De Nederlandse politie en het openbaar ministerie brengen op 1 juni een app uit waarmee burgers zelf onderzoek kunnen doen naar het misdrijf waar ze slachtoffer van zijn geworden. Dat meldde Tweakers maandag. Mensen kunnen onder andere getuigeninterviews afnemen en foto’s als bewijs uploaden. Het gaat om een kleinschalige proef in zes basisteams in vier politie-eenheden: Oost-Nederland, Oost-Brabant, Noord-Nederland en Rotterdam. Mensen die aangifte doen van diefstal krijgen de mogelijkheid aangeboden om via de app zelf onderzoek te doen. De app documenteert dan voortgang en bewijs, zodat alles als een mooi pakketje naar de politie kan. Wat natuurlijk de vraag oproept hoe dat zit met de bewijskracht.

‘Het is niet zo dat wij burgers vragen om ons werk te doen’, benadrukt initiatiefnemer Oscar Dros. ‘We zien het echt als een vorm van samenwerking. Mensen komen steeds vaker zelf in actie, of wij nu wel of niet met hun aangifte aan de slag gaan. Wij proberen het onderzoek door burgers met deze app zo goed mogelijk te ondersteunen.’

Mensen leveren nu ook al steeds vaker bewijsmateriaal aan, maar de aard en kwaliteit wisselt nogal. Met zo’n app kun je daar sturing in aanbrengen. Getuigen interviewen, foto’s opslaan, of zelfs een video opsturen waarin je achter de dader aanrent, ik kan het me allemaal zo voorstellen.

Maar mag dat wel, is dat wel rechtmatig verkregen bewijs? Wie deze blog langer leest, weet dat het korte antwoord bij burgerbewijs is: ja dat mag, er gelden geen regels voor hoe gewone mensen bewijs mogen vergaren om het bruikbaar te laten zijn. Al breek je in om het te krijgen, het is toelaatbaar. Los daarvan ben je wel strafbaar voor inbraak, maar dat tast het bewijs niet aan. (Wel kun je een inhoudelijke discussie over de betrouwbaarheid krijgen, heb jij na de inbraak het bewijs gemanipuleerd.)

Als de politie zélf op onderzoek uit gaat, moeten ze zich aan de regels van het wetboek van strafvordering houden. Die zijn een stuk strenger, zomaar een camera ergens ophangen of stiekem foto’s maken mag niet binnen een strafrechtelijk onderzoek. En als een agent een burger inzet om bij te dragen aan zijn werk, dan valt die burger ook onder die strenge regels. De politie kan niet aan de regels ontsnappen door een privédetective in te huren, zeg maar.

Nu wordt het ingewikkeld: als je als politie deze app uitdeelt, rekruteer je dan een burger om jouw werk te doen, of geef je mensen een technisch hulpmiddel voor vrijwillig werk dat buiten strafvordering valt?

Ik neig zelf naar het laatste, omdat je mensen niet concreet instrueert om achter de dader aan te gaan of om te surveilleren bij een bekend drugspand om zo een transactie vast te leggen. Die app komt op mij over als een standaardisatiepoging voor soorten bewijs. In plaats van duizend fotoformaten te moeten kunnen lezen van honderden soorten gegevensdragers, krijg je nu de foto altijd via hetzelfde kanaal.

Arnoud