Creative commons Archives

Wanneer is iets “commercieel” in de zin van een Creativecommonslicentie?

Geplaatst op 5 oktober 20163 oktober 2016 in Intellectuele rechten, 20 reacties

Is het tegen betaling laten drukken van kopieën van een werk nu ook al commercieel? Volgens lesmateriaalmaker Great Minds wel, las ik bij Ars Technica onlangs. Zij hebben Federal Express aangeklaagd voor het in opdracht van scholen afdrukken van hun werk, dat onder de CC-BY-NC-SA licentie wordt verspreid. Omdat FedEx betaald krijgt voor dat kopiëren (weliswaar door nonprofit scholen), zou er toch sprake zijn van commercieel handelen. Hoe ver gaat dat nu bij Creative Commons?

De familie van standaardlicenties die Creative Commons publiceert, kent een onderscheid van wel of geen commercieel gebruik toestaan. Daarbij zitten geen nuances: een beetje commercieel gebruik toestaan of alle geldelijk gewin verbieden behalve als je een kleine ondernemer bent, mag bijvoorbeeld niet. Het is alles of niets.

De definitie van “commercieel” uit de Creative Commons-licentie is:

NonCommercial means not primarily intended for or directed towards commercial advantage or monetary compensation. For purposes of this Public License, the exchange of the Licensed Material for other material subject to Copyright and Similar Rights by digital file-sharing or similar means is NonCommercial provided there is no payment of monetary compensation in connection with the exchange.

De activiteit in kwestie mag dus niet primair gericht zijn op commercieel gewin of een financiële compensatie. Je zou zeggen dat een kopie tegen betaling (die meer is dan kostendekkend) iets is dat primair gericht is op een financiële compensatie, omdat het gaat om een bedrijf dat als kernactiviteit het maken van zulke kopieën heeft. Daarmee zou FedEx dus inderdaad de NC-restrictie overtreden.

Daar staat tegenover dat de organisatie die de opdracht tot kopiëren geeft en de kopieën gaat gebruiken, wél keurig voldoet aan de definitie uit NonCommercial. Men zou dus niets verkeerd doen als men zelf een kopieerapparaat had gekocht. Het voelt dan raar om het uitbesteden van die handeling als het probleem aan te merken.

Het komt er dus op neer of je de handeling van FedEx ziet als een zelfstandige exploitatie of als een handeling die eigenlijk bij de opdrachtgever ligt. Ik neig zelf naar het laatste, gezien doel en strekking van de Creative Commons licentie. Maar ik kan niet ontkennen dat het een derde partij is die uit commercieel gewin kopieën maakt, en dat is nu eenmaal een verveelvoudiging.

Wat vinden jullie? Legaal of niet?

Arnoud

Mag je watermerken van Wikipedia-foto’s verwijderen?

Geplaatst op 18 augustus 20164 augustus 2016 in Intellectuele rechten, 31 reacties

Stukje ophef bij Wikipedia: een fotograaf zou sluikreclame toevoegen aan zijn vrijgegeven foto’s, omdat hij een watermerk met zijn naam opneemt in elke foto. Een andere Wikipediaan uploadde daarop aangepaste foto’s met het watermerk eraf, waar de fotograaf bezwaar tegen maakte op grond van zijn intellectuele eigendom. Maar wacht even, alle foto’s zijn toch Creative Commons daar?

Als een fotograaf een werk vrijgeeft onder een CC-BY-SA licentie, dan is het in beginsel toegestaan om het werk aan te passen. Dat staat immers in die CC licentie. Ook als daarmee de naam van de auteur wordt weggehaald. De CC licentie kent geen voorbehoud op dit punt. Alles mag, mits men de aangepaste versie maar ook weer CC-BY-SA maakt.

In beginsel, want specifiek met een aanpassing die namen verwijdert, is wat bijzonders aan de hand. De CC-BY-SA licentie zegt in artikel 4(c) dat naamsvermelding onder meer wil zeggen: “alle auteursrechtvermeldingen met betrekking tot het Werk te laten staan.” Dus of je nu een watermerk met dergelijke informatie mag verwijderen, is geen automatisme. Ik ben geneigd te zeggen dat dit niet zomaar mag.

Wel moet het gaan om een auteursrechtvermelding, dus als ik dan even de formele pietlut speel dan moet er het woord “copyright” of het (C)-teken bij staan. Bij de vermelding van fotograaf Keijsers op bijvoorbeeld deze foto staat dit niet. De tekst “Peter Keijsers Art & More” is een naamsvermelding maar geen auteursrechtvermelding. Deze mag er dus uit. Had er “(C) Peter Keijsers Art & More” gestaan, dan niet.

En er is nog iets bijzonders aan de hand: een naamsvermelding in een werk telt als ” elektronische informatie betreffende het beheer van rechten” in de zin van artikel 29b Auteurswet. Hieronder verstaat de wet:

alle door de maker of zijn rechtverkrijgenden verstrekte informatie welke verbonden is met een verveelvoudiging van een werk of bij de openbaarmaking van een werk bekend wordt gemaakt, die dient ter identificatie van het werk, dan wel van de maker of zijn rechtverkrijgenden, of informatie betreffende de voorwaarden voor het gebruik van het werk

Deze informatie mag niet worden verwijderd als men daartoe niet gerechtigd is. Een vermelding van de maker (ook zonder (C)-teken) valt hieronder, want dat is “identificatie van de maker”. Die mag er dus niet uit, tenzij de licentie toestemming heeft gegeven daarvoor. En ik denk dat de licentie die toestemming geeft, omdat het dus niet gaat om een auteursrechtvermelding.

Alles bij elkaar denk ik dat een ieder het recht heeft deze tekst te verwijderen omdat de foto CC-BY-SA is. Echter, zou de maker een copyright-teken toevoegen aan het watermerk dan is het vanaf dat moment verboden dat watermerk te verwijderen, af te knippen of onleesbaar te maken.

Arnoud

Creative Commons-licentie in VS gewoon bindend op fotograaf

Geplaatst op 3 september 201527 augustus 2015 in Intellectuele rechten, 14 reacties

Een serieus gevalletje dúh: een Amerikaanse fotograaf verloor een rechtszaak omdat de inbreukmaker zich kon beroepen op de Creative Commonslicentie die de fotograaf op zijn werk had geplakt, las ik bij Petapixel. De fotogebruiker handelde commercieel, tot consternatie van de fotograaf, maar bleef binnen de grenzen van de CC-BY-SA licentie en schond daarom geen auteursrechten.

De fotograaf had een foto op Flickr gezet van een rustieke locatie in Maryland. Enkele jaren later besloot een uitgever van landkaarten die foto op de cover van een boekje te zetten en die boekjes te verkopen. Dat was tegen het zere been van de fotograaf en die spande een rechtszaak aan wegens dit evident commercieel profiteren van zijn harde creatieve arbeid.

Alleen had hij de foto dus als CC-BY-SA online gezet, oftewel naamsvermelding verplicht en afgeleide werken ook weer Creative Commons maken. Het is me niet duidelijk of de fotograaf het commerciële aspect over het hoofd gezien had of gewoon dacht dat dít toch te ver ging. Dat laatste hoor ik wel vaker: ja, het op je site zetten met een advertentie erbij is toegestaan maar “echt” commercieel gebruik is toch niet de bedoeling. Maar zo werkt Creative Commons niet. Commercieel is commercieel.

Plaintiff repeatedly voices consternation in his pleadings about defendant’s distribution of the publication that displayed his work on its cover for profit, but of the many licenses available to choose from, plaintiff selected the one that specifically authorized commercial use.

De enige vraag was nog of de uitgever zich hield aan de voorwaarden. Aan naamsvermelding was voldaan: de fotograaf werd keurig achterin genoemd. De eis om de “Uniform Resource Identifier” van de licentie te noemen leek iets ingewikkelder. Er stond alleen “CC-BY-SA” en geen hyperlink of wat dan ook. Maar de rechter citeert Internet STD 66 over de URI en concludeert dat gezien de omstandigheden het genoeg is om die specifieke lettercode te noemen, want dat identificeert op een uniforme manier de licentie.

Dan de ShareAlike. Niets uit die uitgave mocht openbaar gemaakt of verveelvoudigd worden zonder toestemming van de uitgever, stond er (zoals gebruikelijk) bij. Maar ShareAlike zegt dat je afgeleide werken alleen mag verspreiden onder dezelfde CC-BY-SA licentie. Dus: is het boekje (of een deel daarvan) een afgeleid werk?

Nee, aldus de rechter. Een afgeleid werk is een transformatie, aanpassing of bewerking van de foto. De inhoud van het boek is bezwaarlijk als een aanpassing van de coverfoto te zien. Die twee hebben niets met elkaar te maken. Ook de cover an sich niet: dat is een samenstel van foto en tekst, geen bewerking van de foto. Hadden ze nu de foto paginavullend gebruikt en daar tekst overheen gezet, dan zou het waarschijnlijk wel als afgeleid te zien moeten zijn.

Het doet wat gek aan dat die fotograaf hierover een rechtszaak startte. Maar prettig is het wel: nu weten we een stuk beter wat “afgeleid” is bij Creative Commons, en natuurlijk dat het écht gewoon bindend is als je je werk onder zo’n licentie online zet.

Arnoud

Vanaf nu te koop: mokken met foto’s van andermans kinderen (en misschien wel die van jou)

Geplaatst op 20 januari 201519 januari 2015 in Privacy, 20 reacties

mok-privacy-kind Ouders zetten vaak achteloos de meest intieme foto’s van hun kinderen online, zonder te beseffen dat bedrijven daar van alles mee mogen doen. Dat las ik bij De Correspondent, in het kader van een creatief experiment waarbij je mokken kunt bestellen met zo’n foto erop. Het juridisch argument: dat mag, want mensen zetten dit zelf online onder Creative Commons, en dat staat (als je daarvoor kiest) alle vormen van commercieel hergebruik toe. Alle? Nee, één klein dorpje in Gallië… oh nee wacht, andere vergelijking.

Het werd al veel langer geroepen, maar het experiment van Tokmetzis is de eerste keer dat ik het echt zie: “als je je foto op Flickr/sociale media zet, mogen ze er alles mee doen”. Meestal gaat dat trouwens over Facebook en consorten zélf, die dan je foto zouden mogen verkopen op mokken en t-shirts. Dat staat in de algemene voorwaarden, maar of dat rechtsgeldig is, valt te betwijfelen.

Bij Flickr en veel andere fotosites is daarover een stuk minder twijfel: daar moet je expliciet kiézen voor een licentie, en gebruikelijk is dan de Creative Commons verzameling van licenties aan te reiken. En afhankelijk van je keuze sta je dan ook commercieel hergebruik van je foto toe, zoals door het afdrukken op een mok en het verkopen daarvan. De mokmaker mag dat dus doen zonder jou als fotograaf daar een vergoeding voor te betalen. (Deze blog is ook Creative Commons en staat commercieel hergebruik toe, zie onderaan.)

Dat gaat over auteursrechten, maar in het experiment van Tokmetzis speelt ook portretrecht een rol. Wanneer je namelijk een foto met een herkenbaar persoon daarop exploiteert, kan die persoon daar bezwaar tegen maken als er een redelijk belang tegen publicatie is. Bij commerciële exploitatie van een gezicht zit je daar in principe al snel aan, hoewel het afhangt van hoe prominent je in beeld bent en hoe privé de situatie is. Bij foto’s van kinderen is dat eigenlijk al héél snel een gewonnen race voor de ouders.

Alleen: hier zijn het de ouders zelf die de foto online zetten. En een redelijk belang inroepen tegen publicatie terwijl je zélf de foto online zette met een “doe maar wat je leuk vindt, inclusief geld verdienen” licentie erop, dat gaat volgens mij niet samen. Dat is dan immers dezelfde soort beslissing.

Het deed met denken aan deze rechtszaak, waarin een fotograaf samen met de ouders optrad tegen overname van een foto van een kind op een forum. De portretrechtclaim werd afgewezen omdat de overname in dezelfde context plaatsvond als de originele foto, waarbij door de ouders toestemming voor publicatie was verleend:

Deze heeft immers plaatsgevonden in een context die, zo niet gelijk, dan in ieder geval vergelijkbaar is met die waartoe toestemming was verleend. Dat het bestaan van een redelijk belang zonder nadere toelichting niet valt aan te nemen, geldt temeer nu I. op de foto niet duidelijk herkenbaar in beeld is gebracht, en in ieder geval op de verkleinde foto niet aanstonds zodanig herkenbaar was dat aan te nemen valt dat de verschijning op de site van Maroc (op relevante schaal) tot herkenning door derden zal hebben geleid.

In het experiment hier ging het natuurlijk om een heel andere context: publiceren op een gezellige socialemediafotosite is heel wat anders dan kille commerciële exploitatie in een mokkenwinkel. Maar de gegeven toestemming bepaalt volgens mij of de context ‘anders’ is, en de toestemming is hier generiek. Doe álles dat je wilt, in welk medium en op elke manier. Dus dan meen ik dat je daarna tegen geen enkele exploitatie meer bezwaar kunt maken.

Natuurlijk, het kan gebeuren dat mensen andermans foto’s uploaden en onder een Creative Commons licentie aanbieden. Dat mag niet, en de mokmaker neemt dus een risico aangesproken te worden door de fotograaf. En in die situatie kan óók op basis van het portretrecht vrij eenvoudig een claim worden ingediend. Maar daar gaat het me even niet om: in de meeste gevallen zijn deze foto’s echt door de ouders gemaakt en gepubliceerd, onnadenkend over de implicaties maar toch. Moet het recht daar rekening mee houden, dat je niet nadenkt over de strekking van zo’n licentie?

Arnoud

Mag Wikipedia beschermde bronnen overtypen?

Geplaatst op 14 november 20136 november 2013 in Intellectuele rechten, 18 reacties

Een lezer vroeg me:

Ik zat laatst te bedenken hoe er heel veel informatie op wikipedia wordt samengesteld uit andere bronnen en deze vervolgens op wikipedia worden gepubliceerd onder een “Creative Commons Attribution-ShareAlike License”. Een voorbeeld is de landencodelijst ISO 3166 die zomaar op Wikipedia staat. Mag dat zomaar, integraal zo’n lijst overnemen als je denkt aan op auteursrechten en databankrechten die bij de ISO-origanisatie liggen?

Niemand mag een beschermde bron overnemen en die onder zijn eigen licentie publiceren, tenzij daar toestemming voor is. Binnen het citaatrecht mag je natuurlijk wél dingen overnemen zonder toestemming, maar dat wil niet zeggen dat het citaat dan automatisch onder jouw licentie valt. Het citaat wordt krachtens wettelijk recht gebruikt, maar is niet herbruikbaar buiten de context waarin wordt geciteerd.

Dit verklaart waarom de Nederlandse Wikipedia veel minder citaten of afbeeldingen heeft dan de Amerikaanse. De Amerikanen redeneren, wij mogen op basis van fair use allerlei content gebruiken. Zolang we maar duidelijk maken dát iets op grond van fair use is gebruikt, is dat prima. In Nederland is besloten dat men alléén open en vrije bronnen wil gebruiken, omdat heel nl.wikipedia 100% vrij moet zijn (CC-BY-SA). Dan is het dus onmogelijk om bv. een albumcover op te nemen. Hoewel dat mag als citaat bij een lemma van dat album, is daarmee de albumcover niet vrij herbruikbaar.

Auteursrecht op een standaard is mogelijk en het is zelfs toegestaan dan geld te vragen voor toegang tot die standaard als die standaard bij wet voorgeschreven is. Dit is buitengewoon ergerlijk maar wordt gerechtvaardigd met het argument dat het maken van die standard nu eenmaal creatief nadenken en geld kost. Dat moet worden terugverdiend, en het is eerlijker om die kosten neer te leggen bij de partijen die de standaard nodig hebben.

Bij een landenlijst met afkortingen kun je je afvragen óf daar wel auteursrecht op zit. Hoe creatief is het om te bedenken dat Nederland NL moet zijn en Spanje ES? Is dat werkelijk creatieve arbeid van de ISO mensen? Zo niet, dan is de lijst vrij van rechten en mag ook Wikipedia deze overnemen. (Natuurlijk mag jij die dan ook weer uit Wikipedia overnemen en hoef je hun CC licentie niet te respecteren. Waar geen auteursrechten op zitten, kan ook geen licentie van toepassing zijn.)

Databankenrecht op een standaard zou kunnen, als de standaard een bak gestructureerde data bevat waar je in kunt zoeken én er substantieel is geïnvesteerd in het opbouwen van die structuur. Bij een landenlijst zie ik dat niet zo, maar bij een complexe verzameling data in onderlinge verbanden, wie weet. Ik hou me aanbevolen voor voorbeelden.

Echter, ISO als Zwitserse organisatie krijgt per definitie geen databankrechten. Alleen bedrijven en instellingen in de Europese Unie hebben recht op databankenrecht, zo staat in art. 11 Databankrichtlijn. Wie daar buiten woont, mg alleen databankrechten claimen als zijn lokale wetgeving deze óók erkent, op hetzelfde niveau als de Europese regels. Dit is juridische pesterij: het idee is de rest van de wereld over te halen óók databankenrechten in te voeren.

Arnoud

Kan een tweetverzameling als publiekdomeindownload worden aangeboden?

Geplaatst op 7 november 20136 november 2013 in Intellectuele rechten, 15 reacties

Intrigerende via Twitter: van een recent overheidscongres (Open data next 27 september 2013) werden alle tweets gebundeld en beschikbaar gesteld als .csv download. Mag dat? En vooral: mag er dan “Licentie: Publiek domein (CC0)” bij staan?

Het is op zich een heel leuk idee om alle tweets van je congres of dergelijke gebeurtenis te bundelen. Er zijn diverse diensten die dit makkelijker en mooier maken, Storify is denk ik de bekendste. Maar je kunt het ook zelf down, gewoon downloaden en netjes als zipfile of zo aanbieden.

Of dat van Twitter mag, is een lastige. Ze zeggen in de TOS dat je alleen via hun API mag werken:

Except as permitted through the Services, these Terms, or the terms provided on dev.twitter.com, you have to use the Twitter API if you want to reproduce, modify, create derivative works, distribute, sell, transfer, publicly display, publicly perform, transmit, or otherwise use the Content or Services.

Nu heeft de Auteurswet nog altijd het citaatrecht als uitzondering, en daar kunnen die TOS niets aan veranderen. Dus wie tweets wil citeren mag zijn gang gaan, en hoeft daarbij niet de Twitter API te gebruiken. Echter, voor citeren is vereist dat je een bepaald doel hebt: aankondiging, bespreking, bekritiseren “of daarmee vergelijkbaar doel”. (Daarnaast is bronvermelding verplicht maar dat zit netjes in de Tweets.)

Is het bundelen van de complete set tweets “ter informatie en om terug te lezen” zo’n vergelijkbaar doel? Ik weet het niet. Het voelt me even iets té massaal. Aan de andere kant: het is toegestaan een reader te maken met bundels citaten uit boeken of tijdschriften, dat kan ook best massaal worden. Verschil is echter wel dat je er dan meestal eigen content aan toevoegt, wat bij een Tweetdump niet het geval is.

Een organisatie zou in de inschrijfvoorwaarden een tweetdumplicentie kunnen bedingen: wie zich inschrijft en tweet met hashtag #xyz geeft toestemming voor opname in het tweetdumpbestand en vrije verspreiding daarvan.

Los daarvan is die tekst met “Licentie: Publiek domein (CC0)” een beetje erg gek. CC0 is een verklaring dat de auteur afstand doet van zijn auteursrechten. Dat zou je dus hier kunnen opvatten als “al deze tweets zijn vrij van auteursrechten”, en dat is gewoon niet waar. Die twitteraars hebben geen afstand gedaan. Als wordt bedoeld, het bestánd als zodanig, de gegevensverzameling is vrij van rechten, ja dan klopt het maar eh dúh dat een dump vrij van rechten is. Die tekst zou ik dus aanpassen als ik webmaster was daar.

Arnoud

Is een goed doel commercieel in de zin van Creative Commons?

Geplaatst op 29 oktober 201328 oktober 2013 in Intellectuele rechten, 17 reacties

Een lezer vroeg me:

Wij zijn een stichting met een website die nieuws brengt over het goede doel waar wij ons voor inzetten. Hierbij gebruiken wij foto’s van Flickr.com die onder Creative Commons beschikbaar zijn. Maar nu zegt een fotograaf dat wij dat niet mogen, omdat de pers altijd commercieel is en zijn foto de GelijkDelen-NietCommercieel variant van Creative Commons gebruikt. Klopt dat?

Allereerst gebruik ik deze gelegenheid even om een ander misverstand uit de weg te ruimen: de pers mag géén foto’s overnemen met een beroep op het pers-zijn. Nieuwsmedia zijn gewoon bedrijven die net als iedereen de Auteurswet moeten naleven. “Dit is nieuws” is onvoldoende basis om een foto te mogen tonen, tenzij de foto zélf nieuws is of functioneel, inhoudelijk relevant (citaatrecht).

Maar goed, dat was de vraag niet. De vraag was, mag een nieuwssite beeld onder Creative Commonslicenties (zoals op Flickr veel staat) gebruiken? Nou ja, in principe wel, zolang ze maar de licentie naleeft. Er wordt vaak gedacht dat gebruik door de pers niet commercieel is, zeker als de foto bij een redactioneel artikel staat. Dat is onjuist. Een krant, tijdschrift of nieuwssite verkoopt abonnementen of advertenties en dat zie ik als “zakelijk of persoonlijk financieel gewin”, zoals CC het noemt. Ook als de foto bij redactionele inhoud staat.

Je rechtsvorm doet er niet toe. Ook een stichting of vereniging mag winst maken, de enige juridische beperking is dat die winst niet aan het bestuur of de leden wordt uitbetaald.

Natuurlijk kán het zo zijn dat de partij die nieuws brengt, stiekem toch niet commercieel is. Bij een goeddoelstichting is dat goed denkbaar: die is niet uit op gewin maar op dat doel, en dan is verdedigbaar dat ze niet commercieel handelen.

Tegelijk voelt dit wel een beetje krom. Je gebruikt de foto indirect om meer geld binnen te halen. Dat je dat niet gebruikt om je aandeelhouders tevreden te stellen maar om waterpompen voor hongerige kindjes te kopen, is nobel maar is dat niet ergens tóch “gewin”?

Arnoud

“Copyright sociale media”, wablief?

Geplaatst op 9 september 20138 september 2013 in Intellectuele rechten, 18 reacties

Via Twitter werd ik gewezen op een wel heel bijzondere copyrightvermelding in het Parool: “© social media”. Ehh, wie heeft dát nou weer bedacht.

Het artikel zelf is niet veel bijzonders: meneer Holleeder begint een kermisattractie te worden, hij gaat met Jan en alleman op de foto en dat is toch gek. Een nieuwtje, oké. En het ligt voor de hand dat je dan wat foto’s van de sociale media plukt om te onderbouwen dat dat echt zo gebeurt. En ja, in principe mag dat: dat heet beeldciteren en dat mag gewoon. Net zoals je wat tekst van elders mag overnemen om bijvoorbeeld te onderbouwen dat iedereen over Holleeder schrijft, mag je beeld overnemen om te onderbouwen dat iedereen met hem op de foto gaat.

Bij citeren geldt wel, niet meer overnemen dan nodig en een bronvermelding. “Niet meer dan nodig” betekent hier, de foto verkleinen of voorzichtig bijsnijden. Geen 3248×2096 high-res JPEG als download aanbieden dus. Net zoals je bij tekstcitaat een paar regels overneemt en niet het hele artikel.

Die bronvermelding vereist de naam van de fotograaf plus de plek waar je de foto gevonden hebt. En daar gaat het dus mis: de sociale media hebben de foto niet gemaakt, dat was de Instagrammer of Flickeraar van wiens account deze stagiair (want het is altijd een stagiair als een bedrijf de fout in gaat, volgens de PR-medewerker dan) de foto’s heeft geplukt. Dus diens naam moet erbij.

Kun je nu wat doen als getroffen fotograaf? Vrij weinig. Als de enige fout is dat je naam er niet bij staat, dan is dat vrij snel hersteld. En financiële schade door een ontbrekende naam zal niet meevallen om te onderbouwen. Zeker niet omdat het hier vrijwel altijd gaat om foto’s die niet beroepsmatig zijn gemaakt en gepubliceerd. Daar kun je nog de gemiste licentievergoeding als schade aanvoeren, maar hier wordt geen licentie gevraagd en dus is de schade lastig te kwantificeren (inderdaad, Curry/Weekend).

Dat steekt ergens wel want je weet dat als je een letter te veel uit datzelfde Parool overneemt je tegen € 0,36 per woord plus advocaatkosten aangeslagen wordt. Tegelijk, je wíl dat iedereen het ziet en je had toch al geen behoefte aan royalties dus waarom is het erg dat de foto nu ook in de krant staat?

Arnoud

Kan een Creative Commons-licentie zomaar worden gewijzigd?

Geplaatst op 1 februari 2013 in Intellectuele rechten, 24 reacties

Een lezer wees me op The Danger of Using Creative Commons Flickr Photos in Presentations, waarin wordt betoogd dat Creative Commons helemaal niet zo veilig is. De auteur kan de licentie zomaar wijzigen en daar zit je dan. Althans dat denk je, maar het zit juridisch denk ik toch iets comfortabeler – het is meer een bewijsprobleem.

Een licentie is een aanbod, waar je als licentienemer mee akkoord gaat. Daarmee komt een overeenkomst tot stand, en uitgangspunt is dan dat beide partijen daaraan vast zitten. De licentiegever kan de voorwaarden dus niet zomaar aanpassen, tenzij in die originele overeenkomst staat dat hij dat wél mag. (Dat is dus de truc die Facebook c.s. gebruiken om de gebruiksvoorwaarden continu aan te passen.)

Als een foto onder een bepaalde Creative Commons licentie wordt aangeboden, dan is het dus díe licentie die je kunt gebruiken. Een CC-licentie vermeldt dat deze eeuwigdurend (“perpetual”) is, zodat de licentiegever deze niet kan intrekken. Natuurlijk mag hij later wel het aanbod intrekken of aanpassen, maar dat geldt dan alléén voor mensen die nieuwe overeenkomsten met hem willen sluiten. Iemand die de oude CC-licentievoorwaarden heeft aanvaard, mag daaronder blijven werken.

Soms wordt wel verdedigd dat een licentie een “eenzijdige toestemming” is en geen overeenkomst. (Ik ben er nog steeds niet uit of die rechtsfiguur kán in het auteursrecht, maar goed.) Het idee is dan dat de licentiegever verklaart “ik zal je niet aanklagen als jij binnen deze parameters blijft”, en aan die belofte kun je hem dan houden. (En ik ben er dus nog niet uit omdat dat “hem eraan houden” volgens mij neerkomt op naleving van een overeenkomst afdwingen.) Maar als die toestemming niet van een einddatum is voorzien dan kun je ook niet via die weg zomaar je toestemming intrekken.

Hoewel, niet helemaal. Bij ons heeft de Hoge Raad bepaald dat een duurovereenkomst eigenlijk altijd opzegbaar is, omdat het onredelijk kan zijn om iemand tot in lengte van dagen te houden aan zo’n afspraak. En vanuit diezelfde onredelijkheid kun je ook zeggen dat een toestemming ooit mag komen te vervallen. Wél moet je volgens de HR een voldoende lange opzegtermijn in acht nemen, en als de opzegging schade berokkent bij de wederpartij dan kan het zo zijn dat de opzegger deze moet vergoeden.

In de praktijk moet je dus een claim kunnen counteren met een beroep op de gesloten overeenkomst (of gegeven toestemming). Alleen: hoe bewijs je dat je die licentie hebt aanvaard? Heb je überhaupt iets waaruit blijkt dat die licentie ooit aangeboden is? Zonder bewijs geen overeenkomst.

Arnoud

Mijn Creative Commons foto wordt misbruikt!

Geplaatst op 9 februari 201218 september 2012 in Intellectuele rechten, 26 reacties

Een lezer vroeg me:

Ik publiceer al jaren foto’s op Flickr.com vanuit mijn hobby van fotografie. Nu zag ik laatst dat een krantensite een foto had overgenomen. De foto is Creative Commons, maar ik had gekozen voor de Naamsvermelding-Nietcommercieel variant. En een krant is toch commercieel? Ik heb ze benaderd maar zij zeggen dat dit onder de persexceptie valt. Wat kan ik nu doen?

Een krant is zonder meer een commerciële instelling, ze verdienen immers geld met wat ze publiceren. Ze mogen dus geen foto’s publiceren die onder een Creative Commons-variant met “nietcommercieel” vallen.

De verwijzing naar de persexceptie is echt onzin. Die gaat over het overnemen van actueel nieuws uit de pers door de pers. Een foto zoals van de vraagsteller zal zelden of nooit nieuws zijn, dus dat beroep zal niet opgaan. En je kunt er voor de zekerheid nog even “Alle rechten voorbehouden” bij zetten, want dan geldt de persexceptie per definitie niet.

Je kunt dus eisen dat men de foto verwijdert. Een schadeclaim is lastiger, want wat is je schade als amateurfotograaf? In de al wat oudere Curry/Weekend-zaak werd daar eenvoudig over geoordeeld:

De commerciële waarde van de vier foto’s is echter gering te achten, nu zij reeds op internet voor eenieder toegankelijk zijn.

Ik denk dat daarbij ook meespeelde dat Curry niet aannemelijk had gemaakt dat hij op een of andere manier geld wilde verdienen met de foto’s. En wie zijn foto’s gratis weggeeft, kan niet klagen over gemiste inkomsten.

Tegenwoordig heeft Flickr een samenwerking met Getty (ieuw). Wie die optie kiest, kan Getty zijn commerciële rechten laten exploiteren. Dat zou een wezenlijk verschil kunnen zijn ten opzichte van de Curry-zaak. En wie niet met Getty in zee wil, kan er ook zelf bijzetten “Mail me voor de commerciële tarieven” of ergens een plaatje met die tarieven neerzetten. Want dan is de schade bij ongeautoriseerd commercieel gebruik eenvoudig: dat tarief.

Arnoud