Molenbeek voert belasting in op zelfscankassa’s, mag dat in Nederland?

nosheep / Pixabay

Supermarkten in Sint-Jans-Molenbeek zullen dit jaar een belasting van 5.600 euro moeten ophoesten per zelfscankassa, las ik bij het Vlaamse Bruzz. Dit als ontmoedigingsbeleid, omdat zelfscankassa’s “gevolgen hebben voor de sociale samenhang in wijken waar veel ouderen wonen, omdat er geen contact is tussen klanten en werknemers.” Wat redelijk klinkt, maar wel bij velen de vraag opriep: mag je dat wel doen als gemeente, regels stellen aan de automatisering van een privaat bedrijf?

Een gemeente is bevoegd regels te stellen aan de huishouding van de gemeente (art. 124 Grondwet). De Gemeentewet werkt dit verder uit, maar de kern is dus dat een gemeente in grote lijnen veel vrijheid heeft in wat er wel en niet mag. De ene gemeente zal bijvoorbeeld inzetten op een ouderwets gezellig centrum met een leuke toestroom van dagjesmensen, de ander gaat voor rust en orde, enzovoorts. Dat is dus helemaal prima.

Uiteraard zitten daar grenzen aan. Juristen noemen dat de boven- en ondergrens. De bovengrens is waar hogere regelgeving geldt, met name de wetten uit Den Haag dus. Een gemeente mag niet zelf bepalen dat bij haar de maximumsnelheid in de bebouwde kom 100 km/uur is, omdat de Wegenverkeerswet daar al 50 als maximum stelt. (Verlagen tot 30 of woonerven aanwijzen mag wel, omdat de Wvw dat toestaat).

Hier gaat het om de ondergrens:

De ondergrens markeert het moment dat gemeentelijke voorschriften in (te) sterke mate treden in de ‘bijzondere belangen der ingezetenen’ en daarmee niet langer in het belang van de gemeente geacht kunnen worden te zijn. … de maatregel moet een relevantie hebben voor de door de gemeente te dienen (openbare) belangen.
Men citeert het arrest ‘Anticonceptivaverordening’ uit 1962, waarin een gemeente (Bergen op Zoom) verbood dat winkels anticonceptiva aanboden. Dat had niets met openbare belangen te maken, maar ging uitsluitend om wat mensen privé thuis doen zeg maar. (Regels over onzedelijkheid in het openbaar mogen natuurlijk wel, maar dat staat dan los van of men het veilig of onveilig doet.)

De vraag is dus hier – als we het in Nederlands recht duiden – of het zo moeilijk maken van zelfscankassa’s een openbaar belang dient of alleen de belangen van ingezetenen, de ondernemers van die supermarkten, raakt. De gemeente noemt twee redenen: de lokale werkgelegenheid (zelfscankassa’s vereisen minder personeel) en de sociale cohesie (ouderen en laagopgeleiden zullen minder vaak naar de supermarkt gaan, want zelfscankassa’s zijn afschrikwekkend).

Zelf vind ik die tweede wel een redelijke kanshebber, omdat sociale cohesie ook raakt aan de openbare orde. Werkgelegenheid is ook een belangrijke maar vind ik minder direct relevant bij dit argument. Maar in Nederland lijkt er minder aandacht te zijn voor de problemen rond zelfscankassa’s dus ik ben benieuwd of hier ooit een verordening tegen komt.

Arnoud

41 reacties

  1. Ik had gelezen dat er maar één supermarktketen zit die zelfscankassa’s gebruikt. Daarnaast willen ze de belasting al met ingang van dit jaar gaan heffen, wat ik vrij vreemd vind. Als supermarkt heb je dan geen kans meer om iets aan te passen als je dat zou willen, door bijvoorbeeld je zelfscankassa’s de deur uit te doen en extra personeel te zoeken. Sowieso is de tweede reden voor mij ook niet zo’n issue, zolang de supermarkt maar zorgt dat er genoeg ‘normale’ kassa’s beschikbaar blijven. Dat kun je prima afvangen met een maatregel die zegt dat zelfscankassa’s maximaal 25% van het aantal beschikbare kassa’s mag vertegenwoordigen. Deze maatregel komt op mij over als ordinaire geldklopperij.

  2. Een beter passende regel om de sociale cohesie te waarborgen zou een minimum aantal “normale” kassa’s dat beschikbaar moet zijn. Of worden ouderen en laagopgeleiden al afgeschrikt door het feat dat er zelfscankassa’s zijn, ongeacht of ze gewoon van een normale kassa gebruik kunnen maken?

    Is er een wet dat gemeente regels zo passend mogelijk moeten zijn of zo min mogelijk limiterend als mogelijk? Kan een gemeente er bijvoorbeeld voor kiezen om een drukke straat rustiger te maken door alleen maar gele auto’s toe te laten in de straat? Het is een onlogische regel, maar het zal waarschijnlijk wel doen wat er gewenst is, de straat rustiger maken.

    1. Als de regel aan grondrechten van burger raakt, dan moet deze inderdaad proportioneel zijn oftewel het minste dat nodig is om het doel te bereiken. Daarnaast zit je met handhaving, “alleen gele auto’s” lijkt me geen werkbare regel daar worden je boa’s volledig gek van. Maar met dingen als “geen diesels van voor 1-1-2001” ligt dat een stuk genuanceerder denk ik.

    2. Ik stond laatst weer eens in de rij bij een gewone kassa van de AH, om mij moverende redenen, namelijk contant betalen om wat muntgeld te verzamelen ter mogelijke aanwending voor de toegang tot plasfaciliteiten tijdens een voorgenomen buitenlandse reis.

      De overlast door het sociale gebeuren van ouderen (zelf ben ik ook niet zo jong, maar wel snel) en andere treuzelaars was werkelijk tergend. Ik heb zeker een kwartier staan wachten met oorspronkelijk hoogstens vier klanten voor mij.

      Maar ik heb het glimlachend doorstaan. Dat wel.

  3. ouderen en laagopgeleiden zullen minder vaak naar de supermarkt gaan, want zelfscankassa’s zijn afschrikwekkend

    Huh, wat, ouderen en laagopgeleiden kunnen langere tijd zonder eten en drinken? En ik zou als supermarkt een subsidieaanvraag doen voor het bevorderen van sociale cohesie, ten opzichte van online winkels en gemeenten die massaal hun deelkantoren gesloten hebben.

    1. Dit is serieus een probleem. Natuurlijk moet je nog steeds blijven eten, maar je kunt ervoor kiezen minder te eten en dan licht hongerig thuis te blijven zitten. Ik zeg niet dat dat verstandig is, maar het gebeurt vaak genoeg.

      Je kunt ook terugvallen op je netwerk, de kinderen of buren die wekelijks eten (of boodschappen) komen brengen. Maar dan kom je dus minder buiten en ontmoet je minder mensen, daarnaast word je afhankelijker van dat netwerk.

      In deze thesis uit België lees ik bijvoorbeeld

      Beweging, het even de deur uit gaan, sociale contacten, zelfstandigheid en keuzevrijheid werden door ouderen als belangrijke aspecten van het boodschappen doen genoemd.

      1. Ik ervaar de sociale contacten met personeel van supermarkten niet als minder bij een zelfscankassa dan bij een traditionele kassa. Je hebt toch ook de begroetingen, de steekproefcontroles, en de sporadische momenten dat er iets misgaat. Voorbeeld: samen boodschappen doen — dat mag weer — en dan de scanner pakken met de ene bonuskaart en willen afrekenen met de andere. Kan je dan die foute sessie zelf afbreken? Ik wist het niet, dus heb het gevraagd. En nu weet ik het dus nog niet, want het kassameisje loste het behendig op.

  4. Er is wat mij betreft nog een andere reden om hier mee te experimenteren. Ik denk niet dat we op korte termijn overgaan naar een maatschappij waarin alles gedaan wordt door robots. Maar, de kans bestaat wel dat robots een deel van de arbeidsmarkt verdringt. Voor een deel komen daar dan weer nieuwe beroepen voor in de plaats, maar niet iedereen zal daar op kunnen meeliften.

    Stel dat je een licht-utopisch vergezicht tekent dat 100% van de banen vervangen zijn door robots en AI’s. Dan moet je nadenken over hoe je je maatschappij daar fiscaal op inricht. Het is dan helemaal geen raar idee om een belasting te heffen op die robots. Hoe je dat vervolgens precies vorm moet geven is wellicht een lastige, maar dan denk ik dat Molenbeek daar een mooi voorschotje op heeft genomen.

    Overigens is in Nederland het aantal belastingen dat een gemeente mag heffen heel erg beperkt: de rijksoverheid houdt hier sterk de teugels handen.

    Wat mij betreft zou men dit goeddeels los moeten laten, en ook dingen als het gemeentefonds afschaffen. Je zou m.i. prima iedere gemeente zelf kunnen laten bepalen hoeveel en welke belastingen het heft. Dat is perfect democratisch en past m.i. goed in het huis van Thorbecke. Maar wellicht dat iemand met een betere achtergrond in het staatsrecht dat anders ziet?

    1. Het toestaan dat gemeentes zelf belastingen mogen verzinnen, gaat in tegen de Grondwet (art. 132 lid 6 Grondwet). Daar staat immers expliciet dat de wetgever (Den Haag dus) in een wet moet vastleggen op welke dingen gemeentes belasting mogen heffen. Ik kan zo gauw geen analyse van dit artikel vinden, maar ik vermoed dat de bedoeling is dat je als burger altijd moet weten wat voor soort belastingen je tegen kunt komen, en dat gemeentes niet arbitrair belastingen mogen verzinnen omdat dat tot willekeur of wegpesten van mensen kan leiden (zeg een parkeerheffing woonwagens of een woonbelasting voor mensen zonder baan). Voor veel mensen is “dan ga je toch verhuizen” immers geen optie.

    2. Maar, de kans bestaat wel dat robots een deel van de arbeidsmarkt verdringt.

      Als een van de oorzaken van de huidige krapte op de arbeidsmarkt werd laatst ergens genoemd dat automatisering zoveel extra tijd en werk kost.

      En als je ziet hoe lang mensen op een schermpje zitten te staren bij uiteenlopende activeiten als het zich aanmelden voor een vaccinatie, en het kopen van een bioscoopkaartje, dan kan ik me er iets bij voorstellen.

  5. Sorry hoor, maar wat een klinkklare onzin is dit. Ik ben zelf geen voorstander van zelfscankassa’s en gebruik ze ook liever niet, maar deze wetgeving heeft volgens mij vrij weinig met de realiteit te maken. Laten we beginnen bij de vraag of er minder werkgelegenheid is. Klopt dit wel? Werken er nu minder FTE’s in die supermarkt dan tien jaar geleden bijvoorbeeld of zijn deze uren ergens anders ingezet? Sommige supermarkten zetten eerder op kwaliteit in, dan is handen vrijmaken van de kassa daar een hulpmiddel bij. Ik haal hier nergens uit of de gemeente dit wel onderzocht heeft, waarbij komt kijken dat ze nu algemene wetgeving schrijven met een interpretatie die voor supermarkten wel/niet kan kloppen. Ten tweede is het vraagstuk over sociale cohesie. Sorry hoor, maar sinds wanneer is de cassiere een sociaal werker? Daar komt bij dat het ook goed mogelijk is dat een supermarkt een aantal zelfscankassa’s aanbiedt naast gewone. Dan gaat er helemaal niks verloren.

    Dit is echt zo’n stukje Nederlands poldermodel waarbij niemand gediend is behalve de gemeente die een excuus zoekt om wat geld te innen en te verschuilen achter papierwerk.

  6. Het werkgelegenheidsargument lijkt met de huidige personeelstekorten (die ook in Belgie bestaan) niet echt een reëel argument. En dan komt vervolgens de vraag: wil je perse contact of ben je überhaupt al blij dat de supermarkt open is? Volgens de piramide van Maslow komt eten toch echt voor sociaal contact.

  7. Ook in Nederland is dit inderdaad een probleem. Daarom zijn er supermarkten die een ‘kletskassa’ hebben geopend. Daar neemt men de tijd voor een praatje met de klanten, om eenzaamheid te bestrijden. Wie haast heeft, kiest een andere kassa (met of zonder zelfscan).

  8. Dat tweede argument riekt naar sociaal werk, net als een klets-kassa daarnaar riekt. Als een kassamedewerker nadrukkelijk/politiek/formeel zo’n sociaal-maatschappelijke functie krijgt toebedeeld, hoort daar dan niet een of ander MBO diploma sociaal werk bij? Zwaar overtrokken natuurlijk maar mijn ervaring is wel dat sommige kassamedewerkers ongeschikt lijken voor dergelijk sociaal werk, soms op het horkerige af. Als we nadrukkelijk gaan erkennen dat een kassamedewerker goed kan zijn voor de sociale cohesie dan moeten we ook erkennen dat een minder sociaal ingestelde kassamedewerker mogelijk aanzienlijke schade aan kan richten bij kwetsbare personen. Al met al, het lijkt me dat we niet deze kant op moeten gaan. Laat winkels vrij in het al dan niet toepassen van zelfscan, laat ze zelf beslissen hoeveel kassa’s er zijn. Mensen geven met hun voeten wel aan wat al dan niet wordt gewaardeerd.

  9. Even het Nederlandse hypothetische voorbeeld doortrekken: Ik vraag mij af of een gemeente dan wel selectief mag winkelen in argumenten. Mag je een supermarkt extra belasten omdat de zelfscankassa de sociale cohesie aantast, terwijl je zelf als gemeente het buurthuis sluit? (antwoord: waarschijnlijk wel, ik denk niet dat het wettelijk verplicht is om consequent van je beleid te werken)

  10. Er even van uitgaande dat kassières in België het minimumloon verdienen, in het na 3.5 tot 6 maanden goedkoper om een zelfscankassa te gebruiken. Dit is gewoon een ordinaire maatregel om de gemeentekas te spekken, het sociale argument is slecht een excuus. Als ze dat echt belangrijk vonden dan hadden ze de belasting wel hoog genoeg gemaakt dat de zelfscankassa onrendabel was of een subsidie betaalt voor kassières zodat die economisch interessanter zijn dan zelfscankassa’s.

    1. De vraag is dan wat het doel is van deze zelfscankassabelasting. Is het een verkapte dwangsom om de winkel ertoe te bewegen om toch meer gewone kassa’s neer te zetten? Of is het bedoeld om geld binnen te halen om de vermeende schade (minder werkgelegenheid en minder sociale cohesie) te herstellen? Dan hoeft die belasting slechts hoog genoeg te zijn om compensatiemaatregelen te bekostigen. (Bijvoorbeeld een programma bij het gemeentelijk arbeidsbureau om de werkloos geraakte kassameisjes aan een andere baan te helpen.)

  11. De gemeente noemt twee redenen: de lokale werkgelegenheid (zelfscankassa’s vereisen minder personeel) en de sociale cohesie (ouderen en laagopgeleiden zullen minder vaak naar de supermarkt gaan, want zelfscankassa’s zijn afschrikwekkend).

    Dat eerste is natuurlijk een Luddietenargument en daarmee direct afgevoerd.

    Wat het tweede betreft: Het lijkt me dat de markt dat prima zelf zal reguleren. Als klanten behoefte hebben aan kletskassa’s, dan komt het aanbod ‘vanzelf’

    En volgens de Belgische pers heeft de wethouder van financien ook opgemerkt: ‘dat de gemeente op deze manier haar middelen heeft ‘gediversifieerd’ in een moeilijke begrotingscontext.’ dus we hoeven ook al niet te raden naar het werkelijke doel.

    1. In mijn ervaring duurt het lang voor markten om ‘vanzelf’ dingen te reguleren die vooral sociaal wenselijk zijn en de commerciële bottom line pijn doen. In dit dorp is één supermarkt, al geruime tijd. Kennelijk zag niemand ooit markt om een tweede te beginnen. Waarom zou die dat nu wel doen?

      Nee, het lijkt me prima als een gemeente actief sociaal beleid voert. Een gemeente mag ook kiezen voor een autovrij of autoluw centrum en grote fietsenstallingen bouwen om zo te stimuleren dat mensen niet voor alles de auto nemen, toch? (Utrecht doet dit.) Of toeristenwinkeltjes weren om zo het eigen karakter van de stad te bewaren. (Amsterdam.)

      1. Geen dorp, maar een deelgemeente van Brussel met 100 000 inwoners. Echt wel meer dan 1 supermarkt hoor.

        En een gemeente mag (misschien, for argumentatieredenen) vermeend overlastgevende dingen verbieden, maar niet populaire OPTIES (gewone kassas zijn er ook nog) die geen overlast geven pro-actief ontmoedigen, alleen omdat als de hypothetische situatie ontstaat dat er alleen zelfscankassas zijn, dit onwenselijk zou zijn.

        Zelfscankassas in een mix met gewone kassas = meer opties + geen overlast, dus wenselijk

        1. Hm, sorry. Ik las dat er maar 2 supermarkten in het dorp waren, maar dat blijkt 2 supermarkten van Delhaize (de enige keten met zelfscanners) te zijn.

          Waarom mag een gemeente populaire opties niet verbieden of ontmoedigen? Stel Amersfoort wil een rustige binnenstad, dan zouden ze toch de openingstijden van terrassen kunnen inkorten tot zeg 17 uur? Welke wet zou daartegen in de weg staan?

          1. Het gaat niet zozeer om populair of niet, het gaat om ‘overlastgevend’ of niet. Ik quote uit ‘De Standaard’: ‘Er is maar één supermarktketen in Molenbeek die naast gewone kassa’s ook kassa’s heeft waar klanten zelf hun artikelen kunnen scannen: Delhaize. ‘

            Hoe kan het hebben van twee opties voor je klanten overlastgevend zijn? De theoretische mogelijkheid dat ooit de ‘oude’ optie wegvalt bestaat, maar om dat als verantwoording te gebruiken van het ontmoedigen van een ‘nieuwe’ optie gaat te ver. Als dat lijkt te gebeuren, is er nog voldoende tijd om op te treden. En zo onwenselijk vind de gemeente het nu ook weer niet: Voor 5600€ per jaar mag het wel, oudjes hun mogelijkheid tot sociaal contact ontnemen. Zo weinig is het de gemeente blijkbaar waard, dat hogere sociale doel, voor 5600 zilverlingen verkopen ze hun ziel aan hun zelfvemaakte duivel.

            In dat voorbeeld van Amersfoort vindt de gemeenteraad blijkbaar een terras na 2300 uur ‘overlast’. Daar kun je het mee eens zijn of niet, maar dat mogen ze vinden. Maar ik zie wel niet gebeuren dat een ondernemer 10000 Euro op tafel legt en dan mag hij ineens tot 2 uur ’s nachts open.

            En ik zie ook niet gebeuren dat er een belasting op thee komt op dat terras en niet op koffie omdat er toevallig een koffiebranderij in Amerfoort is.

  12. Raar om daar een belasting over te heffen. Ik dacht even aan een 1 april grap.

    Meestal is er naast de snelscankassa gewoon een gewone kassa, en meestal hebben ze bij die kassa een personeelstekort. Ze moeten kiezen tussen een kassa openen, of helpen de schappen aan te vullen. En laat nou juist bij dat laatste de beste optie liggen om een praatje mee te maken. (Waar ligt dit, waar kan ik dat vinden.)

    Bij de kassa wil je niet in de rij staan, omdat iemand zo nodig een praatje moet maken.

    Straks gaan ze nog belasting heffen over pin betalingen. Want cash is natuurlijk langzamer. Te zot voor woorden.

  13. Het is een ontwikkeling, die je niet tegenhoudt. Belastingen moeten zo laag mogelijk zijn en dienen om de overheidsuitgaven te dekken en niet te dienen als ‘Steuer’. Als mensen die kassa’s niet pruimen, blijven ze er vanzelf weg. Je gaat ook niet het OV extra belasten, omdat je daar niet meer langs een loket hoeft.

  14. Wederom wordt de autistische medemens met angststoornis, die niet tegen de eindeloze stroom van vragen over zegeltjes, spaaracties en bonuskaarten kan en daarom eigenlijk alleen terecht kan bij een contactloze zelfscankassa, benadeeld. Was er eindelijk een supermarkt waar je terecht kon zonder te hoeven interacteren met andere mensen, gaan ze dat weer lopen tegenhouden. Wat een ellende allemaal.

  15. Arnoud noemde in een reactie al art. 132 lid 6 Grondwet. Daar wil ik art. 219 Gemw aan toevoegen:

    Behalve de gemeentelijke belastingen waarvan de heffing krachtens andere wetten dan deze geschiedt, worden geen andere belastingen geheven dan die bedoeld in de tweede en derde paragraaf van dit hoofdstuk.
    In de betreffende derde paragraaf staan belastingen als de parkeerbelasting, hondenbelasting, forenzenbelasting, reclamebelasting, precariobelasting en de rioolheffing. Dan zijn er nog wat heffingen afzonderlijk geregeld zoals de afvalstoffenheffing uit de Wet Milieubeheer, maar de wet voorziet niet in een gemeentelijke belasting op zelfscankassa’s. In Nederland zou een belasting op zelfscankassa’s dus niet kunnen.

    Het blogartikel blijft wel relevant voor de vraag of de gemeente zelfscankassa’s kan verbieden of beperken.

  16. Ik weet niet zeker of zelfscankassa’s het contact tussen mensen zal verkleinen. Aangezien mensen bij zelfscankassa’s dichter bij elkaar kunnen staan is de kans op interactie tussen klanten een stuk groter. Er kunnen meer mensen tegelijkertijd afrekenen en ze kunnen dit in een rustig tempo doen. Een praatje maken met de persoon aan de kassa ernaast is dan een stuk makkelijker. Je kunt ook iemand vragen om even te helpen en vaak staat er ook wel personeel bij de kassa voor die reden.

    En hebben supermarkten minder personeel nodig? Geen idee, eigenlijk. De Jumbo in mijn wijk is van 6 kassa’s naar 2 kassa’s en 10 zelfscankassa’s gegaan en ze hebben personeel nodig om die kassa’s in de gaten te houden. Er kunnen meer klanten tegelijkertijd afrekenen en betalen en dus kunnen er meer klanten door de winkel geholpen worden. Meer klanten betekent ook meer personeel om de vakken gevuld te houden. Het personeel heeft ook minder stress omdat een kassa snel klanten moet helpen, en die snelheid is voor personeel best vermoeiend. Die stress kan niet gezond zijn voor het personeel, dus de zelfscan is ook voor hen een verbetering.

    Maar goed, het idee dat zelfscan banen wegneemt is lastig. Je hebt minder mensen nodig voor de kassa, maar dat levert meer personeel op die je in de winkel kunt inzetten! Het bespaart uiteindelijk niet op personeelskosten.

  17. Een gemeente mag niet zelf bepalen dat bij haar de maximumsnelheid in de bebouwde kom 100 km/uur is, omdat de Wegenverkeerswet daar al 50 als maximum stelt.

    Toch weet ik een gemeente (uit privacyoverwegingen zeg ik niet welke, maar het is Nieuwegein, en ik woon er toch niet meer) waar een aantal doorgaande wegen, tussen woonwijken door dus niet aan de rand van de stad, een maximum van 70 km/h hadden of hebben. Dat mag dus wel? Is dat dan geen bebouwde kom? Het zijn wegen zonder trottoirs, met gedeeltelijk geluidswallen, fietsen verboden, en met kruispunten met stoplichten.

    1. Ja, dat mag. Bij wegen met een verkeersfunctie (o.a. de wegen waar jij het over hebt, ik werk in Papendorp en rij ze met enige regelmaat als de A2 vast staat) mag de snelheid hoger zijn. Die wegen moeten dan wel aan wat eisen voldoen, zoals verkeerslichten bij kruispunten, geen fietsers en voetgangers, etc.

  18. … een maximum van 70 km/h hadden of hebben. Dat mag dus wel?

    Eh, ja. Dat mag. Diverse andere steden hebben dat ook. Deze wegen hebben een verkeersfunctie en daarnaast de nodige stoplichten. Er mogen geen fietsers of bromfietsen rijden en er is geen stoep er vlak naast. Arnoud heeft het eigenlijk mis als hij het heeft over maximaal 50 km/u binnen de bebouwde kom omdat dit soort wegen dan weer de uitzondering zijn. Ze hebben als doel om een snellere doorstroming te promoten binnen de stad. De stad Utrecht heeft diverse van dit soort wegen omdat er veel verkeer door die stad heen moet. Amsterdam heeft ze eigenlijk niet wegens de strenge milieuregels en de A10 die om de gehele stad heen gaat en alles snel bereikbaar maakt. (En omdat Amsterdam al het autoverkeer de stad uit wil hebben…)

      1. Goed punt, dank.

        Ik lees: “Zodra de klant afrekent, wordt er niets meer van de gegevens onthouden.”

        O, en als ik dan een rot product blijk te hebben? Of ik wil iets niet-bederfelijks ruilen? Kan niet meer? Of misschien, aan de hand van de elektronische kassabon in mijn eigen smartphone? Ik denk het.

        Het schijnt dat dergelijke systemen in China al heel gewoon zijn (of was het Singapore?), hoorde ik mensen wel eens over.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.