierfles.

          Dit betekent dat met dit voorwerp door [gedaagden] geen inbreuk wordt gemaakt op de privacy van [eisers] en dus dat deswege niet onrechtmatig wordt gehandeld jegens [eisers].

  5. Als ik het goed begrijp heeft de politie behoorlijk wat vrijheid bij het opvragen van camera-beelden. Stel dat we een level playing field zouden hebben, waarin iedereen die vrijheid had? Stel dat iedereen die een camera op een openbare ruimte gericht ziet staan, de beelden van die camera zou kunnen opvragen? Zou je dan liever in een land leven met of zonder camera’s in openbare ruimtes?

  6. ik heb een vraag over een( toezichtcamera) .ik woon in een afgesloten flat en er hangt bij de ingang geen bord dat er cameratoezicht is.wel op de 1e verdieping van de 6 zodra men de lift uit komt hangt er een, en een hand geschreven briefje .let op toezicht.maar niet wie de opnames maakt en alleen op de 1e vedieping niet op de andere.iedereen kan de camera omzeilen het hele complex door lopen behalve op de eerste. is dit toegestaan

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.