Trajectcontrole A2 schendt de privacy van automobilisten niet

a2-trajectcontrole-privacyHet trajectcontrolesysteem op de A2 is rechtmatig en schendt de privacy van automobilisten niet, las ik bij NRC. Iets preciezer: de eventuele inbreuk op de privacy van gebruikers is dusdanig gering dat het belang van de overheid het mag winnen. Dat besliste de rechtbank Utrecht gisteren in een zaak aangespannen door stichting Privacy First.

De voorzitter van de stichting had een boete gekregen voor 8km te hard rijden op de A2 binnen het trajectcontrolegebied. Hij ging in beroep bij de rechtbank, omdat deze trajectcontrole impliceert dat men alle kentekens van alle passerende auto’s fotografeert en daarmee de privacy van alle automobilisten schendt.

Daarvoor had hij een belangrijk argument: er moet ergens een wetsartikel zijn dat zegt dát men persoonsgegevens (kentekens) mag verzamelen. Een specifiek wetsartikel is er niet, sterker nog dat wordt nu gemáákt vanuit de behoefte dingen te kunnen doen met deze trajectinformatie.

Echter, de rechter ziet die basis in artikel 3 Politiewet, de algemene grondslag voor de politie om haar werk te doen (“daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde”). Dat artikel staat inderdaad in principe alles toe, maar vereist echter wel dat er bij het handhaven geen schending van grondrechten plaatsvindt. En dat is volgens de rechter hier niet het geval:

Daarbij neemt de kantonrechter uitdrukkelijk in overweging dat er naar zijn oordeel sprake is van een geringe mate van inbreuk, dat de registratie bij niet-overtreders binnen 72 uur wordt gewist en dat weggebruikers door bebording op de hoogte worden gesteld van het bestaan van de controle en zich daarmee bewust kunnen zijn van de plaatsvindende registratie.

Ook het argument dat onschuldige, keurig-zich-aan-de-snelheid-houdende burgers ook worden aangetast in hun privacy mocht niet baten. Dat is immers niet erg, want de computer werkt nu eenmaal zo:

Het is immers inherent aan het succesvol kunnen inzetten van het gebruikte systeem dat alle kentekens bij binnenkomst van het traject en bij het verlaten ervan worden geregistreerd. Dat daarbij, voor zolang als nodig voor de uitvoering van deze taak, gegevens van niet overtreders worden opgeslagen, is dan ook onontkoombaar en maakt bedoelde koppeling niet onjuist.

Wàt. Echt wàt. Omdat het nodig is voor het systeem, is het geen inbreuk op grondrechten?

Oh ja, en een trajectcontrole is minder erg dan een flitspaal omdat bij trajectcontroles je per auto (aan de hand van RDW-gegevens) kunt vaststellen wat zijn maximumsnelheid is en op die basis gericht kunt beboeten. Dus een auto met aanhanger zou een boete krijgen bij 100 rijden, en een motorfiets niet. Handig, maar hoe dat relevant is voor de privacy van de burger ontgaat me.

Het voelt voor mij als een gevalletje “leuk bedacht, bijdehante bezwaarmaker, maar dit gaan we echt niet doen”. Misschien als gevolg van het feit dat half Nederland de hobby heeft om geautomatiseerd bezwaar te maken tegen verkeersboetes met de vreemdste argumenten. Ook hier gaat dan gelden: je krijgt de schijn tegen. En ik ben bang dat dat nu Nederland z’n autorijdende privacy heeft gekost.

Arnoud

27 reacties

    1. Als je een mens naar alle auto’s wilt laten kijken die geregistreerd zijn met snelheden tussen de 80 en 100 km/u om te bekijken of die misschien een aanhanger trekken, heb je die 72 uur nodig om een weekend te overbruggen. (Of je moet in ploegendienst laten werken.)

    2. De 72 uur heeft niets te maken met de snelheidscontrole. Deze is bedoeld om nog 3 dagen de gelegenheid te hebben de gegevens te gebruiken voor andere doeleinden. Het argument is dat bij misdrijven deze gegevens kunnen worden gebruikt om mogelijke daders op te sporen. En natuurlijk heeft de belastingdienst dan mooi de gelegenheid deze gegevens op te vragen en ze vervolgesn voor onbepaalde tijd te bewaren. Want die mogen dat wel is inmiddels vastgesteld; iig bij door parkeerbeheer gescande kentekens.

  1. Hebben ze echt 72 uur nodig om vast te stellen dat je niet te hard reed waarna de ten onrechte verzamelde gegevens pas worden gewist? Volgens mij moet het mogelijk zijn om real-time bij het verlaten van het controletraject te bepalen of er een snelheidsovertreding is begaan of niet zodat de kentekengegevens van de onschuldigen onmiddellijk kunnen worden verwijderd.

    1. Er vindt natuurlijk communicatie plaats tussen de portals en het centrale systeem van het RDW. Die communicatie kan af en toe spaak lopen, dus is het logisch dat er een buffer-mechanisme bestaat.

      Dat is met 72 uur wel wat lang. Maar wel lekker makkelijk als je grote problemen met je infrastructuur hebt (je kan natuurlijk niet 1/365.25e van deze inkomsten mislopen!). Dát is natuurlijk geen geldige grond voor het langer opslaan van de gegevens. Dan had het systeem maar niet zo lang stuk moeten zijn.

      1. Zelfs bij een mislopende communicatie hoeven alléén de kentekens bewaard te worden die te hard hebben gereden. De lokale computer kan prima bepalen of iemand te hard heeft gereden en deze pas wissen na doorsturen naar het centrale systeem.

        1. Het lijkt mij dat de ‘lokale’ computer die bij één portaal is. Nu kun je wel tussen twee portalen gaan communiceren, de snelheidsovertreders er uit halen en alleen dat doorsturen naar RDW. Maar dan moet je lokaal alle gegevens van alle kentekens hebben staan (om de maximale snelheid van een voertuig te weten).

          Het is mij zeker acceptabel dat deze logica centraal afgehandeld wordt. De portalen geven dus tijdstip en kenteken door aan het centrale systeem. En daar zit op zich logischerwijs een buffer.

          Ik kan me voorstellen dat dit systeem ontworpen is met de mogelijkheid later rekeningrijden in te voeren. Dan wil je ritten over meerdere trajecten kunnen bewaren. Ét voilà…

        2. De lokale computer kan prima bepalen of iemand te hard heeft gereden en deze pas wissen na doorsturen naar het centrale systeem

          De lokale camera+computer stuurt vermoedelijk alleen afbeeldingen door. Ik denk niet dat het gewenst is dure hardware op locatie te plaatsen. De herkenning van de kentekens adhv de afbeeldingen gebeurt vermoedelijk niet real time maar op een back end in een datacentrum.

  2. @Arnoud, ik snap je vergelijking tussen flitspaal en trajectcontrole niet. De flitspaal zet ook het kenteken op de plaat. En net als bij de trajectcontrole wordt dat gebruikt om te achterhalen met wat voor voertuig je te maken hebt.

    De flitspaal meet ter plekke de snelheid in plaats van trajectcontrole. De (meeste) flitspalen staan volgens mij op wegen <= 80km/h, dus iedereen (tractoren, bromfietsen, etc. uitgesloten) heeft dezelfde maximum-snelheid. En anders heb je gewoon mazzel (hoewel het me niets zou verbazen als die 'nieuwe' digitale palen meer dan alleen de simpele snelheidsovertredingen doorsturen). De paal kan dus zelf meten of iets te snel gaat en hoeft ook alleen die gevallen door te sturen.

    Dus volgens mij is de flitspaal een stuk minder erg.

  3. Uit [de Memorie van Toelichting] blijkt verder dat die nieuwe regeling -bij daadwerkelijke invoering- veel ruimere mogelijkheden biedt voor het gebruik van kentekengegevens dan de huidige regeling. Zo zou de nieuwe wettelijke regeling onder meer tot gevolg hebben dat kentekengegevens gedurende meerdere weken kunnen worden bewaard zonder dat op het moment van vastlegging een concrete aanleiding bestaat en zonder dat het bewaren ervan noodzakelijk is voor uitvoering van de politietaak.

    Begrijp ik daaruit dat artikel 126jj Wetboek van Strafvordering gewoon toestaat dat de politie kentekens meerdere weken opslaat zonder reden? In dat geval lijkt mij de redenering van de rechter eerder “dit is nu eenmaal de wet” dan “leuk bedacht, bijdehante bezwaarmaker”. De wet vindt het opslaan van kentekens duidelijk geen inbreuk op de privacy en de rechter heeft diezelfde wet te volgen. Stichting Privacy First moet dus naar de politiek en niet naar de rechter om dit aan te vechten.

    1. hoewel het me niets zou verbazen als die ‘nieuwe’ digitale palen meer dan alleen de simpele snelheidsovertredingen doorsturen

      Mij evenmin. Die gedachte was ook al bij mij opgekomen sinds de nieuwe generatie camera’s niet meer flitsen is het wel heel eenvoudig geworden alle kentekens te registreren. En aangezien onze huidige overheid als methodes in gebruik heeft die de Stasi jaloers gemaakt zouden hebben vrees ik het ergste… (en als ze dat nu nog niet doen, dan komt er binnenkort vast iemand op zo’n onsmakelijk idee)

  4. Eigenlijk is het niet de traject controle die de privacy van burgers schend maar doen kentekenplaten dat. Als er morgen een wet wordt aangenomen dat iedere burger in de openbare ruimte een kenteken plaat op de rug moet dragen dan accepteert niemand dat. Maar kentekenplaten voor auto’s zijn ingevoerd in een tijd dat men nog vertrouwen had in de overheid (althans, de mensen die rijk genoeg waren om een auto te betalen hadden vertrouwen in de overheid) en dus is men in de loop der jaren gewend geraakt aan de privacy schending.

    1. Gelet op de hufterigheid van de gemiddelde automobilist dezer dagen ben ik ik heel blij dat er kentekenplaten op auto’s zitten. Zodra mensen denken dat ze anoniem zijn, gaan alle fatsoensnormen vrij snel overboord.

      Ik vind daarom deze discussie over privacy (hier) een beetje eenzijdig gevoerd worden. Het is nu eenmaal zo dat de complexiteit van onze samenleving, waarin alle directe sociale controle (vrijwel) verdwenen is, andere systemen vereist om het leefbaar te houden. Zodra er geen lokale bromsnor meer is die de schavuiten even de oren wast, wordt het voor de rest vrij onleefbaar als je daar niet iets anders tegenover zet. En ja, we zijn nog aan het zoeken naar de juiste balans daarin.

      Bovendien ben ik er zeker van dat de meeste mensen die moord en brand piepen over privacyschending door de overheid daar een andere agenda bij hebben (lees: lekker hard rijden zonder daarop aangesproken kunnen worden) dan de privacy perse en in de rest van hun leven zonder al te veel nadenken overal persoonsgegevens achterlaten als er een voordeeltje te behalen valt. 90% van de klanten van AH heeft bijvoorbeeld een bonuskaart, enig idee hoeveel er nog van je privacy over is? Ik ben dus niet zo onder de indruk van de calculerende burger. (Overigens snap ik dat de voorzitter van Privacy First niet in deze categorie zal vallen).

  5. Het voelt voor mij als een gevalletje “leuk bedacht, bijdehante bezwaarmaker, maar dit gaan we echt niet doen”.

    Misschien relevant om te vermelden dat de bezwaarmaker bewust 8km te hard heeft gereden om in the first place de rechtzaak aan te kúnnen spannen?

  6. Arnoud, heb je niet vaker het argument gebruikt dat bij een systeem dat de privacy raakt, getoetst moet worden of de geschonden privacy noodzakelijk is voor het functioneren van het systeem? En dat daarom juist de ‘Boehoe, het schendt mijn privacy, dus daarom mag het niet!’-mensen niet moeten zeuren?

    Ik had juist jouw blog in gedachten toen ik over de rechtszaak las en dacht: “Dat gaat niet lukken. Trajectcontrole is belangrijk, en daarom moet in ieder geval even iedereens kenteken bewaard worden. Dit valt binnen de ‘kan niet zonder functioneren’-clausule.”

    Hierboven stipt iemand aan dat de 72 uur bewaartijd is, juist voor andere doeleinden dan menselijke controle zou zijn, en dat is inderdaad een stuk zorgzamer. Maar zolang dat niet het geval is, is dit dan juist niet prima?

    Of heeft iedereen gewoon een hekel aan trajectcontroles en hebben ze daarom de schijn tegen?

    1. Dat klopt, noodzakelijkheid is een vereiste bij een inbreuk op privacy. Maar het gaat dan niet om technische noodzaak van het systeem; het gaat om een noodzaak vanuit het doel van het systeem. Ik moet mijn pand beveiligen, er is veel criminaliteit in de buurt> Dus hanteer ik cameratoezicht. Het is dan noodzakelijk dat ik iedereen film anders kan ik de dief niet filmen. Maar het is niet noodzakelijk dat ik de hele straat film. Dat de dome camera die ik hanteer, door zijn groothoeklens automatisch de hele straat film, is daarbij irrelevant.

      1. Als je doel is om de snelheid op een heel traject te controleren en niet op een vaste plek waar iedereen dan plots gaat remmen, dan is vastleggen noodzakelijk voor je doel.

        Maar dan nog is 72 uur onzin. De maximale duur van bewaren van de eerste foto is de tijd die het kost om met maximum snelheid naar de in tijd verste eindcamera te rijden. Ben je dan nog niet gepaseerd, dan heb je niet te hard gereden en kan de foto weg worden gegooid. Bij de exit kan meteen geconstateerd worden dat er geen ingangsfoto meer is en deze nooit opgeslagen worden. Op die manier heb je met minimale inbreuk op de privacy je doel volledig bereikt. Alleen de fotos van overtreders blijven bewaard als bewijs.

  7. De rechter zei in die uitspraak ook dat gebruik van de gegevens voor andere doelen dan de verkeershandhaving uitzonderlijk was. Aan de andere kant is er een convenant tussen de KLPD en de belastingdienst om alle kentekens verzameld met anpr camera’s zoals die bij de trajectcontroles aan de belastingdienst te verstrekken.

    Als alle kentekens uit de trajectconrole door de belastingdiesnt gecontroleerd worden is dat toch niet uitzonderlijk maar regulier ?

    1. Pfff, dat geleuter over mensen die privacy wél belangrijk vinden..

      Wat is er mis moet gewoon beven vangen en zorgen dat iedereen z’n belasting betaalt zonder dit soort middelen. De regering weigert om aan te tonen dat dit soort zaken (net als de immense hoeveelheid taps) ook echt zin heeft in de bestrijding van terrorisme en KP. Het argument van boeven vangen is dus gewoon onjuist (tenzij ze anders aantonen).

      Er ís dus gewoon geen noodzaak om het te doen en alleen al daarom zou je het niet moeten doen.

    2. De trajectcontrole geeft informatie over waar burgers geweest zijn. Dat is zeer gevoelige privacy-informatie die je op allerlei manieren kunt misbruiken. Een voorbeeld zou kunnen zijn dat een politieman die bij de trajectcontrole kan, het systeem gaat gebruiken om zijn vrouw te volgen.

      1. nee, de trajectcontrole geeft informatie over welke kentekens in de afgelopen 72 uur het betreffende traject zijn gepasseerd. Daaruit zou je het voertuig en de eigenaar van het voertuig kunnen herleiden maar, zonder verregaande aannames, nog niet perse wie de bestuurder was. Van volgen is al helemaal geen sprake. De politie heeft andere ANPR systemen om auto’s te volgen als ze dat willen, veel effectiever met een ander privacy regime. Alleen die systemen zijn niet zo makkelijk te ‘provoceren’ zoals hier gebeurde.

    3. Niets, maar trajectcontrole gaat niet om het vangen van boeven. Gaat ook niet om controle op wegenbelasting/verzekering. Alhoewel ik gebruik daarvoor best zinvol zou kunnen vinden. Althans, als alleen matches worden bewaard en overige kentekens onmiddelijk worden gewist.

      Het gaat om de opslag van gegevens en wat men er in de toekomst mee kan/wil gaan doen. Dat gebruik hoeft er nu nog niet te zijn, daarbij denk ik dat het onmogelijk is om misbruik aan te tonen. Met name de belastingdienst wisten onlangs te melden dat ze databanken niet bij het CBP aan hadden gemeld. Die willen zij, in strijd met de wet, geheimhouden. Daarom veronderstel ik gebruik (omgekeerde bewijslast) totdat het tegendeel aan is getoond. Als je denk dat het niet erg is dat alles over je op wordt geslagen, dan denk je dat verkeerd en toon je weinig historisch besef.

  8. Ik begrijp de redenering van de rechtbank niet. Mij lijkt opslag gedurende 72 uur onnodig en dus wel in strijd met de wet en een onnodige inbreuk op de privacy. Maar dat maakt de kortdurende opslag, niet langer dan nodig voor kenteken-herkenning en voor het uitrekenen van de gemiddelde snelheid, niet onrechtmatig. En daarmee de bekeuring ook niet. Daarmee lijkt me de gekozen procedure kansloos om de rechtmatigheid van 72 uurs opslag aan te vechten. Want zelfs als de kantonrechter terzijde had opgemerkt dat 72 uur opslag een inbreuk op de privacy zou kunnen zijn, dan nog had het oordeel kunnen zijn dat kortdurende opslag ten behoeve van uitsluitend de snelheidscontrole niet onrechtmatig is, en daarmee de bekeuring dus ook niet ontrechtmatig.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.