‘Leeftijdsgrens voor sociale media in Nederland moet naar 15 jaar’

Er moet in Nederland een leeftijdsgrens komen van 15 jaar voor het aanmaken van accounts op sociale media. Dat las ik bij Tweakers vorige week. Het betreft een suggestie in Kamervragen van regeringspartij ChristenUnie. Vraagsteller Drost vraagt erom omdat sociale media volgens hem een negatieve invloed hebben op jongeren, en in andere landen er wél een leeftijdsgrens van 15 jaar wordt gehanteerd, terwijl we in Nederland kinderen van dertien toelaten op sociale media. Eh, wat.

Natuurlijk weet Drost wel dat in de wet (de Uitvoeringswet AVG om precies te zijn) gewoon 16 jaar staat als minimumleeftijd voor eigenmachtig beslissen over verwerking van persoonsgegevens, getuige vraag 2:

Bent u ermee bekend dat de werkelijke leeftijdsgrens voor het aanmaken van een account op sociale media met toestemming van de ouders 16 jaar is, wettelijk vastgelegd in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), maar dat in Nederland de officieuze grens van 13 jaar wordt gehanteerd?
Niet helemaal juist: de AVG zelf zegt dat het 16 jaar is tenzij een land een lagere grens kiest, waarbij die lagere grens minstens 13 moet zijn. In Frankrijk is die grens bijvoorbeeld op 15 gesteld, Denemarken en België hanteren de minimumleeftijd van 13 jaar. Nederland heeft gewoon 16 in de wet gezet (art. 5 Uitvoeringswet AVG).

De term “officieuze grens” kwam voor mij dan ook als een verrassing. Deze komt terug in vraag 4:

Kunt u aangeven waarom in Nederland de leeftijdsgrens van 13 jaar wordt gehanteerd, terwijl in de AVG een leeftijdsgrens van 16 jaar is opgenomen?
In een eerdere vraag geeft hij aan dat het vaak voorkomt dat kinderen van 13 tot 16 jaar zelfstandig accounts aanmaken zonder hun ouders om toestemming te vragen. Dat is een waarheid als een koe natuurlijk. Het lijkt erop dat Drost met “officieuze grens” bedoelt dat we social media laten wegkomen met niet op leeftijd controleren – zelfs niet op die dertien jaar die altijd in hun voorwaarden staan (omdat de Amerikaanse COPPA wet dat eist).

Het punt van handhaving is op zich natuurlijk terecht. Bij mijn weten is er nul prioriteit op het aanspreken van online platforms op het toelaten zonder ouderlijke toestemming van zestienminners. Het heeft dan alleen weinig zin om in de wet iets te veranderen, beter zou zijn om adequaat budget aan de Autoriteit Persoonsgegevens te geven zodat men erop kán handhaven.

Waarom de CU geen wetsvoorstel indient als regeringspartij zijnde, maar liever duizenden euro’s belastinggeld uitgeeft aan deze vragen, blijft onduidelijk.

Arnoud

16 reacties

  1. Waarom de CU geen wetsvoorstel indient als regeringspartij zijnde, maar liever duizenden euro’s belastinggeld uitgeeft aan deze vragen, blijft onduidelijk.

    De rede kan zijn dat ze nu aan de achterban kunnen laten zien we zijn ermee bezig maar dit gaat even duren, het kan natuurlijk zijn dat de partijen in de coalitie hier geen interesse in hebben om te verhogen.

    1. Ik beproef inderdaad enig cynisme vanuit Arnoud, maar het siert de Christen Unie dat Kamerleden daadwerkelijk kritische vragen mogen stellen aan het Kabinet. Doe dat dat bij de VVD, CDA of D66 en je krijgt een positie elders.

      Los daarvan hebben ze natuurlijk boter op hun hoofd… meer geld voor handhaving zou beter zijn.

  2. Is hiervoor uberhaupt een wetsvoorstel nodig? Dit is toch simpelweg een kwestie van meer geld naar de AP bij de begrotingsonderhandelingen, en intern een beleidsverandering om meer in te zetten op controle van de leeftijdsgrens? (Even afgezien van hoe je dat dan precies zou moeten doen, en hoe je controleert of er toestemming is van ouders.)

    Met andere woorden: Waarom kwamen ze hier bij de vorige begrotingsbesprekingen niet mee? Of die van daarvoor, of.. hoe lang zitten ze al in de regering? En ook al oppositiepartij hadden ze dit punt gewoon kunnen maken; er wordt altijd uitgebreid onderhandeld en gedebatteerd in de kamer over de begroting.

  3. Kan je niet stellen dat wanneer ouders hun kind een mobiel geven en het daar social media apps op laten gebruiken, dat ze daarmee hun toestemming hebben geven? Ik kan me niet meer voorstellen dat er kinderen zijn die op social media zitten zonder dat hun ouders dat weten.

    Ik snap wel wat CU bedoeld met officieuze grens. Als een bedrijf met de omvang van Facebook in alle openheid 13 jaar kan hanteren en ze worden daar niet op zijn minst op worden aangesproken, dan moet er ergens wel sprake zijn van gedoogbeleid toch? Een juridische brief en persberichtje over zoiets is zo gemaakt en zou niet aan de capaciteit van de AP moeten kunnen liggen. Pas op het moment dat FB zijn hakken in het zand zet, gaat dat spelen, maar dan is het statement in ieder geval gemaakt.

    1. Een belangrijke overweging hier is: Hoe kun je betrouwbaar leeftijdsverificatie via het Internet doen? Zelfs bij “vragen om een kopietje paspoort” weet je niet zeker dat de feitelijke gebruiker ook degene is wiens paspoort ter verificatie is aangeboden.

      1. Dit is een van de vele problemen hiermee ja. Sowieso vind ik het plan van de CU niet goed omdat het teveel kijkt naar de al dan niet vermeende negatieve kanten van het gebruik van Social Media. En die negatieve kanten zijn er natuurlijk, daar moeten we de ogen niet voor sluiten, maar de vraag is dan wel of het dan echt zoveel uitmaakt of iemand 15 of 16 is. De mate waarin iemand zichzelf persoonlijk heeft ontwikkeld, de omgeving waarin die opgroeit, de relatie met ouders, de stabiliteit en veiligheid in opvoeding e.d zijn denk ik veel belangrijker dan het verschil tussen “het mag niet” want “pas 15 jaar” en “het mag wel” want “al 16 jaar”. Er zijn kinderen van 15 die verstandiger, mentaal weerbaarder en volwassener zijn dan sommige jong volwassenen. Tegelijkertijd heeft het geen oog voor de positieve kanten ervan, en die zijn er natuurlijk ook.

        Daarnaast, het geeft kinderen ook mogelijkheden zich te uiten en de identiteit te ontdekken wanneer ouders dat liever niet zouden zien. Je kan je eenvoudig voorstellen dat, bijvoorbeeld, pubers die twijfelen aan hun geaardheid graag daarover met andere pubers willen kunnen praten, maar in sommige kringen wordt dat door ouderen niet zomaar geaccepteerd. Als de controle te strikt is en het op wat voor wijze dan ook daadwerkelijk onmogelijk gemaakt wordt voor jongeren om zich zonder toestemming van ouders op social media te bevinden dan is dat daarom denk ik ook maatschappelijk ongewenst. Afwijking van de norm is nodig om vooruitgang te kunnen maken.

      2. En een probleem is dat je dan natuurlijk bij allerlei AVG problemen uitkomt. En wat doe je bij jongeren die geen paspoort bij de hand hebben (vluchtelingen, statenloos, strenge ouders, ruzie ouders (paspoort ligt bij papa, kind is bij mama) etc)

    2. Dat lijkt me niet voldoen aan de eisen die de AVG aan toestemming (van de betrokkene) stelt:

      elke vrije, specifieke, geïnformeerde en ondubbelzinnige wilsuiting waarmee de betrokkene door middel van een verklaring of een ondubbelzinnige actieve handeling hem betreffende verwerking van persoonsgegevens aanvaardt
      Sec het verstrekken van een mobieltje kan m.i. geen toestemming impliceren.

  4. Ik denk dat als 16-minners op Sociale Media zelf accounts aan gaan maken, dan moeten hun ouders hierop worden aangesproken. Want als ouder zul je gewoon over je kind moeten waken. Teveel ouders zijn gewoon nonchalant en je ziet soms kinderen online die zelfs jonger dan 13 zijn. Ben je een Facebook groep voor web developers aan het beheren en dan zie je een post voorbij komen van iemand die net 11 is en wil weten hoe ze hun eigen pagina kunnen aanmaken…

    En daar zit uiteindelijk het probleem want het is natuurlijk mooi indien jongeren al heel vroeg hiermee beginnen, maar hoe komt die 11-jarige op Facebook? Hebben ze zelf de account aangemaakt of zitten hun ouders naast hen om de boel in de gaten te houden? En waarom negeren de ouders de leeftijdsgrens van FB als ze toestemming gaven? Of is het een nep-account? Ik kan dat niet beoordelen en ook Facebook kan er eigenlijk weinig mee, behalve het account blokkeren tot die persoon aantoont dat ze 13+ of 16+ zijn. De enige die dit kan controleren zijn de ouders en die ouders zullen dus moeten zorgen dat hun kind zich aan de regels houdt. Net zoals b.v. in het verkeer. Of het naar school gaan zonder te spijbelen. En als de ouders hierin falen dan zullen ze de gevolgen daarvan moeten accepteren. Boetes zouden dan voldoende zijn, lijkt mij. En het inschakelen van de kinderbescherming als het kind de regels blijft overtreden… Maar ja, dan blijft de vraag over waarom we niet willen dat zulke jonge kinderen online gaan. En bij Facebook is dat niet omdat ze daar blootgesteld worden aan geweld en porno, ook al bestaat die kans wel. Maar Facebook staat geweld en porno niet toe en doet al het nodige om dit te verwijderen en verwijderd te houden. Is het angst voor kinderlokkers? Nee, het is meer puur de privacy en hoe Facebook gebruikers bloot stelt aan advertenties terwijl ze tevens allemaal gegevens verzamelen over hun gebruikers. En jonge kinderen worden zo blootgesteld aan forse privacy-schendingen, wat wij niet op prijs stellen. Ik zie deze regelgeving dan ook als een alternatief om sociale media aan te pakken op schendingen van privacy. Ze hebben immers geen methodes om leeftijden te controleren dus als ze per ongeluk minderjarigen toelaten, dan hebben ze grote problemen. Sowieso zullen scherpe toegangscontroles een site al heel snel leegmaken van bezoekers, omdat men dan gewoon elders gaat snuffelen. Het blijft nu eenmaal een hele lastige kwestie…
    1. Nou ja, dat “als ouder zul je gewoon over je kind moeten waken”. Als “iedereen” het doet, als het normaal is én je kind buiten de sociale groep komt te staan als die het niet doet, dat je dan heel weinig vrijheid meer hebt als ouder om nee te zeggen. En dat is gewoon een factor die je ook mee moet wegen. Ik kom dan eerder bij “toelaten maar meekijken”. En dan nog. Het voelt ergens gewoon oneerlijk dat zo’n bedrijf als Meta of Bytedance zo’n aantrekkelijk iets mag maken waar de hele wereld van geniet, waar buitengewoon weinig inzicht is over wat ze doen en dat het dan míjn schuld is als mijn kind iets overkomt?

      1. Zoals ik het zie heeft je buurman Mark Z. een groot zwembad in zijn tuin en er is een groot hek om die tuin heen. Bij de ingang is er een leeftijdscontrole maar aan de achterkant worden regelmatig gaten geknipt door jongeren om zo toegang te krijgen. Dat zwembad heet dus “Facebook”.

        Jouw kind besluit ook om het zwembad in te gaan, ook al zijn ze te jong en klein. Je kind neemt een kniptang mee, knipt een opening in het hek aan de achterkant (leeftijdscontrole) en komt zo binnen. En de aanwezigen negeren grotendeels het kind omdat ze meer met elkaar bezig zijn. En dan vooral op “volwassen manieren” bezig, waar een 16-minner nog te jong voor is. Vandaar ook dat 16-minners niet worden toegelaten.

        Dat is ook wat er op Facebook gebeurt. En als een der aanwezigen misbruik maakt van het kind, of het kind raakt getraumatiseerd van wat het ziet, of er worden foto’s van het kind genomen en met iedereen gedeeld… Wie is daar dan uiteindelijk schuldig aan? En als het kind zelfs verdrinkt, is buurman Z. dan verantwoordelijk? Of is het hek duidelijk genoeg en is het dus eigen schuld van het kind en daarmee indirect te verwijten aan de ouders omdat die geen toezicht hebben gehouden?

        Dit is best een juridisch lastige kwestie omdat je kunt afvragen of Mark Z. genoeg maatregelen heeft genomen om 16-minners buiten te houden. Maar je zou verwachten dat je in een beschaafde wereld aan alleen een hek genoeg hebt. Maar als 16-minners zo makkelijk aan een kniptang kunnen komen, moet je dan een steviger hek nemen of moeten ouders gewoon hun kniptangen beter opbergen en buiten bereik van kinderen houden?

        1. Hoewel je een punt hebt dat ouders ook een verantwoordelijkheid hebben om hun kinderen in de gaten te houden denk ik niet dat je analogie hier hout snijdt.

          Voor de leeftijd van 10-15 jarigen hoeven ouders echt geen 24/7 toezicht te houden op wat hun kind doet. Sterker nog, uit kinderprivavy overwegingen is dat ongewenst. Daarnaast heeft Mark niet zo zeer een hek rond de tuin staan waar een knijptang voor nodig is, maar een touwtje eromheen gespannen waar iedereen onderdoor kan. Met bordje erbij “iedereen is welkom” en in kleine letters “(als je oud genoeg bent)”.

          In dit geval treft buurman Mark een stuk meer schuld dan wat jij doet voorstellen, vind ik.

          1. Voor de leeftijd van 10-15 jarigen hoeven ouders echt geen 24/7 toezicht te houden op wat hun kind doet.

            Mee eens, maar ouders zijn in zekere mate altijd nog aan te spreken op het foute gedrag van hun kinderen. En bij een zwembad is het niet een wet die het de kinderen verbiedt om er te zwemmen, maar de eigenaar die regels heeft opgesteld en deze kinderen er dus niet welkom zijn. Ofwel, deze kinderen zijn indringers en als ze 12 jaar of ouder zijn kunnen ze hiervoor zelfs een straf krijgen. De jongeren kunnen hierbij dan via Halt bestraft worden, waarbij er toch iemand voor de kosten hiervan zal moeten opdraaien. Maar ook boetes zullen door iemand betaald moeten worden. Sowieso zullen de ouders erop aangesproken worden over wat hun kind heeft gedaan. En dit heeft niets te maken met de privacy van het kind maar het feit dat hun kind nu in een juridisch traject komt. De ouders zijn nog steeds verantwoordelijk voor het kind, dus moeten ze weten wat er juridisch gebeurt. Dit omdat de juridische gevolgen invloed hebben op de opvoeding.

            Bij kinderen onder de 12 kan de kinderbescherming worden ingeschakeld. Dit heeft sowieso gevolgen voor de ouders omdat ze onder toezicht gesteld kunnen worden voor wat hun kind heeft gedaan. Maar dat kan eigenlijk voor alle jongeren beneden de 18. En de ouders hebben dan een zorgplicht, wat betekent dat ze informatie moeten krijgen over wie er in contact staat met hun kind. Ten minste, zolang de ouders ook de voogdij hebben.

            Op medisch gebied (en verslaving gebied) hebben de ouders veelal de leiding tot het kind 14 is. En tot 16 jaar is het kind leidend in wat er medisch mag gebeuren. Vanaf hun 16e hoeven de ouders niet meer ingelicht te worden. Dus een kind van 13 die een joint rookt kan door de ouders gedwongen worden om in de verslavingszorg te gaan.Maar op hun 14e mogen ze dit zelf bepalen maar worden de ouders nog wel ingelicht. Vanaf hun 16e mogen de ouders niet meer ingelicht worden zonder toestemming van het kind. Deze regels kunnen ook prima toegepast worden op sociale media…

            Dus een 13-min kind met een Facebook account heeft als probleem dat de ouders dat account gewoon kunnen sluiten en eisen dat alle data verwijderd wordt. Is het kind 14 of 15 dan moeten de ouders ingelicht worden over het bestaan van het account, maar het kind beslist of het account blijft bestaan. Vanaf hun 16e is het kind de baas en hebben de ouders hier geen invloed meer op…

            Dit betekent dat ouders van 13-min kinderen erop aangesproken kunnen worden als hun kind op sociale media zit en dus ook aansprakelijk gehouden kunnen worden voor eventuele schade die hierdoor ontstaat. Wat die schade precies is laat ik aan je fantasie over.

            Maar ik zie een vergelijkbare situatie betreffende ouders en kinderen die ergens aan verslaafd zijn. Een 12-jarige die dronken over straat loopt is niet normaal. Een 16-jarige dronkaard is ongewenst, maar die kan dit zelf beslissen. En een 14-jarige dronkaard? Of een 15-jarige met een herioine-verslaving? Lastig…

  5. Geldt de 16-jaar grens juist niet alleen bij gebruik van toestemming als verwerkingsgrondslag? In dat geval zou je namelijk nog steeds je social media dienst kunnen leveren als overeenkomst lijkt me, zonder ouder-toestemming nodig te hebben. Alleen dan is het wel zaak als aanbieder even de tracking en andere privacy invasieve toeters en bellen achterwege laten die alleen met toestemming zouden mogen. Je kan je afvragen of het dan nog wel écht social media is natuurlijk ;-).

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.