Wanneer is iets “commercieel” in de zin van een Creativecommonslicentie?

creative-commons.gifIs het tegen betaling laten drukken van kopieën van een werk nu ook al commercieel? Volgens lesmateriaalmaker Great Minds wel, las ik bij Ars Technica onlangs. Zij hebben Federal Express aangeklaagd voor het in opdracht van scholen afdrukken van hun werk, dat onder de CC-BY-NC-SA licentie wordt verspreid. Omdat FedEx betaald krijgt voor dat kopiëren (weliswaar door nonprofit scholen), zou er toch sprake zijn van commercieel handelen. Hoe ver gaat dat nu bij Creative Commons?

De familie van standaardlicenties die Creative Commons publiceert, kent een onderscheid van wel of geen commercieel gebruik toestaan. Daarbij zitten geen nuances: een beetje commercieel gebruik toestaan of alle geldelijk gewin verbieden behalve als je een kleine ondernemer bent, mag bijvoorbeeld niet. Het is alles of niets.

De definitie van “commercieel” uit de Creative Commons-licentie is:

NonCommercial means not primarily intended for or directed towards commercial advantage or monetary compensation. For purposes of this Public License, the exchange of the Licensed Material for other material subject to Copyright and Similar Rights by digital file-sharing or similar means is NonCommercial provided there is no payment of monetary compensation in connection with the exchange.

De activiteit in kwestie mag dus niet primair gericht zijn op commercieel gewin of een financiële compensatie. Je zou zeggen dat een kopie tegen betaling (die meer is dan kostendekkend) iets is dat primair gericht is op een financiële compensatie, omdat het gaat om een bedrijf dat als kernactiviteit het maken van zulke kopieën heeft. Daarmee zou FedEx dus inderdaad de NC-restrictie overtreden.

Daar staat tegenover dat de organisatie die de opdracht tot kopiëren geeft en de kopieën gaat gebruiken, wél keurig voldoet aan de definitie uit NonCommercial. Men zou dus niets verkeerd doen als men zelf een kopieerapparaat had gekocht. Het voelt dan raar om het uitbesteden van die handeling als het probleem aan te merken.

Het komt er dus op neer of je de handeling van FedEx ziet als een zelfstandige exploitatie of als een handeling die eigenlijk bij de opdrachtgever ligt. Ik neig zelf naar het laatste, gezien doel en strekking van de Creative Commons licentie. Maar ik kan niet ontkennen dat het een derde partij is die uit commercieel gewin kopieën maakt, en dat is nu eenmaal een verveelvoudiging.

Wat vinden jullie? Legaal of niet?

Arnoud

20 reacties

  1. Legaal. De scholen vragen zelf de kopieën aan, zonder dat FedEx hier nog een oordeel over velt (of zelfs kan vellen?) Het argument dat anders het internet (bijvoorbeeld email) gebruiken voor de distributie van het materiaal naar docenten klopt hier wel.

    Wel interessant is dat ik soms wel hoor van kopie-shops of 3D-printer shops die hier meer op letten. Waarschijnlijk gaat het dan om grote hoeveelheden van evidente inbreuk (“Waarom wilt u 500 T-shirts met Mickey Mouse erop?” of “Ja ja, leuk dat 3D-model van Pikachu aanbieden via onze 3D-shop”), maar er gebeurt vaak toch wel wat tegen.

  2. Het ligt er aan hoe de dienstverlening gedaan wordt. Als de school een stapel documenten naar FedEx stuurt met de vraag die te kopiëren dan lijkt het me hetzelfde als dat de school het zelf doet. Is een medewerker die het óók voor persoonlijk gewin (salaris) doet niet ook een inbreuk?

    Als de school echter niet zelf de materialen aanlevert maar FedEx doet dat en evt vraagt FedEx méér dan ze alleen voor een simpele kopie zouden vragen dan is er wel iets voor te zeggen dat ze inbreuk plegen.

  3. Is het FedEx die de werken in haar catalogus opneemt (en dus het aanbod tot verspreiding doet) of is het de school die de werken elders gevonden heeft en aan FedEx de opdracht geeft tot reproductie?

    In het eerste geval treedt FedEx op als uitgever en komt een stuk initiatief voor de verspreiding bij haar vandaan, in het tweede geval is het “de domme drukker” die in opdracht van een derde het werk reproduceert. In het eerste geval zou ik zeggen dat FedEx commercieel handelt met betrekking tot het werk, in het tweede geval is FedEx slechts de uitvoerder van keuzes gemaakt door een niet-commerciele organisatie.

    1. In die richting ging mijn eerste gedachtegang ook. Wat als je de opdracht door een interne repro laat doen. Wat als die interne repro uitbesteed is (en daarmee in tegenstelling tot het instituut commercieel kan zijn)?

  4. Legaal. FedEx profiteert niet van de creatieve inspanning die de maker heeft geleverd, dat doet de school en die voldoet prima aan de CC licentie. Als de school het werk zelf zou uitprinten (wat waarschijnlijk duurder zou zijn, gezien de kosten-per-pagina van een printertje voor thuis of bij een kleine organisatie vaak veel hoger zijn dan die van professionele apparaten), dan zou de producent van de printerinkt op financiele wijze profiteren op dezelfde manier dat FedEx dat nu heeft gedaan. Maar dan zou niemand zich er druk om maken.

  5. In hoeverre is een copyshop eigenlijk (mede) gebonden aan licenties op materialen die ze in opdracht van hun klanten reproduceren? Ik zou zeggen dat de CC-licentie in dit geval helemaal geen betrekking op de copyshop heeft.

  6. De rechtszaak lijkt ook mij kansloos. In de motion to dismiss maakt FedEx wel duidelijk dat Great Minds geen poot heeft om op te staan. FedEx heeft daar nog een mooi citaat uit een hogerberoepsvonnis (wel uit een andere regio dus niet bindend), waarin letterlijk wordt gezegd dat het een licentienemer vrij staat naar een van FedEx z’n winkels te gaan voor reproducties.

  7. Legaal. In ieder geval, dat zou het wat mij betreft moeten zijn. Maar goed, ik ben sowieso erg kritisch over het auteursrecht, en daarnaast zou ik zelf geen NC-voorwaarden toepassen op mijn werken.

    De laatste tijd wordt het auteursrecht vaak uitgelegd aan de hand van “openbaarmaking aan een nieuw publiek”. Zou je ook kunnen stellen dat, als er geen openbaarmaking aan een nieuw publiek is, de auteursrechten ook niet worden geschonden? Dat kan dan het onderliggende argument worden voor de “kopie voor persoonlijk gebruik”, en kan ook gebruikt worden waarom FedEx niet is gebonden aan de licentievoorwaarden van datgene wat zij in opdracht verveelvoudigen.

    Het is wel een ander principe dan de letter van de wet, die verveelvoudiging, en niet openbaarmaking, centraal stelt.

  8. hmm mijn eerdere post is in het limbo beland blijkbaar.

    Dit moet wel legaal zijn anders discrimineer je een hele groep mensen: die met een fysieke handicap.

    Een middelbare schoolvriend van mij heeft een progressieve spierziekte waardoor hij zijn hele leven al in een rolstoel zit. Inmiddels heeft hij ook niet meer de beschikking over zijn handen. Hij heeft dus iemand ingehurrd die hem in alles helpt. Als dit inbreuk is, betekent dit dat een hele groep mensen die afhankelijk is van commerciele derde partijen om te leven geen toegang meer krijgen tot een heleboel zaken.

    Het mag toch niet uitmaken of hij een verpleger inhuurt om zijn kopieën te maken of FedEx?

  9. Het lijkt mij dat FedEx betaald krijgt voor de inkt, het papier, en de moeite/het gemak. Niet voor het plaatje zelf. FedEx rekent niet ineens een lager tarief als je met een plaatje in het publieke domein aankomt, of als je een plaatje waar je zelf de rechten op hebt komt kopiëren. Onzin dus, om te zeggen dat dit niet mag.

    1. Kun je dat toelichten? De giecheltoets is alleen een argument als mensen daadwerkelijk gniffelen als het tegenargument op tafel wordt gelegd. Ik hoor weinig gegniffel als ik zeg “iemand die tegen betaling en met winstoogmerk kopieert, verveelvoudigt voor commerciële doelen”.

      1. Ik vind de giecheltoets wel degelijk een argument. “We pakken niet de scholen aan maar het kopieerbedrijf, dan omzeilen we mooi dat noncommercial verhaal gnagnagna”.

        Indicatief dat de giecheltoets van toepassing is, is dat het argument ‘absurd’ wordt genoemd, wat hier het geval is 🙂

        Het kopieerbedrijf handelt in opdracht van de scholen en zou dus hooguit medeplichtig zijn indien de school een licentie schond (en ze dat hadden moeten weten).

        1. “We pakken niet de scholen aan maar het kopieerbedrijf, dan omzeilen we mooi dat noncommercial verhaal gnagnagna”.

          Dat is vermoedelijk ook het idee. Deze club heeft kennelijk een bedrijfsmodel opgebouwd waarbij het lesmateriaal CC wordt uitgegeven, met de gedachte dat grote commerciële clubs, wel een licentie af zouden nemen. Maar nu blijkt: die grote clubs zijn niet commercieel volgens de definitie van CC, want dat zijn openbare scholen.

          Nou ja, wat doe je in de VS als je bedrijfsmodel wordt bedreigt? Juist, een rechtszaak beginnen.

          1. Als dat het probleem is, zou ik verwachten dat ze die scholen (proberen) aanpakken (die gaven de opdracht, toch?). Deze licentie zou je m.i. niet moeten gebruiken als je nog veel aan je materiaal wilt verdienen (er zijn meer partijen in de wereld die dingen gratis willen doen; zeker bij zoiets als onderwijs). Kinderachtig om bij een niet werkend bedrijfsmodel FedEx aan te klagen.

          2. Overigens als FedEx de werken op hun internetsite zou zetten, en/of de opdrachtgever de werken niet zelf zou aanleveren, dan zou dat misschien wel een terechte reden zijn om FedEx aan te klagen…

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.