Een lezer vroeg me:
De verhuurder van mijn studentenflat wil voorkomen dat huurders overbodig stoken. Sensoren meten temperatuur, licht en beweging en de thermostaat is geprogrammeerd om dan naar een lagere temperatuur te gaan. Mag dit zomaar?Dergelijke sensoren en ‘slimme’ thermostaten bestaan al geruime tijd. Voor je eigen woning erg handig: als er niemand in de studeerkamer is in het weekend, hoeft daar ook de verwarming niet aan natuurlijk. Ik zie wel hoe ook een verhuurder hier baat bij kan hebben, zeker als gas/water/licht inbegrepen zijn bij de huurprijs.
Een bekend product specifiek voor verhuurders is de ICY thermostaat. Deze is “ontwikkeld voor toepassing in ruimten waarvan de gebruiker niet degene is die de energierekening moet betalen”, en men noemt nadrukkelijk “vandaalbestendigheid” als verkoopbevorderend argument. Er zijn varianten die “vanuit de receptie” draadloos in te stellen zijn, bijvoorbeeld door de maximumtemperatuur omlaag te zetten.
Klinkt allemaal zeer reëel, en ik snap dat je als all-in verhuurder je zorgen maakt over excessief stookgedrag zoals de radiator continu op 25 laten staan (met het badkamerraam open) terwijl je carnaval viert bij je ouders thuis.
Maar omgekeerd zie ik ook de zorgen van de huurder, hoewel mij niet duidelijk is of de verhuurder de sensoren kan uitlezen en dus vaststellen of jij op je kamer bent. Ik lees wel dat men op afstand je radiator kan bedienen, en dat is op zich ook een aardige privacyschending natuurlijk – het is jouw kamer, niet de zijne.
Er zijn geen specifieke regels voor deze situatie. De AVG lijkt me niet direct van toepassing, want er worden geen persoonsgegevens verzameld, laat staan doorgegeven aan de verhuurder. Je algemene recht van privacy komt inderdaad in het geding, maar dat is vrij abstract en niet als absoluut recht te allen tijde in te roepen. Het belang van kostenbesparing moet óók worden gerespecteerd, dus daar moet een middenweg in worden gevonden en ik zie wel hoe deze thermostaten daar een aanzet voor zijn.
In het huurrecht is de verwarming en de stookkosten een regelmatig terugkerend onderwerp, maar wat ik er over lees gaat vooral over géén verwarming bieden of het zo koud laten worden dat de woning/kamer onleefbaar wordt. Dat is problematisch. Het specifieke punt van het technisch inrichten dat bij (vermoedelijke) afwezigheid er niet onnodig gestookt wordt, is nooit langs geweest.
Mijn conclusie is dus dat dit mag, zolang de verhuurder de kamer niet onleefbaar koud laat worden en de sensoren niet oneigenlijk gebruikt om bijvoorbeeld mensen aan te spreken op niet thuis zijn of ’s nachts overlast geven.
Arnoud
Oh, dat fijne ding. Die hangt ook in de “luxe” huisjes in Landal Greenparks.
Die besluit zelfstandig dat na 23 uur of als er geen beweging in de woonkamer is, het thermostaat van het hele huisje omlaag te gooien naar 17 graden. En daar betaal je dan voor.
Gelukkig kan je in die huisjes bij de ketel zelf komen dus valt er nog wat te omzeilen. Volgende keer neem ik gewoon mijn eigen oude thermostaat, twee kroonsteentjes en een schroevendraaier mee.
Vraag om het on topic te houden (en waar ik oprecht benieuwd naar ben): is zo’n “hack” juridisch gezien ok?
Strafrechtelijk zou het onder vernieling, verduistering en/of oplichting (listige kunstgreep) kunnen vallen, maar het hangt daarbij wel af van welke acties je precies uitgevoerd hebt en hoe een OvJ dat weet in te passen in de specifieke wetsartikelen. Een veroordeling lijkt me niet bij voorbaat gegarandeerd.
Civielrechtelijk komen we uit bij onrechtmatige daad en kan de verhuurder een schadevergoeding eisen voor het in de originele staat terugbrengen van de apparatuur (als je een draad doorknipt, de complete kabel vervangen) en voor de verstookte energie. Daarnaast zou dit voor de verhuurder een goede reden kunnen zijn om jou op een zwarte lijst te zetten.
Ik klus het natuurlijk wel netjes terug voordat we weer weggaan.
En dan is er nog de aansprakelijkheid bij de brand die gaat komen na een oepsje.
Brand door het uitschakelen van een sensor?
Als er brand uit mocht breken in of bij die cv-ketel, en achteraf kan worden vastgesteld dat jij daar zelf aan hebt lopen klussen met een oude thermostaat, schroevendraaiers en kroonsteentjes om te proberen de aangebrachte sensoren en regelsystemen te omzeilen, dan geef ik je op een briefje dat de verzekeraar zal gaan proberen om die schade op jou te verhalen.
Maar dan zal die verzekeraar toch moeten aantonen dat de brand door knutselwerk van de huurder is ontstaan.
Wellicht dat ze makkelijk de claim van de eigenaar kunnen afwijzen. (er is door onbevoegden aan gewerkt, dat valt niet onder de dekking)
Maar kan de eigenaar dat dan weer op de huurder verhalen? Als hij de schade door de brand wil verhalen zal hij ook moeten aantonen dat die brand het gevolg is van het handelen van de huurder.
Hij zou nog de huurder aansprakelijk kunnen stellen voor het verliezen van de dekking van de verzekering. Die is immers wel te wijten aan het handelen van de huurder.
Nou ja “aantonen”, ik denk dat in dit geval “aannemelijk maken” voldoende is. Wellicht dat Arnoud daar nog iets over kan zeggen, maar dit is geen strafrecht kwestie, de lat qua bewijs ligt lager. Ik vermoed dat als de situatie zo is dat als zo’n exploitant van vakantiehuisjes duizend van dezelfde CV ketel heeft hangen, die allemaal op dezelfde manier zijn geinstalleerd door een gecertificeerd installateur, en al die ketels werken prima en zijn goed onderhouden, en er is nergens brand ontstaan tot het moment dat een huurder met z’n schroevendraaier en kroonsteentjes een oude eigen thermostaat aan die ketel gaat koppelen, en daaropvolgend breekt er brand uit, dat de rechter het dan met de verzekeraar eens zal zijn dat voldoende aannemelijk gemaakt is dat het knutselen aan die ketel de oorzaak van de brand was. Ik denk ook, maar dit is allemaal meer gezegd op basis van wat ervaring met verzekeraars en niet als jurist, dat een rechtsbijstandsverzekering jou hier niet gaan helpen omdat dit valt onder opzet grove schuld. Je moet weten dat het niet de bedoeling is dat je in een vakantiehuisje zelf aan de technische installatie gaat sleutelen. Je staat dan sowieso voor de opgave om je te verdedigen tegen een heel aannemelijk verhaal. En nogmaals, ik denk dat aannemelijk maken hier voldoende is, zeker als uit het onderzoek van de brandweer blijkt dat de brand bij de cv-ketel ontstaan is.
Allemaal heel leuk deze theorieen maar zelfs als je een thermostaat volledig zou kortsluiten en zo de CV ketel continu laat branden dan gaat hij nog niet in brand. So “sue me” in het geval dat toch gebeurt. Wedden dat de verhuurder meer moeite heeft met aantonen dat alles goed was onderhouden?
Dan claim ik meteen dat ik enkel een non-compliancy aan het oplossen was waar mijn “luxe” vakantiehuisje pokke-koud werd in de nacht.
Dit is het laatste wat ik er over ga zeggen want dit draadje ontspoort volledig zo.. maar ja wat je zegt klopt; van zelf knutselen zal niet een cv-ketel in de brand vliegen.
Maar dat was de casus niet. De hypothetische situatie die geschetst werd gaat over de aansprakelijkheid als er een brand zou ontstaan als gevolg van een fout. Hoe onwaarschijnlijk dat is was niet de vraag.
Dus: Stel, in het hypotetische geval dat, er brand uitbreekt in of bij de cv-ketel nadat je er zelf onbevoegd aan hebt lopen knutselen met een zelf meegebrachte thermostaat en een kroonsteentje, dan zeg ik dat een verzekeraar niet gaan uitkeren (of mogelijk gaat uitkeren en daarna de volledige schade gaat verhalen). Zij zullen stellen dat dit valt onder opzet/grove schuld. Jij zal vervolgens naar de rechter moeten om aan te tonen dat de brand onmogelijk kan zijn ontstaan als gevolg van jouw handelen, en dat lijkt me erg lastig te bewijzen. Je moet niet de vergissing begaan door te denken dat de verzekeraar zal moeten bewijzen dat de brand is ontstaan door jouw handelen. Het is geen strafrecht, zij hebben bepaalde uitsluitingsgronden en in het geschetste geval (nogmaals: hoe waarschijnlijk dat is is niet de vraag, de hypothese is dat het gebeurt) geval zullen ze zich daarop beroepen. Vergelijk het met het geval waarbij jij een brandend aanmaakblokje in een auto legt waarna de auto volledig uitbrand. Je komt dan niet weg met “toon maar aan dat het komt door het aanmaakblokje, misschien vloog de auto wel precies op dat moment spontaan in brand”. Nee, dat gaat niet vliegen, je bent gewoon schuldig en zal je onschuld moeten gaan bewijzen, wat onder deze omstandigheden niet gaat lukken.
Of de binnentemperatuur wel of niet conform welke verwachting dan ook is, is volledig irrelevant. Als die niet voldoet moet je aan de bel trekken, dan ga je niet zelf knutselen.
De verhuurder zal de huurder moeten dagvaarding. De verhuurder zal moeten stellen en bij betwisting bewijzen, dat de huurder onrechtmatig heeft gehandeld of tekortgeschoten is in de overeenkomst, wat de schade is en dat er causaal verband tussen die twee bestaat. De huurder hoeft zelf niet aan te tonen dat de brand onmogelijk veroorzaakt is door wat hij heeft gedaan (art. 150 Rv).
Hey,
Maakt het nog uit wie de stookkosten uiteindelijk betaald?
Ik heb een eigen appartement maar de ketel en meterkast zin gedeeld met 4 andere appartementen. We betalen allemaal ‘inclusief’ maar dit is contractueel een voorschot: Aan het einde van het jaar moet dit worden verrekend. De stookkosten worden dus niet formeel betaald door de verhuurder maar door de huurders.
In zo’n situatie, waar ook veel studentenhuizen onder vallen, zou ik stellen dat zo’n thermostaat niet meer gerechtvaardigd is. Hoe zie jij dat Arnoud?
Als jij de kosten betaalt, dan mag jij beslissen hoe hoog of laag de radiatoren staan. De verhuurder heeft dan geen redelijk belang meer bij zo’n afgesloten thermostaat. Als hij bang is voor enorme kosten en weglopen zonder betalen: daar is de borg voor.
Als je al all-in huurde, en ineens bedenkt de verhuurder om eenzijdig de voorwaarden aan te passen naar all-in-maar, dan lijkt me dat ook niet zomaar te kunnen.
Ik zou als zuinige stoker niet de rekening willen betalen van medebewoners die de thermostaat vaker hoger hebben staan.
Dan is zo’n thermostaat toch nog steeds gerechtvaardigd, naar andere bewoners toe?
Ik heb ervaring in een smart office waar het licht uit ging als ik een tijdje geconcentreerd aan het programmeren was. De bewegingsdetector was niet gevoelig genoeg om te detecteren dat ik aan het typen was.
In een studentenflat ben ik ook bang voor een dergelijk scenario, waar een student die hard aan een document werkt in de kou komt te zitten. Zou een dergelijke verkeerde keuze voor een bewegingssensor leiden tot de conclusie dat de woning een gebrek heeft in de aansturing van de verwarming?
Het is data die nagenoeg direct te herleiden is tot de bewoner van de flat (of kamer) en in de praktijk zal dat één persoon zijn. Waarom zou dit geen persoonsgegevens zijn?
Ik zie nergens dat die data wordt gelogd, laat staan beschikbaar komt voor de verhuurder. Je kunt het ding op afstand bedienen en misschien de huidige temperatuur aflezen, maar niet per minuut kijken of er beweging was of iets dergelijks. Waar zie jij de verwerking van persoonsgegevens?
De verhuurder heeft kennelijk de verwerking geautomatiseerd met als gevolg een ingreep in de (vrije) beschikkingsmacht van de huurder. Het effect op de levenssfeer en het woongenot lijken mij meer dan marginaal.
Waarom acht jij het kennisnemen van gegevens door de verhuurder relevant ? Het beschikken over, via de inrichting van een actief systeem gebaseerd op een sensor lijkt mij voldoende.
De gegevens zijn er niet. Die sensor neemt iets waar en handelt daarop. Zelfs als we stellen dat dit ‘iets’ een persoonsgegeven is*, dan nog komt er nergens in een log terecht “06:35:01 beweging”.
Eens dat het een inbreuk op de privacy kan zijn, maar met de AVG heeft dit niets te maken. De AVG gaat niet over je privacy, maar over je persoonsgegevens. Die zijn niet in het geding.
Dank, nu wordt het interessant.
De sensor lijkt mij onderdeel van een “systeem(pje)”. De verhuurder heeft het zo (beperkt onderscheidend) ingericht dat het signaal van de sensor via de inrichting de reactie richting de CV installatie triggert. Die inrichting (sensor, logica, schakelaar) gaat dus uit van afwezigheid in de ruimte na enige tijd van afwezigheid van dat signaal.
In mijn beschouwing geeft de sensor binnen het systeem gevolg aan een naar een persoon herleidbare waarneming. Dat is dan de gegevensverwerking.
Overigens werd ik recent ook geconfronteerd met de stelling dat een geautomatiseerde verwerking van een vooraf vastgesteld proces, geen geautomatiseerde besluitvorming was. Dus de taaldiscussie is breder.
De verhuurder kan observeren dat de cv-installatie wordt uitgeschakeld. Hij heeft geen informatie dat dit komt omdat de sensor geen beweging meer zag, laat staan dat de beweging door een persoon kwam.
Ik acht het kennisnemen van specifieke gegevens door de verhuurder niet relevant. Het beschikken over, via de inrichting van een actief systeem gebaseerd op een sensor, lijkt mij voldoende. Dat systeem is overduidelijk gericht op de inbreuk.
Inzet van een systeem dat op basis van een bewegingssensor de radiator aan- of uitzet acht ik als zodanig géén inbreuk op de AVG. Dat komt pas in beeld als de sensordata uitleesbaar is om zo een beeld van een persoon te scheppen.
Arnoud
Dat heb je bovenstaand net gezegd. Hij kan op afstand de sensor bekijken en ingrijpen. Bovendien is de sensor een computersysteem onder bevoegdheid en beheer van de verhuurder. Ik zie dit echt als een persoonsgegeven.
Dat is dan niet wat ik bedoelde. Hij kan het systeem niet uitlezen in de zin van “08:36:05 Beweging gedetecteerd” in een logbestand. Hij kan instellingen veranderen en uitlezen wat de huidige temperatuur is, meer kan ik niet vinden in de documentatie.
Je kunt uit bewegingsregistratie in een kamer veel afleiden: Aanwezigheid of niet van de bewoner (handig voor inbrekers!), slaappatroon, aanwezigheid van meerdere personen of niet, sexuele activiteiten, gezondheidsproblemen (’s nachts vaak opstaan) en waarschijnlijk nog wel meer.
Je zou bijvoorbeeld tijdstippen van extra veel activiteit (=veel bezoek) kunnen linken aan vergadertijdstippen van een opkomende politieke partij, of aan bijeenkomsttijden van de AA. Je zou activiteit kunnen linken aan zonsopgang/ondergang tijdens de ramadan en daarme iemands religie achterhalen. De lijst is eindeloos.
Maar uit niets blijkt dat de thermostaat die data ergens vastlegt, laat staan dat de verhuurder er bij kan. Het ding gaat aan en uit zoals de verhuurder wil (en op basis van de sensor), dat is alles.
De thermostaat legt het niet vast, maar de smart meter wel.
Uit welke bron haal je dat de hier besproken apparatuur de sensoruitvoer vastlegt?
Als de sensor de thermostaat aan/uitschakelt dan schakelt de thermostaat de ketel aan/uit en dan zal dat terug te zien zijn in het gasverbruik?
Op dezelfde manier dat een watermeter vaak wordt gebruikt als bewijsmateriaal om aan te tonen of iemand ergens wel of niet woont.
Het gaat onder de AVG toch over gegevens VERWERKEN, niet per se vastleggen?
‘Persoon X beweegt op tijdstip Y’ is een persoonsgegeven, en wordt door de sensor verwerkt. Dat die sensor al die persoonsgegevens over een bepaalde tijdsperiode verwerkt tot 1 domme output (signaal 1 of 0: verwarming mag wel aan of niet aan) en die doorgeeft, doet daar niets aan af.
Wie zegt trouwens dat de sensor al die verwerkte data weggooit? Wie weet worden die wel rechtstreeks naar de Chinese overheid gestuurd.
Maar ‘Ik heb een beweging gedetecteerd’ is dat niet.
Hoe doet een bewegingssensor een naar een persoon herleidbare detectie? Als er meerdere personen zijn, weet je niet wie er bewogen heeft. Als er een kat door de ruimte loopt, kan die het geweest zijn. Als de ventilator in de zomer aanstaat en de bladeren van de varen doet wapperen, kunnen die het geweest zijn.
En dat gaat er vanuit dat die bewegingsdetectie überhaupt ergens opgeslagen wordt en/of uitleesbaar is. Als ik een lichtknopje indruk, gaat er ook een elektrisch signaal van de schakelaar naar de lamp waardoor die gaat branden. Betekent dat dan ook dat de lichtknopjes in mijn huis persoonsgegevens verwerken omdat ze bijhouden wanneer ik ze indruk?
Mijn lichtknopjes hebben geen benul van tijd en een (mechanisch) geheugen van een bit, wat ze precies in staat stelt om bij te houden of ze aan of uit staan. Ze zijn te dom om persoonsgegevens te kunnen verwerken. Maar mijn overbuur kan bijhouden wanneer hij/zij de lamp bij mij ziet aangaan, op de klok kijken en de gebeurtenis in een logboek vastleggen en daarmee wel persoonsgegevens verwerken.
Voor de bewegingssensor geldt eerst de vraag hoe “slim” de sensor zelf is. De domste variant heeft alleen een uitgang nodig voor “beweging gedetecteerd boven ingesteld niveau” en hoeft zelf geen idee te hebben van de tijd, “slimmere” varianten zouden hun status net tijden kunnen loggen (overbodige verwerking van gegevens.)
De gegevens van een bewegingssensor kunnen persoonsgegevens worden wanneer ze gekoppeld worden met andere informatie. “Sensor nummer X detecteert beweging” zegt niet veel, maar als je weet dat sensor X geplaatst is in de kamer die verhuurd is aan persoon Y, dan kun je dat combineren tot “sensor X detecteert beweging in de kamer van persoon Y”, hetgeen al meer op een persoonsgegeven lijkt. Ga je dergelijke gegevens structureel loggen dan kun je na verloop van tijd conclusies trekken over de leefpatronen van persoon Y.
Ik vind het toch zorgelijk.
Denk de automatisering eens weg, en vraag je dan af: mag de verhuurder iemand langssturen om te checken of je er wel of niet bent en of je wel of niet mag verwarmen, en dan de verwarming aanpassen? Als de verhuurder dat niet mag, mag hij het ook niet via allemaal slimme tools.
Sowieso: dat voorbeeld van 25 graden en raam open pak je toch niet met die slimme tools. Je weet als verhuurder wel dat het daar 25 graden is, maar je weet nog steeds niet of het raam open is of niet.
Er kunnen allerlei goede redenen zijn waarom iemand graag warmer dan gemiddeld stookt: Stofwisselingsproblemen, ziekte, bezoek van een oud mens, voorkeur voor naakt rondlopen binnenshuis, heeft dieren of planten die het liever wat warm hebben, of zelfs gewoon: betaalt graag extra voor wat comfort.
En daar is niets mis mee, dat mag die persoon zelf kiezen.
En in een badkamer is dat nog meer het geval, daar ben je vaak nat EN naakt, dus daar is 23graden eigenlijk wel een onderlimiet voor comfort.
Als de verhuurder de verwarming mag aanpassen voor jou, mag hij dan ook bepalen hoe lang je mag douchen? Of hoe vaak je bezoek mag ontvangen? Of hoe laat je moet gaan slapen?
Kortom: ik vind het nogal wat qua privacyinbreuk, en behalve in extreme gevallen zou ik zeggen: nee mag niet.
Ja dat zie ik ook wel. Maar het was de verhuurder zijn keus om de huur all-in te maken en geen individuele meters te installeren. Het is onredelijk om de gevolgen van zijn keuzes op de huurder af te wentelen.Dat ‘baat hebben’ is kunstmatig, door keuzes van de verhuurder zelf, verkregen.
Een elektrisch bijzetkacheltje is zo gekocht (of geleend), en daarmee wordt het probleem verschoven naar elektriciteitsverbruik. Als er een bewegingssensor in zit kan een draaiende ventilator het uitschakelen voorkomen.
Ik heb geen nuttige toevoeging, maar ik vind het erg grappig dat een thermostaat die speciaal bedoeld is voor ruimtes waar de gebruiker van de ruimte niet de energierekening hoeft te betalen de naam “Ijzig” (“Icy”) heeft.
En als je het over AVG/privacy hebt, die naam kun je ook nog eens lezen als “I-see” (ik zie).
Geen goed idee van de verhuurder. Erg veel werk om radiator omlaag te doen…. leidingen aanpassen, alvorens eerst alles leeg laten lopen… radiator omlaag… pfff