Google moet berichten over afgesloten strafzaken vergeten

Google moet een belastend zoekresultaat over een ontuchtpleger uit Doetinchem uit de zoekmachine verwijderen, las ik in Tubantia. Gauw het vonnis erbij gepakt: Google moet inderdaad uit haar zoekresultaten (bij Googelen op ’s mans naam) een Facebookpagina weglaten omdat deze vertelt over de strafrechtszaak, met naam en toenaam (en foto) van de man. Omdat het hier gaat om strafrechtelijke gegevens, is het niet toegestaan deze te verwerken.

De uitspraak is een van de weinige in Nederland waarin Google zoekresultaten moet opschonen. Meestal wint de zoekmachine, en dat is vrij logisch: de lat uit het Europese vergeetrechtarrest is vrij hoog. Het moet gaan om verouderde informatie die niet meer relevant is en ook nog eens beschamend. Wanneer het gaat om zaken met enige nieuws- of actualiteitswaarde, wordt daar eigenlijk nooit aan voldaan.

Nu hebben we in vrij korte tijd twee zaken gehad (hier de andere) waarin strafrechtelijke informatie centraal staat, en de rechter vrij simpel is: weg ermee. En zuiver juridisch gezien lijkt dat te kloppen. Strafrechtelijke persoonsgegevens vallen onder dezelfde categorie als bijvoorbeeld medische gegevens, en mogen dus niet zonder toestemming of een paar hier niet relevante uitzonderingen worden ‘verwerkt’ – een begrip waar Google ook onder valt.

Mogen journalisten dan ook niet over strafzaken schrijven, zou je denken. Ja, die mogen dat wel: de privacywet kent een uitzondering op dat verbod wanneer de verwerking voor uitsluitend journalistieke of literaire doeleinden plaatsvindt (art. 3 Wbp). Eerder dit jaar mocht strafrechtelijke berichtgeving gewoon blijven staan om die reden.

Alleen: Google handelt niet journalistiek, zo bepaalde het Hof van Justitie in dat vergeetrechtarrest. Veel motivatie kon ik er niet voor vinden, anders dan “het is niet hetzelfde” en “de resultaten in een zoekmachine hebben meer impact en verspreiding dan een artikel van een webredacteur”. Maar het is het geldend recht, en dus geldt voor Google een totaalverbod tot tonen van strafrechtelijke feiten over personen.

Onder de Privacyverordening die volgend jaar in werking treedt (komt ie weer met dat boek), wordt dit niet anders. Ook daar zijn strafrechtelijke persoonsgegevens beschermd, zelfs nog strenger dan de medische en andere bijzondere persoonsgegevens. Weliswaar geldt ook daar een uitzondering voor “academische, artistieke of literaire uitdrukkingsvormen”, maar daar zal Google nog steeds geen beroep op kunnen doen.

Ik moet zeggen dat ik hier toch wel een beetje moeite mee heb. Ik snap ergens het argument wel van “je straf uitgediend hebben en weer een schone lei krijgen”, maar als er geen énkele ruimte is voor een belangenafweging met de vrijheid van meningsuiting, dan gaat me dat echt te ver. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat strafrechtjournalistiek een categorische ban in Google moet krijgen?

Arnoud

25 reacties

    1. Vraag ne even af of Google Nieuws dan dus ook niet onder de journalistieke exceptie zou mogen vallen?

      Sowieso vallen actuele nieuwsberichten eigenlijk niet onder het vergeetrecht. Dus Google nieuws wordt hierdoor al niet getroffen.

      En inderdaad, categorische ban op strafrechtjournalistiek is absurd.

      Er is geen ban op enigerlei content maar een specifiek filter op zoekopdrachten bij bepaalde persoonsnamen. Als Google dat ruimer implemteert en ook op andere criteria filtert dan is dat zelfcensuur van Google maar zeker geen opgelegde censuur door de EU.

  1. Wat ik niet snap is dat Google hier de boel moet weghalen en waarom die Facebookpagina blijkbaar mag blijven bestaan. Laat die facebook pagina weghalen en je hoeft geen enkele zoekmachine meer aan te klagen. (en ja, ik pak bing/duckduck erbij als ik de notificatie van google zie dat sommige resultaten zijn weggelaten)

    1. De man had ook Facebook voor de rechter kunnen slepen en waarschijnlijk nog een dozijn andere websites. Hij gaat echter achter Google aan omdat het de meest gebruikte zoekmachine is en hij daarmee de meeste vliegen in een klap slaat.

    2. In het Costéja-arrest heeft het Hof van Justitie gezegd dat er andere regels gelden voor persmedia dan voor zoekmachines. De pers mag veel zeggen en hoeft oude berichten niet weg te halen, om zo de archieven van kranten e.d. intact te houden. Zoekmachines moeten letten op actualiteit en relevantie, en zijn geen pers dus zitten niet met dat belang van hun archieven.

      Het is goed mogelijk dat het bronartikel juist en volledig is (en dus niet weggehaald hoeft te worden) terwijl het Google-zoekresultaat toch moet worden opgeschoond. Dat was in de Costéja-zaak bijvoorbeeld: een krantenartikel uit 1999 over een faillissement van de man stond op 1 in Google in 2010. Dat artikel was volkomen juist, maar zwaar gedateerd en dus mag het wél online in het krantenarchief maar niét in Google als je in 2010 zoekt op meneer.

      1. Interessant. Ben het er niet helemaal mee eens denk ik omdat het probleem niet de informatie zelf is, maar hoe men daar als maatschappij mee om gaat. In de VS schijnt bijv. van een faillissement minder een punt gemaakt te worden dan hier, wat vaak als iets positiefs gezien wordt. Door de informatie te verstoppen vererger je het probleem eerder. Bij mensen die vrijgesproken etc. worden vind ik het wat anders.

  2. Ook mooi puntje uit de uitspraak is dat de Nederlandse rechter de verplichting van Google niet alleen oplegt tav het domein google.nl maar ook tav het domein google.com.

    Het verweer van Google dat de Nederlandse rechter geen rechtsmacht heeft om een uitspraak te doen over een verzoek tot verwijdering van informatie van buitenlandse versies van Google Search, zoals google.com, nu die informatie onder de rechtsmacht van de buitenlandse rechter valt, passeert de rechtbank, nu het mogelijk is dat een gebruiker van Google Search ook in Nederland gebruik kan maken van google.com en de Wbp in een dergelijke situatie ook van toepassing is nu de verantwoordelijke gebruikt maakt van zich in Nederland bevindende geautomatiseerde middelen.

    1. Ik moet zeggen dat “gebruik kan maken van” wel een zeer lage drempel is. Trek je die lijn door dan gaan we nog zeeeeer veel zaken krijgen tegen sites die volgens het Nederlands recht niet zouden kunnen, iets wat in mijn ogen dan weer niet klopt. Dan zou een site die zich (inherent) niet richt op de Nederlandse markt (zeg wat, de USA Today) zich ook moeten gaan houden aan het Nederlands recht, het is immers mogelijk om gebruik te maken van deze site.

  3. Ik hoop van harte dat een aantal buitenlandse overheden in reactie hierop “censorship blocking” wetgeving gaat maken, die het bedrijven in hun jurisprudentie verplicht om pogingen van buitenlandse rechters om gegevens van bedrijven in hun jurisdictie te onderdrukken in een openbaar register te melden.

    Dit soort informatie droppen bij Archive.org is voorlopig een goed alternatief (Archive.org heeft geen belangen in Nederland, en is dus onaanraakbaar voor de Nederlandse rechter.)

    1. Ik hoop van harte dat een aantal buitenlandse overheden in reactie hierop “censorship blocking” wetgeving gaat maken, die het bedrijven in hun jurisprudentie verplicht om pogingen van buitenlandse rechters om gegevens van bedrijven in hun jurisdictie te onderdrukken in een openbaar register te melden.

      Hoe stel je je dat voor? Google die meldt dat ze in een jaar van 10.000 EU burgers een verwijzing op een specifieke persoonsnaam in hun zoekindex moesten filteren? Doen ze zoiets niet al ?

  4. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat strafrechtjournalistiek een categorische ban in Google moet krijgen?

    Het is geen ban maar een beperkte filtering. Als Google het juist implementeert geldt de filtering alleen op zoekopdrachten naar de exacte naam van een persoon. Als je zoekt op de zaak zou Google de gegevens gewoon moeten blijven tonen.

  5. Als strafrechtjournalisten gewoon bij het oude gebruik bleven om verdachten alleen met hun initialen aan te duiden en een search op de echte naam dus nooit een hit oplevert, was er helemaal geen probleem. Ik geef de rechter in deze dus groot gelijk.

    1. Dat zou alleen voor verdachten werken maar niet voor veroordeelden die wel met hun hele naam worden aangeduid en ook niet voor andere personen die toevallig eens heel negatief in het nieuws kwamen en daar nu door Google’s indexfunctie last van blijven houden.

  6. Ik vind het volkomen terecht en het heeft niets met strafrechtjournalistiek te maken. Zoals Arnoud al zegt, op het moment dat je je straf hebt uitgezeten dan is het over en moet iemand zijn leven weer op kunnen bouwen. En dat betekend dus niet dat iemand de rest van zijn leven om zijn oren wordt geslagen met vergissingen die hij in het verleden gemaakt heeft en boete voor heeft gedaan. Dan geef je iemand feitelijk levenslang: je hebt je straf weliswaar uitgezeten, maar het gepeupel bepaald wel even hoe lang je werkelijk gestraft moet worden. Dat heeft meer weg van een technologische lynchpartij dan informatie of gerechtigheid. Laten we ons wel realiseren dat iedere zichzelf respecterende HR medewerker als eerste naar Google gaat om de naam van een sollicitant in te kloppen en als je dan als eerste resultaat gelijk als misdadiger neer wordt gezet, kun je geschoold werk dus wel vergeten de rest van je leven. Zo iemand wordt dan een paria van de maatschappij gemaakt die moet leven op kosten van diezelfde maatschappij. Als je wilt dat mensen na hun straf een eerlijke kans moeten krijgen om hun leven te beteren en op orde te krijgen, dan moet je die mensen ook wel een eerlijke kans geven. En als dat betekend dat strafrechtjournalistiek ingedamt moet worden in zoekresultaten, het zij zo. Het kan niet zo zijn dat het commerciele belang van journalistiek (het snel en makkelijk kunnen vinden van artikelen) boven de mogelijkheid van een individu een leven op te bouwen nadat ze volgens de wet boete hebben gedaan voor hun misstappen.

    1. Dat je je straf hebt uitgezeten is iets tussen jou en de overheid. Net zo min ik met mijn vrijheid van meningsuiting het recht op een podium kan eisen, kan een veroordeelde naar mijn mening geen vergiffenis of vergetelheid opeisen. De (te ruime) definitie van (strafbare) smaad en recht op privacy in deze context gaan in Nederland te ver en verdrukken de vrijheid van meningsuiting en op nieuwgaring. Het wordt me zo wel erg moeilijk gemaakt om recidiven te herkennen.

      1. Correctie, dat je je straf hebt uitgezeten is tussen jou en de samenleving. Dat is wat we met elkaar hebben afgesproken. Het is ook niet jouw taak om recidiven te herkenen, daar hebben we ons strafrecht systeem voor. Het feit dat iemand iets strafbaars heeft gedaan en daarvoor boete heeft moeten doen, is niet hetzelfde als recidive. Het kan en mag niet zo zijn dat iemand die 1x een misstap heeft begaan daar de rest van zijn leven voor moet boeten omdat sommige mensen niet willen begrijpen dat rechten ook komen met verantwoordelijkheden. Of een zoekresultaat beschikbaar is in Google heeft ook niets te maken met vrijheid van meningsuiting of nieuwsgaring. Het nieuws is gezegd, en het is beschikbaar om te lezen, er wordt niets verwijderd. Het wordt je alleen niet op een zilveren schaal aangeleverd. Maar het is nog steeds makkelijker te vinden als zeg 30 jaar geleden.

        1. Euh nee, ik heb nog steeds een vrije keuze van associatie. Het kan mij werkelijk niets schelen of iemand zijn straf voor een verkrachting heeft uitgezeten. Ik wens mij niet met deze personen te associeren. Ik kan me ook voorstellen dat je deze personen niet in een publieke functie in dienst wil hebben, een PR nachtmerrie, zet maar aan de lopende band ergens.

  7. Is er niet een tussenweg mogelijk dat Google een melding geeft in de lijn van “Deze zoekopdracht geeft links naar strafrechtelijke informatie op nieuwssites volkskrant.nl en telegraaf.nl, waarnaar Google als niet-nieuws organisatie niet rechtstreeks naar mag verwijzen”?

    1. Google geeft een melding bij heel veel zoekopdrachten op persoonnamen namelijk:

      “Sommige resultaten zijn mogelijk verwijderd op grond van Europese wetgeving inzake gegevensbescherming. [Meer informatie.]”

      Overigens ook bij namen waarvan ik vrij zeker ben dat er nooit een verzoek is gedaan om bepaalde url’s voor die namen te filteren. bijvoorbeeld “Marie Curie” of “Alfred Hitchcock”

  8. je straf uitgediend hebben en weer een schone lei krijgen”

    Maar zo gauw je voor de/een rechter komt blijkt dat bijna NOOIT zo te zijn en word je met jou complete history om de oren geslagen. MAW eens een dief altijd een dief.

    Dus die schone lei krijg je hier in NL nooit. En Google doet niets anders…. BTW dat is anders als het er mee eens zijn.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.