Een Russische rechter heeft een man in het gelijk gesteld die eigenhandig de kleine lettertjes in zijn creditcardcontract had gewijzigd, meldde onder meer het AD. In 2008 kreeg de man een aanbod voor een creditcard van de Russische bank Tinkoff Credit Systems (TCS). Hij scande de tekst in, paste deze aan met onder meer nul procent rente en een boetebeding op contractswijziging en stuurde dit ondertekend terug. De bank gaf hem vervolgens de kaart maar rekende wel rente, en stuurde ook nog eens nieuwe voorwaarden toe. Bij de incassoprocedure voor de rente bepaalde de rechter dat de voorwaarden van de Rus bindend waren en niet die van de bank.
Kan dat zomaar? Nou ja, op zich wel. Als iemand met een contract aankomt, staat het de wederpartij vrij om in dat contract wijzigingen voor te stellen. Ook als het kleine lettertjes zijn, ze in een PDF zitten en er “Algemene voorwaarden” bij staat of er “Onze voorwaarden zijn niet onderhandelbaar” bij staat. Alles is onderhandelbaar, de vraag is alleen hoe je de wederpartij ervan overtuigt akkoord te gaan met je onderhandelvoorstel.
Hier was het echter geen uitonderhandeld maatwerkcontract waar men beiden aan vast zat. De bank dacht dat haar eigen standaardvoorwaarden waren geaccepteerd, en de creditcardhouder meende dat juist zíjn getypte voorwaarden bindend waren. Als ik dit bericht goed begrijp, dan heeft de bank zijn ingestuurde document ondertekend en geretourneerd. Dat maakt de bewijslast makkelijk: de bank is dan akkoord gegaan met zijn voorwaarden. Bij mijn creditcards heb ik nog nooit iets met handtekening teruggehad – dat hóeft ook niet in Nederland, het feit dat je creditcard werkt bewijst dat je mag kredietkaarten, maar met handtekening bewijst het wel makkelijker wáár men akkoord mee gegaan is.
Het verweer van de bank dat ze de ingestuurde voorwaarden niet heeft gelezen, doet niet heel sterk aan. Dat doen wij ook niet als de bank ons algemene voorwaarden in de brievenbus dumpt, en de wet vermeldt bij ons zelfs expliciet (art. 6:232 BW) dat dat geen argument is. Maar de voorwaarden van deze Rus zijn moeilijk ‘algemeen’ te noemen, omdat hij ze maar één keer gebruikt.
Bovendien, en dit is waar het dubieus wordt, hij heeft moeite gedaan om de voorwaarden eruit te laten zien als de originele voorwaarden van de bank. Dat riekt naar misleiding: als ik zeg “dit is jouw tekst, ik ben akkoord dus laten we tekenen” en het ís niet jouw originele tekst dan is dat contract niet rechtsgeldig gesloten. De vraag is dus, hoe duidelijk was het voor de bank dat meneer geen contract van de bank accordeerde maar een eigen contractsvoorstel instuurde?
De advocaat van de man wijst erop dat de bank wel degelijk gewerkt heeft met zijn voorwaarden: de door hem ingevulde onbeperkte kredietlimiet was daadwerkelijk ingevoerd, hij had onbeperkt krediet en geen limiet. En die situatie kan alleen maar ontstaan als bij de bank iemand die tekst las en dacht, goed dat gaan we even in orde maken. En dán is het moeilijk verdedigbaar dat je misleid bent.
De bank heeft ondertussen gemeld aangifte van fraude (oplichting) te hebben gedaan. Ik denk dat dat in Nederland ook zo zou gebeuren. Plus, ik twijfel of er überhaupt gekeken zou worden naar de ingezonden voorwaarden.
Arnoud
Even een ‘vinkje’ toevoegen met de opmerking “Ik verklaar dat dit de voorwaarden zijn zoals deze door de wederpartij aan mij zijn gegeven”?
Die zin kan je toch ook veranderen? 😉
Maar als een rechter zegt dat dit klopt en de bank de voorwaarden van de man heeft verwerkt hoe kan de bank dan aangifte doen van fraude?
Goeie. Ik ken het Russische rechtssysteem niet. In Nederland zou de enige constructie kunnen zijn dat er nu een kortgedingvonnis ligt en dat we straks in een bodemprocedure het écht in detail gaan uitzoeken. Een kortgedingrechter kan bepalen dat zónder uitgebreid onderzoek naar de feiten de versie van de klant waarschijnlijker is, en hem zo laten winnen. Dat feitenonderzoek gebeurt daarna in de bodemprocedure, en dan is het goed mogelijk dat de bank alsnog wint. Het idee is dat een kort geding korter door de bocht gaat vanwege de snelheid.
Voorbeeld is de Autotrack/Gaspedaal-zaak, waarbij in het kort geding de metazoekmachine won omdat het niet evident was welke schade er was. In de bodemprocedure won Autotrack toch omdat het tóen helemaal uitgezocht kon worden. Dit
Aangifte doen is makkelijk: Naar de politie gaan en je klacht daar op papier laten zetten. Roep “wij zijn misleid en hebben daardoor iets van waarde gegeven” en de agent ontkomt niet aan het opnemen van je aangifte. Daarna volgen de lastige hordes: Vindt een Officier van Justitie het de moeite waard om een strafrechtelijk onderzoek te starten? Komt er genoeg bewijs van strafbaar handelen naar boven uit het onderzoek dat een OvJ het de moeite vindt om een strafzaak aan te spannen? Volgt er dan ook een veroordeling?
Ik vind het een lastige: Is er hier sprake van opzettelijke misleiding of maakt de klant gebruik van de vrijheid om te onderhandelen over een overeenkomst en is de bank dom geweest om zijn voorstel te accepteren?
@Richard: degene die de handtekening heeft gezet, heeft dat namens de rechtspersoon gedaan. Daarna heeft degene die het contract uitvoerde, dit ook namens de rechtspersoon gedaan. Dit betekent dat de rechtspersoon mogelijk misleidt is. Wie van de werknemers wat heeft gedaan is helemaal niet van belang, omdat de bank een rechtspersoon is.
Dat snap ik Daniel, mijn punt is dat de stelling “En dán is het moeilijk verdedigbaar dat je misleid bent.” dan dus niet op gaat.
Een werknemer is eigenlijk nooit als zelfstandig persoon te zien. Dus hoe dom de onderknuppel ook is, eigenlijk is het dan het bedrijf dat dom is. En “Degene die misleid is, is degene die de handtekening heeft gezet.” is dus onjuist: doordat de werknemer misleid is, is automatisch het bedrijf misleid.
Ik kan me geen situatie voorstellen waarin een werknemer misleid wordt in het accepteren/verwerken van een contract met een klant van zijn bedrijf, en de werknemer vervolgens zélf voor die gevolgen opdraait.
Heel apart, de verschillen moeten toch wel te zien zijn neem ik aan. Of iemand moet echt moeite doen om het geheel er hetzelfde uit te laten zien. Je kan wel stellen dat de bank niet misleid was, maar het is natuurlijk de vraag hoe vaak het voor zal vallen dat iemand een onbeperkt krediet en limiet krijgt. Als dat niet gangbaar is zal de bank intern ook nog wel iets uit te zoeken hebben.
Waarom zou er niet naar de ingezonden voorwaarden gekeken kunnen worden? Stel dat je voorwaarden aanpas en daar met een zin als “in bijlage treft u de door mij aangepaste voorwaarden aan zoals deze voor mij acceptabel zijn” in een begeleidende brief naar verwijs.. of ben ik nu wel heel erg zoekende 🙂
Het verweer van de bank gaat dus niet verder dan “we hebben de algemene voorwaarden niet gelezen omdat de letters er te klein en te veel waren.”
En ze mompelden verder verhalspelt met hun hand voor hun mond “En dat doen we met opzet zodat de klant ze niet gaat lezen…” 🙂 ???
Beetje eigen schuld, niet waar?
Als de bank op de misleidende voorwaarden is ingegaan kun je moeilijk van misleiding spreken, zeg je. Epimenides zou het je niet verbeteren! Als geslaagde misleiding geen misleiding is, bestaat misleiding helemaal niet.
Er zou nog een ontsnapping mogelijk zijn als je aannemelijk kunt maken dat de betrokken bankmedewerker(s) misschien niet namens de bank hebben gehandeld; dan is het mogelijk om medewerkers te misleiden zonder de bank als zodanig te misleiden. Maar daar lijkt me geen sprake van.
De misleiding zou hem zitten in het feit dat hij eigen voorwaarden presenteerde als de originele bankvoorwaarden. De bank heeft de voorwaarden gelézen, dat blijkt uit het feit dat ze de gevraagde geenlimietfaciliteit hebben ingevoerd. Derhalve kan de bank niet meer zeggen “wij dachten dat we onze eigen voorwaarden terug hadden gekregen” want in die eigen voorwaarden staat een kredietlimiet.
Een bankmedewerker kan misschien denken: “Hee, hebben we verschillende versies van deze contracten? Dat wist ik niet. Nou ja, het zal wel.” De misleiding is dan toch geslaagd.
Is het niet normaal dat als je met het overgrote deel van de voorwaarden eens bent en alleen een kleine wijziging in je tegenvoorstel heb zitten dat jouw voorwaarden lijken op de originele voorwaarden? Volgens mij kunnen ze het hem alleen kwalijk nemen dat hij niet vermeld heeft dat hij de voorwaarden heeft aangepast. (Het zou leuk zijn als ze als verweer gebruiken dat hij het in te kleine lettertjes had staan, alsof ze zelf niet zulke kleine lettertjes voor hun voorwaarden gebruiken.)
Ik vind het sowieso een geslaagde grap van deze Rus en het zal banken en andere bedrijven toch moeten aanmoedigen om iets voorzichtiger te zijn in het vervolg. Sowieso is het vrij eenvoudig om de ingestuurde contracten even door een scanner heen te halen en automatisch te vergelijken met het origineel. Als dan blijkt dat er meer is veranderd dan alleen de locatie voor de handtekening dan zal iemand het nog even handmatig moeten nalezen.
Maar ja, dit is weer extra administratie, wat weer geld kost en waar bedrijven nu eenmaal niet op zitten te wachten. Het is vaak goedkoper om te hopen dat het niet misgaat en als het wel misgaat, dan proberen om tot een schikking te komen…
Maar ik vraag mij af of dit in Nederland ook zou werken… Als ik een aanvraag-formulier voor een creditcard zou aanpassen op dezelfde wijze, deze onderteken en vervolgens de creditcard ontvang, mag ik er dan van uit gaan dat de bank akkoord is gegaan met mijn voorwaarden? Zo ja, dan denk ik dat veel mensen dit toch eens gaan proberen. 🙂
Ik heb een aantal maal de zinsnede “ik ga akkoord met de algemene voorwaarden” op een aanvraagformulier doorgehaald en toch het bestelde binnengekregen. Tot dusverre heeft dat niet tot een rechtszaak geleid.
http://blog.iusmentis.com/2008/07/09/akkoord-gaan-met-algemene-voorwaarden-verplicht/
Je hoeft er niet expliciet mee akkoord te gaan. Zolang je maar kon weten dat ze zouden gelden.
Heb ik met het doorstrepen van de zin de algemene voorwaarden verworpen? Ik kan ook “ga akkoord met” doorstrepen en daar “verwerp” neerzetten.
Formeel verwerp je met die doorhaling het gehele aanbod en doe je een tegenbod dat toevallig gelijk is aan contract minus algemene voorwaarden. Tenzij je kunt hardmaken dat de AV slechts ‘ondergeschikte’ punten betreft, dan is je doorhaling een akkoord tenzij de wederpartij ‘onverwijld’ zegt “hee hoo dat wil ik niet”. Uiteraard (HR 7 november 1986, LJN: AC0660, NJ 1987, 934) hangt het van de omstandigheden van het geval af of iets ‘ondergeschikt’ is. De einddatum van het contract was dat niet (bron). Het lijkt me dat de complete set AV wegstrepen ook niet echt ‘ondergeschikt’ is.
Art 6:225 BW: 1. Een aanvaarding die van het aanbod afwijkt, geldt als een nieuw aanbod en als een verwerping van het oorspronkelijke. 2. Wijkt een tot aanvaarding strekkend antwoord op een aanbod daarvan slechts op ondergeschikte punten af, dan geldt dit antwoord als aanvaarding en komt de overeenkomst overeenkomstig deze aanvaarding tot stand, tenzij de aanbieder onverwijld bezwaar maakt tegen de verschillen. 3. (…)
Ook leuk: Bij het terugsturen van het contract een regel toevoegen “P.S. Ik heb de voorwaarden aangepast”… in kleine lettertjes.
Ik heb iets dergelijks in 1993 gedaan met de leesmap.
Van het contract heb ik met alle artikelen waar ik het mee eens was, een paraafje voorgezet. Waar ik het niet mee eens was, een kruisje en een duidelijk schuine streep door de betreffende artikel, maar zo dat die wel leesbaar bleef.
De artikelen waar ik niet eens mee was, was met de verlenging per jaar, en de opzegtermijn. Onder mijn uiteindelijke handtekening schreef ik iets van : ‘geen verlenging per jaar, per direct opzegbaar’
Welnu, dat ging jaren goed, totdat ik wilde opzeggen. Toen haalde men de algemene voorwaarden erbij, en schreef ik terug met een copie van wat ik destijds ondertekend had, dat zij akkoord waren gegaan met de aangepaste voorwaarden.
Daarop kwam een brief dat de voorwaarden ondertussen gewijzigd waren geweest, en deze voortaan in de kaft van de Panorama afgedrukt stonden. (let wel, een Taupe gekleurde tekst op een gerecycleerd-achtig-qua-kleur papier, een soort ogentest dus)
Ze bleven dus de leesmap bezorgen, en rekeningen sturen. Daarop heb ik maar teruggeschreven dat wanneer de voorwaarden gewijzigd waren, ze mij daarvan in kennis hadden moeten stellen ipv te verwachten dat ik week na week op zoek ging in welke kaft ze nu weer gedrukt stonden, en of ze anders waren dan de week ervoor (door de kleuren niet copierbaar). Het wijzigen van voorwaarden diende niet sneaky te gebeuren en zijn reden voor onmiddellijke beëindiging van de overeenkomst, blufte ik. EN dat ik voortaan iedere leesmap die nog aan de deurklink gehangen werd, als een cadeau zou beschouwen. Betalen zou ik echter niet.
Welnu, nooit meer leesmap gehad, en ook geen rekening 🙂
Al met al een lang verhaal geworden, maar goed. Het kan (kon?) dus wel, voorwaarden wijzigen, en zien of ze ermee akkoord gaan, en gewoon duidelijk met parafen en kruisjes en een tekstje onder de handtekening.