De legaliteit van het Lichtbildausweis

lichtbildausweisEen lezer vroeg me:

Vorig jaar ontstond enige opschudding toen bleek dat Brenno de Winter met een Lichtbildausweis overal binnenkwam. Nu wil ik er ook eentje bestellen, maar is het strafbaar om zo’n nepbewijs te gebruiken?

Er is geen wetsartikel dat in het algemeen het hebben of tonen van een stuk gelamineerd plastic met je foto erop verbiedt. Een Lichtbildausweis (de term betekent gewoon ‘foto-identiteitsbewijs’) is dus op zich legaal om te maken en te hebben, en te showen als je daar zin in hebt. Er moeten aanvullende omstandigheden zijn rond het gebruik die het strafbaar kunnen maken.

Het meest algemene wetsartikel dat in de buurt komt, is valsheid in geschrifte (art. 225 Sr):

een geschrift dat bestemd is om tot bewijs van enig feit te dienen, valselijk opmaakt of vervalst, met het oogmerk om het als echt en onvervalst te gebruiken of door anderen te doen gebruiken

Maar zolang alle gegevens echt zijn, zie ik niet hoe je dit wetsartikel kunt overtreden omdat het geschrift gelamineerd is en “Lichtbildausweis” vermeldt. Zou je er een functie of bevoegdheid op vermelden die je niet hebt (denk aan een nep-bankmedewerkerskaart) dan schend je wél dit artikel. Staat er iets vals op (bv. een nepadres) en gebruik je het om spullen te bestellen, dan is dat een vorm van oplichting wanneer je daarmee hoopt niet te hoeven betalen.

Als de kaart bestemd is voor het doen van betalen of toegang krijgen tot een dienst, dan valt dat onder “vervalsen van betaalkaarten” (art. art. 232 Sr). Denk aan een nep-toegangspas voor een pretpark of een zelfgemaakte kortingskaart waarmee je de cassière probeert te verleiden tot een prijsverlaging. Dit zou ook oplichting zijn trouwens.

Specifiek voor identiteitskaarten relevant is art. art. 231 Sr:

een reisdocument valselijk opmaakt of vervalst, of een zodanig stuk op grond van valse gegevens doet verstrekken

In beide situaties gaat het om “valselijk opmaken of vervalsen”, wat in principe betekent namaken of van valse gegevens voorzien. Een rijbewijs valselijk voorzien van een andere categorie rijvaardigheid is dus strafbaar onder deze twee artikelen. Ook een identiteitsbewijs valt overigens hieronder. Maar een zelfverzonnen categorie kaarten die je identiteit vermelden, valt niet onder een “reisdocument” want daarmee wordt verwezen naar officiële documenten.

Spannend wordt het wanneer het ausweis toch enigszins lijkt op een echt legitimatiebewijs, want daarvoor is artikel 440 Strafrecht bedacht:

Hij die drukwerken of andere voorwerpen in een vorm die ze op munt- of bankbiljetten, (..) of op reisdocumenten doet gelijken

Van gelijken is sprake als het moeilijk van een reisdocument van een bepaald land is te onderscheiden, zo blijkt uit de parlementaire geschiedenis. Hetzelfde geldt voor geld, overigens. Dit is dan ook de voornaamste reden waarom bij het afbeelden van bankbiljetten de kleur vaak wordt aangepast. Je zult dus een duidelijk afwijkend ontwerp moeten maken, en dan nog zou een creatieve officier van justitie kunnen betogen dat het woord “Ausweis” en het feit dat er een naam + foto op staat, hem al doet “gelijken” op een identiteitskaart. Maar daar zou ik tegenover stellen dat dan monopoliegeld óók strafbaar zou zijn.

Mogelijk krijg je ook een probleem als een agent je sommeert je te legitimeren onder de Wet op de identificatieplicht:

Een ieder die de leeftijd van veertien jaar heeft bereikt, is verplicht op de eerste vordering van een ambtenaar als bedoeld in artikel 8a van de Politiewet 1993, een identiteitsbewijs als bedoeld in artikel 1 ter inzage aan te bieden. Deze verplichting geldt ook indien de vordering wordt gedaan door een toezichthouder.

Het lichtbildausweis staat niet in dat artikel 1. Laat je dat ding zien, dan heb je niet voldaan aan een ambtelijk gegeven bevel, en dat is strafbaar. Het komt me wel érg flauw over als een agent in eerste instantie de kaart accepteert, en nadat hij is uitgelachen door z’n collega’s je alsnog gaat vervolgen onder dit artikel.

Bij private organisaties is er geen wettelijke plicht om je te identificeren, afgezien van de werkgever en enkele speciale gevallen. Wil men toch een legitimatie zien (wat ik laatst moest toen ik een aankoop retour wilde geven, eh wat) dan is het niet verboden om daar je lichtbildausweis te gebruiken. In het ergste geval levert dat contractuele wanprestatie op, namelijk wanneer in de algemene voorwaarden staat dat een wettelijk erkend legitimatiebewijs gebruikt moet worden.

Iets anders kan ik zo niet bedenken. Jullie wel? In welke situaties zou het vervelend/lastig/ongewenst zijn als mensen een nepkaartje laten zien waar wél gewoon hun eigen gegevens op staan, zonder valse pretenties over bevoegdheden of rechten?

Arnoud

21 reacties

  1. In welke situaties zou het vervelend/lastig/ongewenst zijn als mensen een nepkaartje laten zien waar wél gewoon hun eigen gegevens op staan,

    De reden dat je je gegevens op zo’n pasje moet laten zien is omdat de persoon die ze ziet dan kan verifiëren of ze juist zijn. Dat kan niet met een zelf gemaakt pasje van The Order of Superheroes of een Lichtbildausweis. In die situaties is dat dus vervelend, een telco geeft je bijvoorbeeld geen abonnement als je je niet kunt legitimeren. Of dat vervolgens hun probleem of het jouwe is, dat laten we even in het midden 🙂

  2. Ik kan het niet meer vinden, zal wel te ver voor het web-tijdperk zijn gebeurd, volgens mij was het toen die Matthias Rust met zijn vliegtuigje op het Rode Plein landde, stond er een Nederlandse student vooraan, die met zijn (toendertijd indrukwekkend grote en van vele echtheidskenmerken voorziene) OV-Studentenkaart langs de politieafzetting was gekomen met de bewering dat het een perskaart was.

    Overigens moest je op de TU Delft indertijd zelf je collegekaart in elkaar zetten. Je kreeg een uitgeprint stukje papier in een vrolijk kleurtje thuisgestuurd met je naam, nummer en een streepjescode, en een soort gelamineerd vouwvelletje, en daar moest je dan zelf je pasfoto op maat knippen, opplakken en dan het lamineervelletje eromheen vouwen. Dus een beetje handige jongen beweerde dat het eerste bouwpakketje niet was aangekomen, vroeg een tweede exemplaar aan, en gebruikte die voor tentamenfraude met de foto van een slimmere collega. De echt handige mensen verwijderden een randje lijmlaag zodat je in het duplicaat steeds een andere pasfoto kon schuiven. Zo kon je je tentamens aan verschillende personen uitbesteden, of je niet studerende vriendjes meenemen naar Quasimodo waar ze zich konden vergrijpen aan de Rotterdamse sjaars.

  3. Een legitimatiebewijs is natuurlijk net zo legitiem als de instantie die het uitreikt. En daar zit hem nou net de kneep. Iedereen kan en mag toch gewoon zeggen “De meneer wiens foto op dit document staat is Pietje Puk”. Het is inderdaad pas een wettelijk legitimatiebewijs als het komt van een club die in de wet is erkend. (staat der Nederlanden, RDW e.d.) Maar net als ID bewijzen kan ook iedereen die dat wil zelf geld uit gaan geven. Er staat in gen enkele wet dat ik niet mag beginnen met het uitgeven van Peterflorijnen. Het zal alleen een tour zijn om iemand te vinden die ze wil accepteren. Maar als de winkels in mijn buurt vertrouwen in mij hebben is dat best denkbaar. Het is dan aan mij om te zorgen dat er niet te veel vervalst worden want ik sta uiteindelijk garant voor die dingen. Overigens gebeurt dit al, menige winkelketen heeft een eigen munt waarmee je kunt sparen voor bonusartikelen, van de zegeltjes op de de koffie en thee tot de airmiles. Die laatste kun je zelfs bij een hele serie aangesloten winkels gebruiken. Daar heb ik nog nooit iemand over horen twijfelen of dat allemaal wel legaal is.

    Het probleem bij dit lichtbildausweis zal er wel ion zitten dat een hoop organisaties zich generen dat hun portiers zo slordig zijn dat ze elk stuk plastic met een foto maar voor zoete koek aannemen. Doet me een beetje denken aan die NTC inspecteurs die met legale, maar verkeerde, papieren probeerden in militaire kazernes binnen te komen om daar de beveiliging te controleren. Wij werden daar in die tijd regelmatig voor gewaarschuwd en gemaand scherp te blijven op dit soort acties. Maar ja, wij stonden maar af en toe aan die poort en voor ons bleef het dus nieuw. Tegenwoordig zitten daar particuliere beveiligers die it dagelijks doen, en dan komt de routine om de hoek kijken, met alle gevolgen van dien.

    1. Om het probleem van identiteitsverificatie naar het Internet door te trekken: de waarde van een SSL (https) certificaat wordt bepaald door de betrouwbaarheid van de uitgever. (En de slechtste certificaatuitgever bepaalt de betrouwbaarheid van het systeem.)

      Is het gebruik van een vals SSL certificaat strafbaar (welke wetsartikelen) ook als je daarvoor zelf niet hackt. (Je hebt van een “vriendje” een *.msn,com certificaat gekregen “om lol mee te maken”.)

      1. Wetboek van Strafrecht art 225

        1. Hij die een geschrift dat bestemd is om tot bewijs van enig feit te dienen, valselijk opmaakt of vervalst, met het oogmerk om het als echt en onvervalst te gebruiken of door anderen te doen gebruiken, wordt als schuldig aan valsheid in geschrift gestraft, met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vijfde categorie.

        1. Met dezelfde straf wordt gestraft hij die opzettelijk gebruik maakt van het valse of vervalste geschrift als ware het echt en onvervalst dan wel opzettelijk zodanig geschrift aflevert of voorhanden heeft, terwijl hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat dit geschrift bestemd is voor zodanig gebruik.

        Overigens zag ik van de week dat https://www.drenthe.nl/ nog steeds een Diginotar certificaat gebruikt.

  4. Het komt me wel érg flauw over als een agent in eerste instantie de kaart accepteert, en nadat hij is uitgelachen door z’n collega’s je alsnog gaat vervolgen onder dit artikel.

    Om superflauw door te gaan. Volgens mij kan alleen het OM overgaan te vervolging. Een boete uitdelen lijkt me geen vervolging.

  5. Een dergelijk vals bewijs is natuurlijk prima geschikt om onder idiote legitimatieplichten uit te komen. Ik erger mij groen en geel aan allerlei instanties die om mijn identiteit vragen, vooral als ze dat zonder mijn toestemming gewoon onder het kopieerapparaat leggen. Als je er iets van zegt, word je simpelweg niet meer geholpen. Of je overlegt een Lichtbildausweis en je bent van het gezeik af zonder je principes te hoeven verloochenen.

  6. In reactie op je linkje naar de sommerende agent: Natuurlijk heb ik altijd een ID bij me, ik ben er ook één keer naar gevraagd.

    Ik stond op de stoep langs een weg op iemand te wachten. Toen er een diender uit de 2 meter verderop staande auto stapte die mijn identificatie vorderde. Ik vroeg hem toen op welke grond hij vorderde, wat de aandacht trok van de mensen die twee meter verderop stonden bij de bushalte. Hij bleek in een camera auto te zitten en ik stond waar ik stond precies voor zijn camera. Dat kon ik natuurlijk niet ruiken, mijn reactie was dan ook dat het mij erg sterk leek dat het feit dat ik stond waar ik stond een redelijke grond was om identificatie te vorderen. Dat ik voor zijn camera stond was het gevolg van zijn keuze om vlak voor bushalte te gaan staan. Ik denk dat hij in verband met de toegenomen belangstelling uiteindelijk maar de aftocht blies. De vordering veranderde in het verzoek of ik een meter naar achteren kon staan zodat ik zijn camera niet blokkeerde.

    Je moet natuurlijk weten wanneer je het doet, een agent die ongelijk heeft tegenspreken zonder getuigen zou ik niet doen, dat win je nooit.

  7. In het ergste geval levert dat contractuele wanprestatie op, namelijk wanneer in de algemene voorwaarden staat dat een wettelijk erkend legitimatiebewijs gebruikt moet worden.
    Mag dat eigenlijk wel, in algemene voorwaarden? En als het er staat, mag je daarmee akkoord gaan? Volgens mij staat er op mijn paspoort (heb ‘m niet bij de hand) dat ik hem niet mag overhandigen aan onbevoegden. Ik heb nog wel een rijbewijs, maar als ik die niet zou hebben, dan wat?

    1. De letterlijke tekst in het paspoort is als volgt:

      Dit paspoort is eigendom van de staat der Nederlanden. De houder is verplicht het paspoort zorgvuldig te bewaren. Het mag slechts ter beschikking van een derde worden gesteld, indien daartoe een wettelijke verplichting bestaat.

  8. Ik ben vooral getroffen door het woord ‘Lichtbild’ als synoniem van foto, wat zich uiteraard laat vertalen naar ‘lichtbeeld’. Wat een mooi woord zeg! Net zoiets als ‘spijslokaal’ voor restaurant en ‘haarsnijderij’ voor kapsalon.

  9. Een persoon heeft een entree-verbod tot Holland Casino maar wil door geldproblemen toch een gokje gaan wagen en vervalst daarom een door de persoon lange tijd geleden gevonden paspoort. De geldigheidsdatum van het paspoort is namelijk verlopen. Persoon vervalst de datum. Gaat naar de casino alwaar de vervalsing wordt opgemerkt. Beoogde doel was denk. ik niet strafbaar. De enige persoon die met de toegang benadeeld zou kunnen worden is de persoon in kwestie zelf door het door de persoon meegenomen geld tijdens de kansspelen te verliezen. In hoeverre is er sprake van criminaliteit en zou vrijspraak mogelijk zijn gezien het beoogde doel niet crimineel was.

    1. wil door geldproblemen toch een gokje gaan wagen

      Dat klinkt in ieder geval als een terecht entree-verbod.

      Vraagje. Als je een entreeverbod hebt, hoe kom je dan met een gevonden paspoort binnen? De foto klopt dan toch niet? Ik denk niet eens dat die vervalste datum het probleem is. Maar je hebt geen aangifte gedaan van wat je gevonden hebt (BW5 artikel 5 “Hij die een onbeheerde zaak vindt en onder zich neemt, is verplicht met bekwame spoed (..) aangifte te doen”) en je hebt je uitgegeven voor een ander. (Interessant, is dat wel strafbaar? In art 326 strafrecht wordt zo te zien niet strafbaar gesteld dat je ergens binnen probeert te komen met een valse naam).

    2. Het aanpassen van de geldigheidsdatum van een paspoort is strafbaar, art. art. 231 Sr:

      een reisdocument valselijk opmaakt of vervalst, of een zodanig stuk op grond van valse gegevens doet verstrekken

      Het maakt niet uit of je iemand wil oplichten met het valse paspoort, het enkele feit dat je het paspoort voor echt/geldig wilt laten doorgaan is genoeg om onder dit artikel te vallen.

      Inderdaad is het niet strafbaar om bij HC naar binnen te gaan zonder aan de huisregels (geldig legitimatiebewijs) te voldoen. Het enige dat ik kan vinden is dat een minderjarige niet mag gokken (art. 27j Wet op de kansspelen) en dat het HC een bestuurlijke boete krijgt als ze je toch binnenlaten, art. 27j. Maar de minderjarige zelf is niet strafbaar.

      Het is wél strafbaar om als minderjarige op speelautomaten te spelen (art. 30g Wet op de kansspelen). Dat gaat primair over cafés met automaten maar het lijkt me ook te gelden voor HC. Je bent dus straffeloos als je als zeventienjarige poker of roulette speelt maar je krijgt een boete als je geld in de gokautomaten steekt. Apart.

      1. Het is wél strafbaar om als minderjarige op speelautomaten te spelen

        Wel raar dat het slachtoffer strafbaar is. Maar goed, dat hebben we ook bij drugsgebruik, dus het zou me eigenlijk niet eens moeten verbazen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.