Betekent legal tech het einde van de advocatuur?

Wat is het verschil tussen legal tech en automatisering? Legal tech wordt je opgedrongen van buitenaf, automatisering kies je zelf voor. Die definitie kreeg ik vorige week (dank!). Het laat namelijk zien waar een stevig pijnpunt zit voor de juridische sector: het lijkt er vaak op dat je weinig keuze hebt, je moet mee in de vaart der volkeren en overstappen op nieuwe tools, je laten bijstaan door wizards en voor je het weet staat er een AI robot tegenover je te pleiten.

Dat beeld van die pleitende robot is een hardnekkige. Het is natuurlijk een algemene zorg, dat robots banen gaan inpikken. En een belofte (dreigement?) van legal tech is natuurlijk ook dat juridische werkzaamheden door robots en AIs overgenomen gaan worden. Maar hier wreekt zich een ander verschil tussen legal tech en automatisering.

Automatisering – in ieder geval in de juridische sector – is in principe niets meer of minder dan het automatisch doen van wat voorheen met de hand werd gedaan. Niet meer met pen je pleidooi schrijven maar typen, of met de tekstverwerker. Een sjabloon invullen in Wordperfect in plaats van handmatig de lege plekken zoeken. Een brief faxen in plaats van per post versturen. Op trefwoorden zoeken in een elektronische database in plaats van te bladeren in gelabelde bakken. Dat werk.

Legal tech is anders, het is gericht op echt iets nieuws. Transformeren van de manier van werken in de juridische sector. De inhoud van het werk wordt anders. En daarbij zijn AI en robots belangrijke trefwoorden, want daarmee is het mogelijk het werk inhoudelijk anders aan te pakken. Maar dat betekent niet dat AIs ineens gaan pleiten of onderhandelen zoals wij mensen dat doen.

Ik moet dan altijd denken aan de woorden van computerwetenschapper Edsger Dijkstra: The question of whether Machines Can Think… is about as relevant as the question of whether Submarines Can Swim. Machines werken fundamenteel anders. Ze kunnen teksten analyseren, data minen en correlaties aanwijzen. Die kunnen relevant zijn om beslissingen te nemen, maar het proces dat je dan volgt is onvergelijkbaar met de traditionele werkwijze. Een AI zou bijvoorbeeld bij een zaak vergelijkbare precedenten kunnen zoeken en concluderen dat in 90% van de gevallen de zaak verloren is, maar drijft dan puur op statistische vergelijkbaarheid. Een mens kan andere factoren zien, zoals hoe gevoelig het onderwerp tegenwoordig ligt, de verhouding van partijen en ga zo maar door.

De transformatie zit hem er dus niet in dat een AI of robot gaat doen wat een mens deed. Het is een stapje terug, een andere manier van werken om tot het gewenste resultaat te komen. Een voorbeeld uit de sector is de rechtsbijstandsverzekeraar. Die pakt zaken niet perse aan zoals een advocaat: we hebben een recht, ik ga het halen. Een verzekeraar zal rustig uit eigen zak de klant betalen waar die recht op heeft, als dat netto goedkoper is dan een procedure voeren. (Uiteraard komt dat via de premies weer terug, maar dat terzijde.) Dat is een wezenlijk andere manier van een zaak bekijken.

Ik denk dus dat dit soort ontwikkelingen niet het einde zullen betekenen van de traditionele juridische dienstverlening. Onderdelen zullen veranderen, worden overgenomen door legal tech diensten. Dat verschuift het accent voor de advocaat en andere dienstverlenende mensen.

Arnoud

9 reacties

  1. Hoewel ik niet met AI systemen in juridische zin heb gewerkt (of überhaupt me in het juridische vakgebied heb begeven), is het wel zo dat AI verbanden zou kunnen vinden die je helemaal niet wist. Hij kan tegelijkertijd zien wat er gebeurde in vergelijkbare zaken, met vergelijkbare mensen, vergelijkbare rechters, vergelijkbare aanklagers, vergelijkbare steden, enzovoorts, en dan de relevante resultaten tonen.

    Overigens vraag ik me af waarom dit nu zo verschillend is ten opzichte van andere automatisering. Want eigenlijk zorgt het er toch vooral voor dat een hoop werk uit handen wordt genomen, zodat er meer tijd kan gaan zitten in andere onderdelen van het proces, of meer zaken in dezelfde tijd gedaan kunnen worden? Voor de typmachine moest het allemaal met veer en inkt, en duurde het vooral langer, waardoor er meer tijd ging zitten in de rechtszaak, of men niet toekwam aan onderzoek die men vanaf de introductie van de typmachine wel kon doen. Een beetje zoals thuis door allerlei apparatuur een hoop vrije tijd is vrij gekomen voor hobby’s waar men vroeger geen tijd voor had. Is het grote verschil dat deze nieuwste stap daadwerkelijk meer kan dan het proces dat het vervangt (hij kan meer verbanden leggen dan de verbanden die eerder handmatig werden gelegd)? Ik vraag me af of het niet gewoon zo is dat we deze nieuwe slag ineens anders vinden, omdat wíj er mee te maken hebben. Omdat wíj hebben meegemaakt hoe het daarvoor was. Zou het niet al eeuwen zo zijn dat ze het gevoel hebben dat technologie in flux is en alles beïnvloedt, terwijl men ook niet kan voorstellen hoe men voor de reeds aanwezige innovaties leefde?

    1. Ik ben er gevoelsmatig tegen. Maar net als de andere Dennis vraag ik me soms wel af of ik niet gewoon een Luddiet ben, er er tegen ben omdat ik er zelf het slachtoffer van kan worden.

      Het fundamentele probleem met AI, in juridische zaken, maar ook bijvoorbeeld in medische zaken, is dat fouten meestal niet, of slechts beperkt, kunnen worden rechtgezet. In essentie komt het erop neer: je hebt maar 1 kans om het goed te doen. Dat is bij de meeste andere gebruiken van AI niet het geval.

      Ook is het bij juridische zaken, en ook bij medische zaken, zo dat ieder geval anders is. Er zijn geen identieke cases. Je kunt alleen een AI kennisbase opbouwen als je weet welke factoren meespelen, en als je weet hoe zo’n factor heeft meegewogen in een uiteindelijke beslissing. Het mooie aan juridische zaken is dat er nu juist altijd nieuwe factoren van belang worden gevonden. En die factor is vaak niet geregistreerd bij de oude cases, en zelfs niet eens bekend.

      1. Volgens mij is in legal tech AI vooral een ondersteunende factor. Soortgelijke zaken bij elkaar zoeken, indicatie geven van succeskans, indicatie van strafmaat, suggestie doen voor uitspraak. In diezelfde zin zou het kunnen werken in de medische wereld. Suggestie voor diagnose, suggestie van vervolgonderzoeken, suggestie voor behandeling. Het is dan een sturend middel, een filter. Natuurlijk kan het gebeuren dat sturing ook deels conditionerend werkt, of mensen teveel aan de suggestie gaan hangen (of zich er juist teveel tegen verzetten “Een robot kan het niet weten, dus dat is sowieso fout”), of dat het beste antwoord wordt weggefilterd. Echter, tegelijk moet het doel misschien niet zijn dat ze perfect zijn en elke fout wordt afgevangen, maar dat ze minder fouten maken dan mensen. En dan nog blijft (voorlopig) een mens degene die de beslissing aan het eind neemt bij dit soort moeilijke materie.

        Overigens, ik vermoed dat snelheidsovertredingen worden beboet in een volautomatisch systeem. De foto wordt geanalyseerd met AI technieken, als ze verstandig zijn, en de boete wordt opgestuurd. Ik vraag me af of er nog een mens bij aan te pas komt, naast de postbode, om maar aan te geven dat we al met AI in justitiële materie te maken hebben.

  2. Ook binnen het recht blijft het mensenwerk. Hoewel een verkeersboete geautomatiseerd kan worden, kan dit bij ernstigere vergrijpen niet. Je ziet nu ook dat mensen verkeersboetes (hard rijden, foutparkeren) zien als belasting of een kansspel, niet als corrigerende maatregel tegen ongewenst gedrag. Het opleggen van een straf bij een misdrijf of een oordeel vellen tussen 2 partijen is niet alleen een logische afweging tussen standpunten. Het is een ingrijpende gebeurtenis in het leven van mensen. Zowel bij zedenzaken, zwaar lichamelijk letsel bij aanrijdingen in het verkeer en (gewapende) overvallen zijn er 2 partijen die emotioneel betrokken zijn bij de uitkomst.

    Een veroordeling van 10 jaar voor het doodrijden van een vrouw van 70 is voor de kinderen veel te kort, voor (de familie van) de dader veel te lang. Gelukkig hebben we het recht om een uitspraak te krijgen van iemand van vlees en bloed, die we dan daarop aan kunnen spreken en om uitleg kunnen vragen.

    Een uitspraak door een robot zal in de huidige maatschappij niet geaccepteerd worden. We vinden het al eng, als onze telefoon over een paar jaar onze auto gaat bedienen. Gedeeltelijk is dit natuurlijk de natuurlijke afkeer van verandering. In de VS wil men niet af van het proces met een Jury, terwijl het vrij makkelijk in te zien is, dat een professionele organisatie in principe betere (meer logischere, meer consistente) uitspraken kan doen. Zoiets is het met robot rechtspraak ook: Het zou wellicht wel in veel gevallen logischer en consistenter gaan, maar de perceptie is niet beter, en daar gaat het om.

    1. Is dat niet een tijdelijk probleem, in zekere mate? Volgens mij zien we in veel dingen omtrent computers en internet dat er veel dubbel geregeld moet worden. Het was altijd “analoog” en moet nu digitaal. Er wordt gedigitaliseerd, dingen worden fysiek en digitaal aangeboden en geaccepteerd. Mensen boven de ~40 zijn niet altijd even techsavvy, en hoe ouder, hoe lager de computerkunde. Echter mogen we over 40 tot 80 jaar wel verwachten dat iedereen op zijn minst een computer heeft (in welke vorm dan ook), een digitaal post-/contactadres (nu email, maar ik weet niet of dat voor altijd blijft), een digitale identificatie (DigID), digitale bankiermogelijkheid (IDeal). Kortom, we zijn al erg digitaal, maar er is altijd een frontier die constant opschuift. Het is niet ondenkbaar dat, naar mate dingen als zelfrijdende auto’s en huishoudelijke/verzorgende robots gewoner worden, we ook meer vertrouwen krijgen in robots en AI. Dat we vertrouwen krijgen dat ze logisch en consistent oplossen, maar flexibel zijn waar nodig. Wellicht komen we zelfs op een punt waar we mensen op bepaalde posities niet accepteren, omdat ze te onvoorspelbaar zijn en niet wordt verantwoordt door een programmatuur, zelfs als we die programmatuur zelf niet kunnen doorgronden. Kortom, wellicht zijn we hier in de gevoelswereld nog niet klaar voor als bevolking, maar ik heb het idee dat dat wel gaat komen.

  3. Ik ben niet zo voor automatisering in rechtspreken. Maar wel voor gelijke straffen voor gelijk delicten.

    Waar in de huidige rechspraak duidelijk de één meer gelijk is dan de ander.

    Want zeer vaak is het zo dat als iemand veel geld heeft zich duidleijk beter kan (laten) verdedigen dan iemand die geen geld heeft. En al helemaal als het iemand uit de regering is met macht, of positie. (roofstaat nederland). Zie bijvoorbeeld de heer Zalm die volgens IJslands recht nu gewoon in de gevangenis had horen te zitten. Eénheid in rechspraak is heel ver te zoeken.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.