Sinds werknemers vanwege de coronamaatregelen thuiswerken wordt er vaker door werkgevers gebruikgemaakt van monitoringsoftware om het personeel in de gaten te houden. Dat meldde Security.nl onlangs. Een enquête van GetApp onder ruim duizend Nederlandse werknemers en tweehonderd managers uit het mkb laat zien dat 65 procent van de managers claimt “meer vertrouwen in het personeel te hebben gekregen” door inzet van de software. Gek genoeg vindt meer dan de helft van de medewerkers het niet prettig dat ze wordt gevolgd. En ik durf de stelling wel aan dat die werkgevers stuk voor stuk de AVG overtreden (en het arbeidsrecht).
Mijn handen jeuken als ik dan lees over toestemmingsformulieren, want natúúrlijk gaan werkgevers dan toestemmingsformulieren maken. Hou daarmee op, het heeft geen enkele zin en je vernietigt iedere kans dat je legaal monitort. Want werknemers kunnen niet vrijelijk toestemming geven, da’s een. En twee is dat als jij claimt op grond van toestemming te werken (die trouwens op ieder moment ingetrokken gaat worden) en dat blijkt niet te kunnen, dat je dan niet ineens alsnog mag gaan zitten op “noodzaak uitvoering arbeidsovereenkomst” of een andere grondslag. Dan ben je gewoon af.
Want ja, het moet en het zal op die noodzaak voor het werk. Of, zo je wil, op grond van een eigen gerechtvaardigd belang dat de privacy van de werknemer kan passeren. Die noodzaak voor het werk zal er zelden zijn, zeker bij kantoorwerk. Hoe essentieel is het dan werkelijk dat je nagaat of iemand van 9 tot 5 (minus lunchpauze) achter de laptop zit en typt? Dat krijg je echt niet rond: op kantoor mogen mensen ook af en toe opstaan, met collega’s praten, naar de wc gaan, de benen strekken enzovoorts.
Ook met dat eigen belang kom je er niet. De redenering is eigenlijk dezelfde, er is geen nóódzaak. Het werk kan ook prima zonder toezicht. Al is het maar omdat je op output kunt monitoren. Als je daar dus op stuurt, krijg je hetzelfde resultaat zonder de privacy-schending.
En ja, als er dus werk is waarbij je mensen móet afrekenen op elke minuut werken, dan zou dat anders kunnen liggen. Maar noem mij eens een beroep waarbij het gaat om het aantal toetsaanslagen en fysieke presence achter de laptop? Ja, de chathelpdesk misschien. Daar wil je inderdaad dat er snel wordt gereageerd op een klantvraag en dat men niet wegloopt voor koffie halverwege een chat. (Ik zal maar niet zeggen dat in winkels het “momentje, ik kijk even in het magazijn voor u” vaak ook daarvoor was.) Maar ook dan kun je meten op andere zaken dan het live meekijken.
Bij het AD wordt een bedrijfsmediator geciteerd die het ziet als een door stress ingegeven reactie, want corona, omzetverlies en geen zicht meer op je mensen:
Maar volgens Diercks is dit eigenlijk een heel onvolwassen houding. Dat is zeker het geval als je het personeel gaat controleren. ,,Het is een soort ouderschap. Dan is de reactie van de werknemers dat ze zich als kind gaan gedragen, sommige zullen zich tegen je gaan verzetten. Hoe minder vertrouwen je geeft, hoe minder je terugkrijgt van je personeel.” Daarnaast krijgen werknemers last van stress als ze het idee hebben in de gaten te worden gehouden. ,,Zo’n onveilige situatie kost energie. En omdat je veel tijd aan je werk besteedt, loopt die emmer een keer over.”Daarnaast zou het me zéér verbazen als bij deze mkb-bedrijven de OR is gevraagd om instemming. (Ja, een OR moet vanaf 50 medewerkers maar mkb is tot 250.) En toch moet dat: structureel mensen volgen om te zien hoe ze werken, is een regeling rond “controle op aanwezigheid, gedrag of prestaties van de in de onderneming werkzame personen” en natuurlijk een “regeling omtrent het verwerken van alsmede de bescherming van de persoonsgegevens”. Bij die instemming moeten doel, scope, omvang en dergelijke zijn voorgelegd. En dan zou een OR zeggen, oh ja leuk volg iedereen maar? Ik geloof er niets van.
Arnoud
Ik denk dat dit, naast de redenen die die bedrijfsmediator uit je post al gaf, ook in sommige gevallen een reflex is van managers die eigenlijk niet op de juiste plek zitten. Ze vallen zogezegd nu door de mand omdat ze niet voldoende inhoudelijke kennis en managementvaardigheden hebben om op een goede manier op output te sturen. Het kan dan lastig zijn om goed in te schatten hoeveel tijd alle reguliere werkzaamheden precies kosten. Voorheen werd dit dan gedaan door te kijken of mensen wel achter hun bureau zaten te tikken, en als ze maar genoeg tikten dan was het waarschijnlijk wel goed. Dat valt nu weg, en voor sommige managers is dat erg lastig, die krijgen het gevoel dat ze de controle verliezen, of erger nog, dat mensen gaan ervaren dat manager van zo’n afdeling zijn helemaal geen full time baan hoeft te zijn omdat het meeste prima gaat ook al zie je je manager maar een of twee keer per week in een Teams-call.
En, eerlijk is eerlijk, er zijn natuurlijk ook genoeg gevallen van mensen voor wie “thuiswerken” een eufemisme is voor World of Warcraft spelen in een joggingsbroek, dat is geen nieuw verschijnsel, dat speelt al jaren en bijna iedereen kent daar voorbeelden van. Sommige managers kunnen daar slecht mee omgaan, die willen dan hele strakke controle op iedereen, omdat ze eigenlijk hele strakke controle willen op maar een of twee individuen, maar dat mag zo niet. Ook dat verschijnsel is niet nieuw, iedereen heeft elke dag te maken met allerlei onzinnige ge- en verboden omdat een handjevol dat noodzakelijk maakt.
Maar aan de andere kant……
In een fysieke omgeving is er sociale controle en hierarchische aanwezigheid. Dat ontmoedigt misbruik van vertrouwen, en signaleert ook andere (potentiele) problemen. Ik denk niet dat iemand daar tegen kan zijn? Is het dan zo gek dat een serieus management gelijkaardige instrumenten wil hebben in de online wereld.?
Het gaat niet eens om controle op hard werken of output. Je hebt als manager de plicht om op te letten voor het welzijn van je team. En aanwezig te zijn om kleine probleemjes/vragen op te lossen voordat het grote problemen worden. Ook dat doe je als je op de werkvloer rondloopt.
Sturen op output? In veel gevallen gaat dat niet, want het is niet gemakkelijk zichtbaar of de kwaliteit voldoet (zeg nu zelf: kun je een goed juridisch advies van een slecht juridisch advies onderscheiden zonder het werk opnieuw te doen)? En hoe stuur je op output van mensen die aan lange-termijn projecten werken?
En hoe zie je die burnout bij die medewerker aankomen als zijn output altijd correct is?
Ik snap best de weerstand tegen monitoringsoftware en de juridische problemen daarmee, maar management-supervisie is veel meer dan iedereen continu achter zijn veren zitten. En dat gooi je dan ook weg.
Is het gelijkaardig? Een manager loopt langs, die telt niet in zijn hoofd de toetsaanslagen en reageert niet als je wegkijkt met je armen achter je hoofd. Die weet intuïtief dat je dan aan het nadenken bent. Voor supervisie moet je niet op dat niveau van detailhandeling monitoren en al helemaal niet mensen aanspreken op “je was een kwartier niet achter je laptop, waar was je”.
En je zit ook met surveillance-asymmetrie. In een kantooromgeving kun je controleren wat jouw manager uitvoert; in een modern kantoor zit hij zelfs tussen zijn medewerkers. Je kunt ook zien of hij aanwezig is en eventueel jouw gedrag aanpassen. Surveillance-software werkt wat surveillance betreft maar een kant op.
Nee, gelijkaardig is het niet. Maar ik kan me wel goed voorstellen dat er behoefte is, ook bij eerlijke, goede, hardwerkende, menselijke managers om toch een beetje in de gaten te houden wat er gaande is en hoe zich dat ontwikkelt.
Ik weet niet wat het juiste instrument daarvoor is. Wij mensen zijn gemaakt om te communiceren met ons hele lichaam, niet alleen via een zoom-verbinding op een afgesproken tijdstip.
Monitoringsoftware is in ieder geval overduidelijk niet het juiste instrument daarvoor.
Zeker. De vinger aan de pols houden, proberen een goed beeld te krijgen van het welzijn van je thuiswerkende mensen, toegankelijk zijn voor vragen of problemen, dat is allemaal te prijzen; sterker nog, dat lijkt me vrij noodzakelijk. Ik denk alleen dat je met die monitoringsoftware het tegenovergestelde bereikt. Die software geeft je die informatie niet, de belangrijkste output is een tabel met wie hoeveel tijd actief was op de laptop. Ik ben het overigens volkomen met je eens dat Teams en/of Zoom een suboptimale manier van communiceren is (ik geloof zelfs dat we daar als eens eerder in een ander draadje een lange discussie over hebben gehad).
Het is waarschijnlijk erg politiek incorrect en sociaal niet geaccepteerd om te zeggen, maar ik ga het toch doen: Het grootste deel van mensen kan prima thuis redelijk productief zijn zonder toezicht of monitoring, en ik denk dat een groot deel van de managers die monitoring software willen dat doen om twee redenen: 1) omdat ze zelf last hebben van onzekerheid, gevoel van gebrek aan controle en overzicht, en achteraf willen kunnen zeggen dat ze er echt alles aan gedaan hebben; en 2) omdat er een klein percentage rotte appels tussen zit die er niet mee om kunnen gaan, en die thuis bijna niets doen als er geen stok achter de deur is.
Bij helpdesks wordt monitoring software niet ingezet om te meten of iemand achter zijn of haar laptop zit, maar om te kijken of processen efficient worden uitgevoerd en om te kunnen controleren of de medewerker geen frauduleuze handelingen pleegt (zoals het opzoeken van BN’ers of potentiele fraudeslachtoffers, plaatsen van fake-bestellingen). Daar zijn nog steeds andere manieren voor maar die vereisen vaak toegang tot (soms externe) systemen die dat niet bieden, en zijn daardoor duurder of minder haalbaar.
Zelf jaren als manager in international callcenters gewerkt, en efficiency is niet te meten, callduration is al een enorm verschil per land: Voor Engelsen is het OK dat je terugbelt, Fransen blijven aan de lijn hangen (omdat ze er van uitgaan dat je nooit terug belt), Duitsers willen veel meer details en zekerheden hebben , ga je naar de Sales kant kijken dan kopen Fransen pas na de lunch, Engelsen de volgende dag, Duitsers na lange voorbereiding. (Activiteiten meten is een trend uit de Industriële revolutie, al decenia achterhaald)
Ik probeer de efficientie van call-centers zo laag mogelijk te krijgen: Ik hang tegenwoordig niet meer op, maar laat de verbinding open zonder te antwoorden totdat het call-center zelf ophangt. Daarna blokkeer ik het nummer. Liefst zou ik daar een AI tegenaan gooien die de andere partij zo lang mogelijk aan de praat houdt, zonder ooit een commitment te maken.
Een andere oplossing zou zijn een (optionele) verstoringsvergoeding — natuurlijk niet van vrienden of bekenden, of anderen die je voor iets nuttigs bellen. Zoiets als: dit gesprek kost 10 euro, af te rekenen via de telefoonmaatschappij (die wat mij betreft daar een dik percentage van mag hebben), waarbij ik als gebelde partij tijdens of na het gesprek kan besluiten die 10 euro te annuleren. Technisch moet dat een peuleschilletje zijn.
Je kunt ook te ver doorslaan met alles monitoring noemen en dat monitoring bij voorbaat een verboden privacy inbreuk is.
Een dagelijkse standup is met aanwezigheid net zoals een bila afstemmingsvergadering. Het aanloggen en het aanhouden van een sessie (valt verplicht weg na enkele minuten) op een endpoint. De voortgang van het uit te voeren werk. Het is allemaal monitoring.
Veel daarvan is gewoon verplicht om in te vullen wegens de beveiligingseisen. Als die beveiligingseisen eerder niet op orde waren en nu versneld doorgevoerd worden omdat de fysieke controle op een kantoor wegvalt, dan lijkt me dat een goed iets. Zover ik het kan inschatten is juist bij het MKB veel nooit goed op orde gebracht, juist omdat ze klein zijn.
Tot juli vorig jaar hadden we een manager, die aan micromanagement deed en zenuwachtig ervan werd, dat we minder te doen hadden en de uren op ‘calamiteit’ moesten schrijven. Ze verzon allerlei dingen om de tijd toch vol te krijgen. Haar opvolger weet, dat er langere periodes van weinig werk zijn, maar weet ook, dat als er hard gewerkt moet worden, dit ook gebeurt. Een team functioneert mijns inziens goed, wanneer een tandje extra gezet wordt, als er iets af moet, maar dat er ook tijd is voor ‘de boog kan niet altijd gespannen zijn’.