Via Reddit:
Ik werk voor een consultancybureau en verricht advieswerk bij bedrijven. [Omdat collega’s zonder te vragen een aan het werk verwant boek hebben geschreven], is mijn werkgever bang dat veel klanten met hen mee zullen gaan en daarom wil hij nu officieel laten vastleggen dat werknemers in hun vrije tijd geen werkgerelateerd boek (of artikel) mogen schrijven om dit vervolgens onder eigen naam te laten publiceren. [Mag dat?]Zoals de vraagsteller toevoegt, het gaat niet om bedrijfsgeheime kennis, maar om kennis die ook in studieboeken en managementopleidingen en andere openbare bronnen te vinden is. Daar lijkt weinig mis mee.
Ik zeg “lijkt”, omdat dit zeker geen algemene regel is. Zeker als de informatie niet rechtstreeks uit één bron komt maar door de auteurs in elkaar wordt gezet met vele bronnen. Dan kun je je immers afvragen of ook dat combineren uit die bronnen een stukje algemene kennis is. Net zoals alle ingrediënten van Coca-Cola op zich algemeen bekend zijn, maar de concrete combinatie toch net niet helemaal.
Een ander probleem is hoe het overkomt als jij als werknemer een boek publiceert over iets dat je ook als werk doet. Is dat boek door je werkgever geautoriseerd, daar werk je immers? Ben je ondertussen voor jezelf begonnen, is dit deel van je bijbaan als zzp’er? Ook als je de bedrijfsnaam er niet op zet, is de link waarschijnlijk snel genoeg gelegd. Daar mag de werkgever dan wat van vinden.
Het kan dat je verdergaande afspraken hebt gemaakt, bijvoorbeeld met een breed geheimhoudingsbeding of een afspraak dat alle IE-rechten op werken “gerelateerd aan het werk” van de werkgever worden.
Dat is niet perse zaligmakend maar levert de werkgever een stevige stok op om dat boek mee te slaan: rechtszaken over IE zijn duur (en buiten je rechtsbijstandsverzekering), en bij geheimhouding zit vaak een stevig boetebeding dat zomaar geïncasseerd kan worden.
Een goed gesprek met de werkgever lijkt me de beste optie. Waarom is deze nu echt bang voor het boek, en hoe zou je die angst weg kunnen nemen?
Arnoud
Is schrijven onder een pseudoniem een optie?
Alleen, om de gelinkte blogpost even te citeren
Wat wél kan is dat de werkgever je bij een concreet project vertelt dat het supergeheim is, en jou instructies geven hoe om te gaan met de geheime informatie. Hij kan verlangen dat je dan tekent “voor gezien”, als bewijs dat je dit allemaal wist.
Zo’n “voor gezien” document kan helpen bij discussies over nalatigheid of zelfs opzettelijk schenden van geheimhouding. Maar dat is niet hetzelfde als een NDA tekenen; je gaat nergens mee akkoord maar je geeft bewijs dat je bent geïnstrueerd.
ik zie alleen niet echt hoe de werkgever dit in dit specifieke geval kan doen.
Je bent pas een autoriteit op iets, als je er een boek op hebt geschreven. En als je daarbij optelt dat de werkgever bang is dat klanten de werknemer zullen volgen, dan concludeer ik: de werkgever wil de werknemer in dit geval klein houden.
Dit lijkt me ethisch ongewenst en gaat in tegen goed werkgeverschap. Werknemers hebben recht op scholing en ontwikkeling, en er wordt verwacht dat werkgevers dit ondersteunen.
Voor de vraagsteller vraag ik me bovendien af hoe de werkgever dit beding er achteraf nog tussen wil fietsen, wanneer de aovk er al staat.
Mijn vraag is: “Welke pogingen heeft de werkgever gedaan om betreffende werknemers te behouden?” Mensen in dienst hebben die gezien worden als autoriteit op hun vakgebied trekt klanten aan! (En met een typisch anticoncurrentiebeding mogen ze na vertrek niet werven onder klanten van de werkgever.)
Een bedrijf dat actief bezig is om haar beste en meest ondernemende werknemers de laan uit te werken, werkt aan haar eigen irrelevantie.
Exact dit. Een auteur van een aantal (technische) boeken is ook een uithangbord voor de werkgever, en een makkelijke binnenkomer bij intakes of gunning. Dat een werkgever denkt dat klanten met je gaan lopen zegt meer over werkgever dan werknemer.
Ter verdediging van de werkgever zijn die auteurs nu bezig een eigen bedrijf op te zetten, en dan ligt het in de lijn der verwachting dat klanten concreet mee zullen gaan.
Ik refereer aan wat nl-x gezegd heeft: Werknemers hebben recht op scholing en ontwikkeling, en er wordt verwacht dat werkgevers dit ondersteunen.
Kennelijk vonden de betreffende werknemers onvoldoende uitdaging in het werk dat de werkgever aanbood en hadden ze voldoende tijd over om het boek te schrijven. Het verhaal van de vraagsteller roept bij mij een sterk vermoeden op dat de auteurs, vanwege de publicatie van het boek, onvriendelijk bejegend zijn door de werkgever. Tja, als je geen waardering van je werkgever krijgt, dan ga je iets anders zoeken.
Van wat ik in de consultancy branche gezien heb is je personeel de belangrijkste “asset” van het bedrijf. Goed personeel vraagt om goed management, mensen met visie die beseffen dat je je belangrijkste asset met respect moet behandelen. Ik bespeur hier angsthazenmanagement waarbij het personeel (weer) met een gebrek aan respect behandeld wordt. Als “potentiële concurrent” in plaats van essentieel bedrijfsmiddel.
Dat zou de werkgever dan kunnen opvangen met een concurrentie- en relatiebeding.
Als ik om deze reden geen boek zou mogen publiceren zou ik dan ook geen opleiding mogen volgen? Dat kan immers ook een opstap naar zelfstandigheid zijn.
Een ander argument in verdediging van die werkgever: Als iemand zo’n boek schrijft dan verhoogt ie daarmee zijn marktwaarde als werknemer, en dan staat ie ook sterker in de onderhandelingen als ie naar een andere baas overstapt voor een hoger salaris, of daarmee gaat ‘dreigen’ om een salarisverhoging bij zijn eigen werkgever af te dwingen.
Overigens is dat hetzelfde ‘angsthazenbeleid’ want de arbeidsmarkt IS een vrije markt en iemand staat het altijd vrij om van werkgever te wisselen.
Ik heb ooit verhalen gehoord van bedrijven waar de managers (minstens) 50% meer moesten verdienen dan de werknemers waar ze leiding aan gaven. Dat werkt niet in bedrijven waar de specialisten net zo hoog of hoger opgeleid zijn dan de managers.
Als je als firma consultancy op top-niveau wil bedrijven dan heb je top-consultants nodig. Daar hoort een net salaris voor de consultant bij, maar ook werk dat de consultants uitdagingen biedt. (Volgens de directie van een bedrijf waarvoor ik ooit gewerkt heb was het tweede belangrijker dan het eerste.)
Ja, wat er bij het bedrijf van de vraagsteller gebeurt ruikt naar angsthazenmanagement: “We moeten de consultants kortwieken.” En daarmee vervreemd je je toppers, die graag hun vleugels spreiden.
Als er niets geregeld of afgesproken is, komt het auteursrecht dan niet aan de werkgever toe, net als bij een programmeur die in eigen tijd een programma schrijft?
Dat hangt af van de vraag of het deel van het werk is, zulke boeken schrijven. Een programmeur die een boek over zelfontwikkeling schrijft, heeft daar zelf het auteursrecht op. Bij een boek over de door hen gebruikte programmeertaal wordt het een grijs gebied.
Maar hier gaat het om een werkgerelateerd boek.
Ligt dat er niet aan of het specifiek is aan het bedrijf? Als ik bijvoorbeeld als C programmeur een boek zou schrijven over de programmeertaal, dan zou ik toch verwachten dat dat niet als ‘bedrijfsactiviteit’ kan worden gezien omdat het een algemene tool is.
Anders zou je namelijk hetzelfde kunnen zeggen over Excel of Windows.
Zou ik hetzelfde doen om te schrijven over een specifieke C-toolkit in een industriële automatiserings-context dan komt de strekking van zo’n boek waarschijnlijk dichtbij genoeg om voor een bedrijf te beweren dat het bedrijfseigendom is.
Aan de keerzijde daarvan betekent het wel dat ik dan gecompenseerd mag worden door het bedrijf voor mijn tijd, want als ik ‘bedrijfseigendom’ produceer dan is het werktijd geworden.
Het criterium is of het deel is van je werk, zeg maar zou dit ook een opdracht kunnen zijn. Een Python-programmeur van zakelijke BI oplossingen die in zijn vrije tijd assemblygames schrijft voor de Altair 8080 en daar een boek over schrijft, no way dat dat boek deel is van zijn werk.
Of je compensatie krijgt voor niet-opgedragen werk, hangt af van je bedrijf, je contract en je cao. Het is juridisch hetzelfde als in het weekend terugkomen en het magazijn helemaal opruimen en alles opnieuw bestickeren. Krijg je dan overwerk betaald?
Ik weet niet of het juridisch helemaal hetzelfde is. Als ik in mijn vrije tijd, voor de lol, iets ga schrijven over een onderwerp wat me interesseert, en (goh hoe toevallig) werk ik bij mijn werkgever omdat ik een voor mij interessant werkgebied heb, dan doe ik dat puur en alleen voor mijn eigen vermaak en om anderen wat te leren.
Als dan de werkgever achteraf claimt dat het om een bedrijfsgerelateerd boek gaat, dan vind ik het niet meer dan redelijk dat ik er ook voor word gecompenseerd. Het is niet alsof ik het boek schrijf en op het bureau van de directeur leg onder naam van het bedrijf. Want dan is het inderdaad werktijd die de werkgever ‘kado’ krijgt.
Ik vraag me nog altijd af wat daar de redenering achter is. Juist in IE-zaken staat een bedrijf heel sterk en een particulier heel zwak en zou een rechtsbijstandsverzekering dat evenwicht recht kunnen trekken.
Bovendien betekent het uitsluiten van die dekking dat IE-zaken kunnen worden misbruikt: Een bedrijf kan iemand aanklagen voor intellectueel eigendom met een verzonnen aanklacht en die persoon heeft geen enkel middel om zich te verdedigen, dus die heeft dan maar twee opties: Schikken (en dus voor onzin betalen) of laten voorkomen en hopen dat een rechter uitspraak kan doen.
Heeft dat puur met een kosten-baten afweging te maken vanuit de verzekeraar?
Rechters in Nederland vinden het niet leuk als een professionele partij met een op niets gebaseerde aanklacht komt. Bij IE zaken mag een rechter de volledige proceskosten van de tegenpartij laten vergoeden, reken er maar op dat dat gebeurt (als jouw advocaat daarom vraagt.)
Het is een risicoafweging. Omdat bij een IE zaak hogere advocaatkosten toegekend kunnen worden, moet ook jouw advocaat extra uren maken. (Al is het maar om de stukken van de tegenpartij te lezen.) De forfaitaire vergoeding voor juridische kosten in andere zaken beperkt toch de uitgaven aan advocaten.
Dat is natuurlijk totaal niet relevant als je niet de middelen hebt om de proceskosten van jouw eigen advocaat voor te schieten. Die gaat niet op eigen zak een proces voeren natuurlijk.
Zo’n situatie is precies waar een rechtsbijstandsverzekering in kan springen, want als het een onzin-zaak is van een copyright-trol dan weet je 100% zeker dat je de proceskosten terug krijgt. Maar dat is alleen van toepassing als je de zaak ook werkelijk kan voeren en je niet gedwongen wordt om een schikking te betalen omdat de tegenpartij weet dat je de proceskosten niet kan voorschieten.
Laten we het eens een “echte expert” vragen. Google Gemini, schrijf even een rapport! 😀 😛 -edit Arnoud: weggehaald, kunnen we afspreken dat deze blog voor mensen is om te reageren en niet om popcorntekst te dumpen die niets toevoegt?-
TL;NG
HO! Pas op! In Nederland is de copyrightwetgeving sterk verouderd! Als je als werknemer een boek of artikel schrijft behoort het copyright automatisch volledig aan je werkgever toe! Zelfs al schrijf je het in je eigen tijd of heeft het inhoudelijk niks met je werk te maken. Ik heb hier zelf problemen mee gehad. Gebruik altijd een copyright waiver en laat die door je werkgever tekenen. Geldt ook voor software trouwens. Bron fsf.
Bovenstaande mededeling is onjuist onder Nederlands recht.