Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Automobilisten mogen in Duitsland geen camera in hun voertuig zetten. Dat meldde de Telegraaf maandag. Een Duitse vrouw kreeg een boete van 150 euro, nadat ze met de dashcam verkregen beelden van een parkeerbotsing had gebruikt als bewijs bij haar aangifte. Nu schijn ik een privacyfetishist te zijn, maar hier zakt toch mijn broek van af.

Duits nieuws helpt een beetje meer duiding te krijgen. Een vrouw had een dashcam in haar auto geplaatst, en liet die ook lopen bij het parkeren. Dit omdat ze al eerder schade had gehad aan haar BMW X1. Toen er ook daadwerkelijk schade was, stapte ze met de beelden naar de politie: mooi bewijs van wie het gedaan had.

Tot haar verrassing werd zij zelf vervolgd: de camera had drie andere auto’s gefilmd en daarmee de persoonlijke levenssfeer van die bestuurders geschonden. Iets preciezer, de Duitse Wet bescherming persoonsgegevens. Het verwerken van alle kentekens van passerende auto’s is onrechtmatig als er geen duidelijke grondslag is, en enkel willen weten wie jouw auto molesteert, is daarvoor niet genoeg volgens de rechtbank München, dat met een glijdendeschaalargument de dashcam onrechtmatig verklaart: het kan niet zo zijn dat straks iedereen elkaar permanent gaat filmen.

Raar. Ja, het klopt dat de openbare weg filmen onder de privacywet valt. Je moet daar een goede reden voor hebben. Maar mij lijkt het vrij evident legitiem dat je filmt wie tegen jouw eigen auto aanbotst. Dat je in de praktijk dan ook andere auto’s filmt, lijkt mij een nauwelijks te vermijden en minimaal risico voor de privacy van derden, zeker als daarbij geen personen in beeld kwamen – zoals bij de Duitse mevrouw het geval was.

In Nederland heb ik er geen twijfel over dat een dashcam legaal is, en dat je pas in de problemen komt bij het publiceren van de beelden. Ja, ook hier geldt natuurlijk dat Europese arrest dat je onder de Wbp moet kunnen rechtvaardigen dat je de weg filmt en daarbij mensen hun gezicht en/of kenteken vastlegt. Maar op de openbare weg gefilmd worden is een bekend en aanvaardbaar deel van het gewone leven, en ik zie niet waarom dat categorisch niet moet kunnen tenzij zwaarwegend nieuwsbelang of zo.

Arnoud

De rechtbank Hamburg bepaalde onlangs dat een Duitse website auteursrechtinbreuk pleegde door een hyperlink naar een externe bron, las ik bij Ars Technica. Zij had gelinkt naar een pagina met daarop een Creative Commons-afbeelding, maar de site waar die stond had de CC licentie niet goed nageleefd. En omdat de linkende site an sich commercieel was, kon ze wegens auteursrechtinbreuk worden aangesproken door de fotograaf van de foto op de externe bron. Een onderzoeksplicht vanaf nu voor al je uitgaande hyperlinks?

De discussie of en wanneer een hyperlink inbreuk is op auteursrechten, kreeg een paar maanden terug een voorlopig hoogtepunt toen het Hof van Justitie bepaalde dat GeenStijl auteursrechtinbreuk pleegde door te linken naar gelekte (en dus inbreukmakende) foto’s. Op zich is dat raar: een hyperlink verwijst alleen maar, het is geen herpublicatie van het werk. Maar het Hof ziet het wél als herpublicatie, omdat hiermee een nieuw publiek bereikt wordt.

Dat vond men dan weer tegelijk wat ver gaan, dus werd een nuance aangebracht: een nietcommerciële linkende site bereikt alleen een nieuw publiek als zij wist of moest weten dat de link naar iets illegaals verwees. Een commerciële site krijgt daarbij een onderzoeksplicht:

Bovendien kan, wanneer het plaatsen van hyperlinks geschiedt met een winstoogmerk, van de hyperlink-plaatser worden verwacht dat deze de nodige verificaties verricht om zich ervan te vergewissen dat het betrokken werk op de site waarnaar die links leiden niet illegaal is gepubliceerd, zodat moet worden vermoed dat die plaatsing is geschied met volledige kennis van de beschermde aard van dat werk en van het eventuele ontbreken van toestemming van de auteursrechthebbende voor de publicatie op internet.

De Duitse rechtbank trekt deze redenering nu keurig door naar zijn logische eindconclusie: de foto wás inbreukmakend en de linkende site handelde met commercieel oogmerk, dus inbreuk. Dat de inbreuk niet echt evident was, doet er niet toe. Dat de link an sich niet direct commercieel was ook niet. En dat je als commerciële website geen manier hebt om met zekerheid je links te clearen al helemaal niet. Auw.

De enige manier om dit recht te trekken, zou zijn dat in hoger beroep wordt bepaald dat de lat voor dat “vergewissen” laag ligt: alleen als je een evidente inbreuk hebt genegeerd, dan heb je je niet vergewist. Licentietechnisch geneuzel (zoals dat de licentie gisteren is verlopen of dat de tittels en jota van de nakoming niet nagekomen zijn) behoort geen relevant criterium te zijn. Maar ik geef toe: lapmiddel. Beter was geweest als het Hof deze onderzoeksplicht niet had meegenomen en gewoon had gezegd, hyperlinken is legaal en je zoekt het maar uit met de bronsite. Maar ja, bad cases make bad law.

Arnoud

Het Bundeskartellamt laat weten dat het is begonnen met een onderzoek naar Facebook, omdat de toezichthouder vermoedt dat het bedrijf zijn dominante marktpositie misbruikt, las ik bij Tweakers. Het misbruik zou eruit bestaan dat ze steeds meer privacyschendingen opdringen, waar iedereen dan zich verplicht voelt toestemming voor te geven. Want tsja, ga maar eens weg bij Facebook.

De aankondiging verraste me wel een beetje. Als het gaat om privacyschendingen, dan zou je zeggen dat de privacytoezichthouder daar wat van moet vinden. En in Duitsland gebeurt dat ook met enige regelmaat. Wordt er wel netjes toestemming gevraagd, krijgt de gebruiker adequate informatie, kun je je dossier inzien en wordt er geen data naar het perfide Amerika gesmokkeld, dat soort dingen zijn eigenlijk gewoon privacyvragen. Dus waar bemoeit die mededingingswaakhond zich mee?

Tegelijk voelt het ook heel logisch. Het punt met Facebook is niet zozeer dat ze heel veel van je vragen en je diep besnuffelen om getargete advertenties naar je te sturen. Het punt is vooral dat je eigenlijk geen keuze hebt. Weggaan bij Facebook is voor veel mensen geen optie. Het netwerk is te waardevol om contact te onderhouden met familie, vrienden en kennissen. En dát noemen we een schending van de Mededingingswet, mensen de facto dwingen bij je te blijven en ze dan steeds eenzijdiger voorwaarden opleggen of dingen laten doen.

Een ander punt waar de Bundeskartellamt mee komt, is dat de terms & conditions van het sociale netwerk wel héél erg onduidelijk en daardoor onbegrijpelijk zijn voor de gemiddelde consument. Wat gebeurt er met je data, en waar ga je allemaal mee akkoord? Zelfs mensen die de Facebook TOS hebben gelezen, weten dat niet: de voorwaarden veranderen immers met enige regelmaat. En gezien de impact die dat heeft, is ook dat een stukje machtsmisbruik.

Ik ben heel benieuwd wat hieruit gaat komen. Want iedereen weet: als een kartelwaakhond je in het vizier heeft (een hond met een vizier?), dan heb je een serieus probleem. De boetes zijn stevig en men is niet bang voor politieke gevolgen.

Alleen: wat zouden ze kunnen doen? Ja, boetes opleggen natuurlijk, maar meestal doe je dat om een gedragsverandering af te dwingen. Maar wat zou Facebook anders moeten doen? Haar voorwaarden en privacyverklaring leesbaarder maken? Wat ze ook opschrijven, niemand leest het. Vaker apart toestemming vragen? Alsjeblieft zeg, ik heb nóg RSI van al die cookiepopups. Minder data verzamelen? Ah kijk, nu komen we ergens. Alleen, dat kost Facebook geld en dat moet dan ergens vandaan komen. Een betaald snuffelvrij abonnementje dan? Ik zou wel een paar tientjes per jaar betalen daarvoor. Jullie?

Arnoud

Een gebruiker van een anoniem versleuteld p2p-netwerk is door de Duitse rechter verantwoordelijk gehouden voor het feit dat auteursrechtelijk beschermde muziek zijn node passeerde. Dat meldde Tweakers zaterdag. Het gaat om een “einstweilige Verfügung”, zeg maar een kortgedingvonnis, maar intrigerend is het wel. De achterliggende redenering gaat namelijk érg ver. Retroshare is een peer-to-peer, pardon… Lees verder

Omdat ik met vakantie ben, blog ik tijdelijk niet. Ter afwisseling een aantal gastblogs. Vandaag een gastblog van Armande Borghardt, webwinkelier in kralen en sieraden die met het Duitse e-commercerecht te maken kreeg. Al jaren heb ik een webwinkel in Nederland. Dus nu ik in Duitsland woon, was het een logische stap om een webwinkel… Lees verder

Het Europees Hof van Justitie heeft het Duitse kansspelbeleid min of meer ongeldig verklaard omdat dit beleid in de praktijk niet consequent werd uitgevoerd, hoorde ik gisteren van een lezer (dank!). De Duitse regering claimde gokverslaving te bestrijden maar maakte wel intensief reclame voor de staatsloterijen, en liet toe dat casino’s mensen actief uitnodigen om… Lees verder

Schending van auteursrecht is Bagatellkriminalität, aldus de Duitse rechter. In Duitsland kun je als auteursrechthebbende niet zoals in Nederland van een provider eisen dat deze persoonsgegevens van gebruikers afgeeft als die je auteursrecht schenden. Alleen het Openbaar Ministerie kan dit opvragen, wanneer er sprake is van een misdrijf. Maar in deze recente beslissing (die volgens… Lees verder