Duitse rechter: dashcam mag niet

Automobilisten mogen in Duitsland geen camera in hun voertuig zetten. Dat meldde de Telegraaf maandag. Een Duitse vrouw kreeg een boete van 150 euro, nadat ze met de dashcam verkregen beelden van een parkeerbotsing had gebruikt als bewijs bij haar aangifte. Nu schijn ik een privacyfetishist te zijn, maar hier zakt toch mijn broek van af.

Duits nieuws helpt een beetje meer duiding te krijgen. Een vrouw had een dashcam in haar auto geplaatst, en liet die ook lopen bij het parkeren. Dit omdat ze al eerder schade had gehad aan haar BMW X1. Toen er ook daadwerkelijk schade was, stapte ze met de beelden naar de politie: mooi bewijs van wie het gedaan had.

Tot haar verrassing werd zij zelf vervolgd: de camera had drie andere auto’s gefilmd en daarmee de persoonlijke levenssfeer van die bestuurders geschonden. Iets preciezer, de Duitse Wet bescherming persoonsgegevens. Het verwerken van alle kentekens van passerende auto’s is onrechtmatig als er geen duidelijke grondslag is, en enkel willen weten wie jouw auto molesteert, is daarvoor niet genoeg volgens de rechtbank München, dat met een glijdendeschaalargument de dashcam onrechtmatig verklaart: het kan niet zo zijn dat straks iedereen elkaar permanent gaat filmen.

Raar. Ja, het klopt dat de openbare weg filmen onder de privacywet valt. Je moet daar een goede reden voor hebben. Maar mij lijkt het vrij evident legitiem dat je filmt wie tegen jouw eigen auto aanbotst. Dat je in de praktijk dan ook andere auto’s filmt, lijkt mij een nauwelijks te vermijden en minimaal risico voor de privacy van derden, zeker als daarbij geen personen in beeld kwamen – zoals bij de Duitse mevrouw het geval was.

In Nederland heb ik er geen twijfel over dat een dashcam legaal is, en dat je pas in de problemen komt bij het publiceren van de beelden. Ja, ook hier geldt natuurlijk dat Europese arrest dat je onder de Wbp moet kunnen rechtvaardigen dat je de weg filmt en daarbij mensen hun gezicht en/of kenteken vastlegt. Maar op de openbare weg gefilmd worden is een bekend en aanvaardbaar deel van het gewone leven, en ik zie niet waarom dat categorisch niet moet kunnen tenzij zwaarwegend nieuwsbelang of zo.

Arnoud

36 reacties

  1. Dus moet ik nu op/net voor de grens naar Duitsland stoppen om de dashcam uit te zetten? En wat als je transportonderneming je vrachtwagen heeft voorzien van een dashcam en heel graag ziet dat die aan blijft tijdens alle ritten?

    1. Ik zie deze uitspraak als een duidelijke grens voor filmen terwijl je geparkeerd staat. De auto’s voor en achter de auto van de vrouw werden langdurig gefilmd. Als je gewoon rijdt, heb je dit niet. En hoewel dat strikt formeel ook niet mag in Duitsland, is het voor mij maar de vraag of de Duitse rechter net zo zou hebben geoordeeld.

      1. Eerder dit jaar heeft een Oberlandesgericht inderdaad dashcam opnames toegelaten na een verkeersongeval. De lagere rechter (Landgericht) had eerder dit niet als bewijs toegelaten. Bovenstaand incident uit München betreft een Amtsgericht, dat is ook een lagere rechter. En hier nog een voorbeeld waar de dashcam beelden in beide instanties toegelaten werden, ook weer na een verkeersongeval.

  2. Ook in Nederland mag je niet zomaar in het openbaar filmen met een aangebrachte camera. Ik dacht dat de Duitse rechter ook het woord ‘aangebracht’ gebruikte.

    Dus dan krijg je een discussie over het woord ‘aangebracht’, en of in een auto die wel eens kon gaan rijden daar aan kan voldoen. Ik denk het eigenlijk wel.

    Ik vind de uitspraak in Duitsland te ver gaan, maar zie ook wel in waarom het nodig leek. Immers, er werd ook gefilmd terwijl de auto geparkeerd stond. Die vrouw mag vanuit haar huis geen camera installeren en richten op haar buren… Maar mag wel haar auto voor de deur van de buren parkeren??? Er moet betere regelgeving komen, om inderdaad het ongebreidelde surveillance tegen te gaan.

    Een lelijke sticker op de auto ‘let op cameratoezicht’ lijkt me jammer. Maar misschien moeten we dashcams onder bepaalde voorwaarden toestaan. Zoals misschien dat deze 1 minuut aan opname in de cache houdt, en deze pas wegschrijft als er op een knop wordt gedrukt. En vanaf dan gaat aanvullen voor max 10 minuten ofzo.

    Continue filmen terwijl je geparkeerd staat lijkt me niet toegestaan, tenzij je kunt aantonen (bijv. aan de hand van aangiftes bij de politie) dat je op zoek bent naar een veelpleger.

    1. We hebben in Nederland jurisprudentie die bepaalt dat

      … het plaatsen van een camera, gericht op de auto van [de eiser] en het tonen van die beelden op een monitor, waarbij ook een gedeelte van de Rijksweg in beeld is, als zodanig niet in strijd met het privacybelang van weggebruikers … In wezen komt dit gebruik van de camera en het observeren van de auto overeen met hetgeen [de eiser] met het blote oog zou waarnemen vanuit zijn raam indien hij overging tot verwijdering van de daarvoor geplaatste bosschage.

      Mede daarom meen ik dat het in Nederland écht anders uit moet vallen met die belangenafweging. En wat het aangebrachte karakter betreft, doel van die regeling is het tegengaan van langdurige stiekeme observatie. Dat vind ik bij een dashcam niet aan de orde, ook niet als hij ’s nachts op één plek geparkeerd staat.

      (Op Twitter las ik nog dat in Duitsland meeweegt dat men een sterke afkeer heeft van elkaar bespioneren, het Stasi-verleden. Dan zou ik bij ons zeggen, wij hebben juist een meekijk-cultuur, het cliché van die spiegeltjes naast het bovenraam zodat je kunt zien wat er gebeurt.)

      1. Dat is mooie jurirudentie. Maar los van de lichte nuance ‘filmen van de auto’ vs ‘filmen vanuit de auto’, blijft het feit dat je met een dashcam weldegelijk iemand kan bespieden, als dat je intentie is. Lekker de auto een week voor de deur van je prooi parkeren, en filmen maar… Dus ik denk dit populair geworden apparaatje wat aansluitende regelgeving kan gebruiken…

    2. En wat nu als de dashcam al ingebouwd was door de fabrikant? Dat zie je tegenwoordig ook bij sommige auto’s, bijv. sommige Citroëns. Dan kun je toch niet spreken van “aangebracht”, althans niet door de consument. Moet dan Citroën zicht voor de rechter verantwoorden (of welk ander merk dan ook dat dashcams inbouwt)?

  3. op de openbare weg gefilmd worden is een bekend en aanvaardbaar deel van het gewone leven

    Bekend? ja. Aanvaardbaar? Ik aanvaard het niet. Ik zou het liefst willen dat alle beveiligingscamera’s verdwijnen van de openbare weg, winkels en het OV.

    Ik begrijp beide kanten van de situatie in Duitsland wel. Om een uitweg te zoeken: is er geen andere manier waarop de vrouw de dader had kunnen identificeren?

    1. Ja, dat kan. Daarvoor hoeven we slechts een hive-mind te introduceren. Iedereen weet dan wat iedereen fout doet. Probleem opgelost :).

      Het is wat bewerkelijk, maar als we elke persoon, auto en voorwerp van een uniek radioactief patroon voorzien, dan zou je moeten kunnen detecteren wie/wat die kras veroorzaakt heeft.

      Ok, nu serieus. Hier ging het om schade veroorzaakt door een onbekende bestuurder. Daarvoor kun je je verzekeren. Maar daar hebben we in Nederland dan ook het Waarborgfonds Motorverkeer (eigen risico van €250).

      Kortom, wij hebben hier een redelijke oplossing voor in Nederland. Continue camera’s ophangen om dit te monitoren is dus niet proportioneel. Let wel, dit betreft alleen schade veroorzaakt door een ander motorvoertuig. Als iemand jouw auto continue bekrast is het een ander probleem.

      Ik deel jouw bezwaar trouwens hoor. Als iedereen zo continue camera’s aan laat staan dan kan de politie/belastingdienst/FIOD/AIVD/MIVD die ook altijd opvragen terwijl zijzelf niet altijd zomaar overal camera’s op mogen hangen.

    2. Oh lekker, alle camera’s weg. Ik ben ook niet de grootste fan van zoveel camera’s, maar er gebeuren genoeg overvallen en vechtpartijen e.d. Dan wil je toch wel graag weten wie het was? Als je zelf wordt aangevallen of omstander bent, dan ben je vaak toch wel dusdanig geschrokken dat je je diegene niet goed meer herinnert. Daarom zie je in beschrijvingen ook altijd dat het redelijk vaag is (“man van xxxx afkomst, blauw shirt, zwarte schoenen”). Hoe wil je dan dit soort dingen aanpakken zonder camera’s?

      1. Die camerabeelden zijn vaak ook niet goed genoeg. En ik heb liever dat camera’s voorkomen dat er een strafbaar feit wordt gepleegd. Maar toch zijn er altijd weer mensen die over de schreef gaan. Helaas kan de politie niet altijd snel genoeg ter plaatste zijn om meteen aan te houden.

  4. doel van die regeling is het tegengaan van langdurige stiekeme observatie. Dat vind ik bij een dashcam niet aan de orde, ook niet als hij ’s nachts op één plek geparkeerd staat.

    Precies om die reden juich ik deze uitspraak wel toe. Waarneembaar zijn op de openbare weg, incidenteel gefotografeerd of gefilmd kunnen worden, is iets heel anders dan nooit weten of je niet structureel in de gaten gehouden wordt.

    Ik moet er niet aan denken dat mijn buren dergelijke dashcams aanschaffen en iedereen die mijn huis betreedt of verlaat kunnen registreren, de vertrek- en aankomsttijden van mijn auto (en dus van mij) kunnen monitoren, etc.

    Het ‘glijdende-schaal-argument’ weeg ik ook anders. Wat is het principiële verschil vanuit het oogpunt van een gefilmde betrokkene tussen een (verboden) vast bevestigde camera die de openbare weg filmt en een (toe te stane/te gedogen) ‘losse’ camera in een geparkeerde auto?

  5. Ik denk dat het probleem was dat de camera permanent opnames maakte op een vaste plek (de parkeerplek in dit geval, niet helemaal vast maar niet zo mobiel als op de weg). Je maakt dan dus opnames van situaties die je doel niet ondersteunen (filmen weggereden dader aanrijding, bewijs bij welles/nietes verhalen na aanrijding).

    Een oplossing zou denk ik zijn om de camera alleen te laten filmen op het moment dat het nodig is. Dus in dit geval als de auto een botsing detecteert (accelerometer, kwikschakelaar, etc) er gestart wordt met filmen (of de buffer van de afgelopen paar seconden/minuten op de SD opslaan ipv alleen op memory).

  6. “Eine permanente Überwachung jeglichen öffentlichen Raumes durch Privatbürger ist nicht zulässig, da es in das Recht unbeteiligter Personen in schwerwiegender Weise eingreift, selbst bestimmen zu können, wo und wann man sich aufhält, ohne dass unbeteiligte Personen dies dokumentieren und bei Behörden verwenden würden”

    Permanent monitoren van om het even welke openbare ruimte door burgers is niet toelaatbaar, nu dat op ernstige wijze in het recht van niet-betrokken derden ingrijpt, zelf te kunnen bepalen waar en wanneer men zich ophoudt, zonder dat anderen dat documenteren en bij autoriteiten zouden kunnen melden.

    Aldus het persbericht van de Rechtbank München. En precies daar zit wat mij betreft ook de kneep. Overigens staat het oordeel nog niet definitief vast; men kan nog in beroep. Wie het verloop wil volgen, het Aktenzeichen is 1112 OWi 300 Js 121012/17.

  7. Het is denk ik voornamelijk een kwestie van mening over hoe het in Duitsland en bijvoorbeeld ook in Nederland gaat met dit soort zaken. Zelf vind ik het minder en minder prettig worden om in Duitsland te wonen momenteel, mede om dit soort zaken.

    Aangereden worden terwijl je geparkeerd staat, het komt hier geregeld voor, is mij begin september nog gebeurd, als er geen getuigen zijn is de pakkans vrijwel nihil. Ik vind (puur mijn mening) dat dat een gerechtvaardigd belang oplevert om (bijvoorbeeld met een camera) iets dergelijks te doen als wat deze vrouw deed.

    Zou een getuige van zoiets, met een goed geheugen, ook veroordeeld kunnen worden?

    1. Nee, dat ze zomaar, lukraak, zonder directe aanleiding aan het filmen was, is al een probleem: “het belang van getroffenen bij het oplossen van een potentiële misdaad moet hier voorrang verlenen […] Het kan niet zo zijn dat 80 miljoen Duitsers met camera’s rondlopen om een of andere situatie te kunnen filmen waarmee mogelijk misdaad zou kunnen worden opgespoord.” (Das Interesse der Betroffenen an der Aufdeckung von einer potentiellen Straftat muss hierbei zurückstehen. […] Es geht nicht an, dass 80 Millionen Bundesbürger mit Kameras herumlaufen, um irgendwelche Situationen aufnehmen zu können, die eine Straftat aufdecken könnten.)

      1. Ik vind het sneu voor de dame in casu, maar iets zegt me dat ze ook met een schuin oog naar de toekomst kijken. Wat als iedereen straks met zo’n google-bril oid rondloopt? Er zijn nu ook al redelijk wat fietsers met GoPro’s op hun helm, usw…

      2. Nee, dat ze zomaar, lukraak, zonder directe aanleiding aan het filmen was, is al een probleem:

        Dat is niet aantoonbaar als je alleen een stuk je video levert met het misdrijf erop. Het kan in theorie best dat jij gericht op een bepaalde tijd aan het filmen was omdat je een vermoeden had dat de dader dan zou toeslaan. Het is voor de politie niet te zien dat je dagen achter elkaar aan het filmen geweest bent.

        1. Wie stelt, bewijst: dat vermoeden moet dan wel beargumenteerd worden. Bij aanhoudende vernielingen in dezelfde straat of jegens hetzelfde slachtoffer kan ik me daar iets bij voorstellen (even afgezien van de vraag of dat het eindoordeel doet kiepen). In het geval van een aanrijding door een toevallige buurparkeerder die even niet oplet en je auto schampt (zoals hier) lijkt me dat echter lastig.

  8. Sidenote: Iemand heeft me wel eens verteld dat in sommige landen (ik meen Litouwen) de politie mensen actief aanspoort om met je dashcam gefilmde overtredingen naar ze op te sturen. Denk aan asociaal rijgedrag etc. Met het oog op strafrechtelijke vervolging.

      1. Zeer recent (3 okt 2017) nog : Vermissing Anne Faber

        Familie en vrienden van Anne zoeken vandaag weer in de omgeving van de Hilversumsestraatweg. Familierechercheurs staan in contact met de familie van Anne. Bij deze zoekactie zoeken we vanuit de politie ook weer mee, helpen we structuur in het zoeken aan te brengen en loggen we de bevindingen en delen deze met het onderzoeksteam. In dit gebied kunnen we sporen vinden op de route die Anne mogelijk gereden heeft. Ook vragen we omwonenden naar eventuele camerabeelden waar Anne mogelijk op te zien is.
        Wel een aardige in de discussie over de vraag of de politie om camerabeelden mag vragen als ze deze niet kan vorderen…

        1. Op zich denk ik dat de acute vermissing van een persoon zwaarder weegt hier. Anders kun je wel aan de gang blijven. “Ja, we hebben haar gezien op de camerabeelden van een omwonende, maar we mogen niet verder gaan zoeken omdat we de beelden eigenlijk niet mochten vorderen”. Of erger nog: “We hebben op camerabeelden van een omwonende gezien dat ze ontvoerd werd door een auto met kenteken xx-xx-xx. Helaas mogen we de auto niet traceren omdat de we beelden niet mochten vorderen. We hopen nu maar dat ze levend vrijgelaten wordt.” Nee, dat schiet lekker op…

          1. Dat is het punt niet. Dit ging uitsluitend over de vraag of de boete voor ongeoorloofd filmen terecht was. Niet over de vraag of de beelden die daardoor beschikbaar zijn al dan niet gebruikt mogen worden bij de opsporing van de vernieler van de auto.

            Het vervelende van dit soort hypothetische pedofilie/terrorisme/fraude-met-overheidsgeld-voorbeelden is dat de genoemde misdaden zo erg zijn dat opsporing en bestraffing een-op-een altijd de doorslag geven. Maar het privacybelang dat ertegenover staat is niet dat enkele geval. Dat is het gezamenlijke belang niet in een bewakingsstaat te vervallen.

          1. Sinds mijn blog over het cameraregister van de politie begrijp ik dat de praktijk is dat men het gewoon ongericht vraagt, kijkt wie er met waardevolle beelden komt en dan gericht een vordering uitbrengt tegen die personen om die beelden af te geven. Dat is het tijdsefficiëntst namelijk. Het voelt niet helemaal formeel volgens de regels maar ik kan werkelijk het nadeel niet bedenken in deze procedure. Gericht vragen aan één iemand op deze manier zou ik wel problematisch vinden, je kunt dan lastiger nee zeggen.

  9. Is hier geen technische oplossing voor mogelijk? Veel nieuwe auto’s hebben ondertussen achteruitrijd-camera’s. Kennelijk is daar geen bezwaar tegen. Het grote verschil is dat de achteruitrijd-camera (voor zover de bestuurder weet) alleen aanstaat als er achteruitgereden wordt. Ik vermoed zelf dat de camera altijd aan is, zonder dat de bestuurder daar weet van heeft. Maar dat terzijde.

    Een wat slimmere dashcam zou de beelden alleen opslaan als er een botsing vastgesteld is. Dan is de dashcam nauwelijks nog te onderscheiden van de achteruitrijdcamera.

    1. De volgende keer botst er geen auto maar bekrast iemand het portier. Dat registreert die bewegingssensor dan niet. “Oh, ja, we hebben nu een camera, maar die registreert niet alles. Laten we maar continue alles opnemen.”

      Je moet HEEL erg op de glijdende schaal passen.

      1. Dat is een mooi technisch probleem voor een autofabrikant. Maar daar is relatief veel mogelijk; auto’s hebben nu al een hele rits sensoren. De moderne auto ‘weet’ op de weg ook al hoe dichtbij andere auto’s zijn. Dat principe kan ook gebruikt worden voor intelligente dashcams.

        Wellicht zou de eerste generatie intelligente ‘crashcams’ niet 100% van alle beschadigingen opnemen, maar die techniek kan verbeterd worden.

  10. Interessante bespiegeling van het Rathenau-instituut over horizontale privacy (dwz. hoe burgers elkaar in de gaten houden, tegenover verticale privacy, nl. hoe overheid en industrie omgaan met rechten van burgers en consumenten) hier: Little big brothers are watching you.

    De overwegingen sluiten naadloos aan op m.i. cruciale aspecten rond deze Dashcam-uitspraak. In het stuk wordt ook naar het vonnis verwezen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.