Intrigerende bij Tweakers:
Vorig jaar zijn bij mij zonnepanelen aangelegd. De omvormers en gateway zijn van Enphase. Het hele proces was bijzonder rommelig, en achteraf werd ik gebeld door iemand die claimt de onderaannemer te zijn. Die gaf aan dat de hoofdaannemer failliet is gegaan, en dat ik aan hem moest betalen. Als ik dat niet zou doen, dan zou hij de zonnepanelen op afstand buiten werking stellen.Dat “buiten werking stellen” is een administratief eenvoudig dingetje: standaard worden installateurs van deze systemen als “maintainer” in de beheersoftware aangemerkt. Alleen zij kunnen dan dingen aanpassen. De klant kan alleen lezen en heeft verder geen controle.
De praktische workaround is zelf een bedrijf aanmelden bij Enphase (dit hoeft niet echt te bestaan) en die als maintainer op te voeren. Alleen is onduidelijk of daarmee de oude maintainer wordt verwijderd. De dreiging van afsluiting zit dus nog steeds in de lucht.
De vraag of het mág wordt daarmee relevant. In principe mag een dienstverlener of aannemer maatregelen nemen als hij niet wordt betaald. Denk aan de aannemer die de voordeursleutel niet geeft (of een hek om de schuur zet) als de klant de factuur niet betaalt. Alleen: dat moet je vóór levering doen, want “het retentierecht eindigt doordat de zaak in de macht komt van de schuldenaar of de rechthebbend” (art. 3:294 BW). Wel moet dat dan “vrijwillig en zonder voorbehoud” gebeuren.
Bij het Tweakers-bericht lees ik dat de zonnepanelen “vorig jaar” zijn geplaatst. Dan mag ik wel vermoeden dat ze ondertussen opgeleverd en in gebruik genomen zijn, zodat volgens mij die regel over einde retentierecht opgaat. Dus de aannemer mag ze niet meer terug in zijn macht nemen en eisen dat er betaald wordt.
Een extra complicatie is natuurlijk dat het hier gaat om een onderaannemer, niet de contractspartij van de consument. Die heeft nooit betaald gekregen van die hoofdaannemer, omdat die in de tussentijd failliet is gegaan.
Het simpele antwoord is dan: ik heb als consument niets te maken met die onderaannemer, omdat ik daar geen contract mee heb. Die mag me dus niet dwingen tot betalen en al helemáál niet de spullen weghouden tot ik dat doe.
Het ligt alleen iets complexer. Zolang de zonnepanelen nog eigendom zijn van de onderaannemer, mag deze ze onder zich houden tot zíjn opdrachtgever – de hoofdaannemer dus – betaald heeft. Dat is zeg maar hetzelfde als een leverancier die de panelen niet levert zodat installatie niet kan gebeuren. Vereist is dan wel dat de panelen dan eigendom zijn van de onderaannemer, en dat hangt natuurlijk sterk af van hoe de taakverdeling was. Én de boel mag nog niet opgeleverd zijn.
Arnoud
Los van het retentierecht, heeft de onderaannemer nog recht op betaling onder ongerechtvaardigde verrijking? Uiteraard niet het gehele bedrag, maar alleen het verlies/kostprijs.
Is dit verrijking als de woningeigenaar wel betaald had aan de hoofdaannemer?
De consument is toch niet ongerechtvaardigd verrijkt? Die heeft de panelen gekregen waar hij krachtens overeenkomst recht op had. Zelfs als hij de hoofdaannemer nog niet heeft betaald, blijft dat overeind. Door levering onder overeenkomst word je eigenaar (behoudens eigendomsvoorbehoud maar dat is weer lastig hier vanwege de natrekking).
Maakt het hierbij uit of het product vastgemaakt zit aan het huis? Neem bijvoorbeeld een badkamermeubelleverancier. Mag deze wel een losstaande kast ophalen, maar niet een gemonteerde wastafel? Of is in beide gevallen de vraag of de badkamer opgeleverd is of niet?
Vraag 2: Als in de situatie van de blogpost, het geen onderaannemer was maar de producent van zonnepanelen. Mag hij dan garantie weigeren omdat de panelen nooit betaald zijn? Mag hij het online cloud service gedeelte blokkeren waardoor sommige functies van de panelen het niet meer doen? Aangenomen dat dit puur op hun server is en niet in de panelen die bij de klant staan.
Retentierecht gaat over iets dat nog in jouw macht is. Dat is dus niet hetzelfde als iets terughalen, bv. je hebt een kast geleverd onder eigendomsvoorbehoud en de klant betaalt niet. In dat geval mag je teruggave eisen, en desnoods komt een deurwaarder met den sterke arm deze ophalen. Maar daarvoor is wel een procedure nodig.
Bij retentierecht heb jij de spullen nog. De auto is gerepareerd maar nog niet betaald, jij als garagehouder behoudt de auto totdat dit wel gedaan is. Dat mag je gewoon doen en de eigenaar moet maar naar de rechter als hij vindt dat de auto toch afgegeven moet worden.
De spullen kun je ook ‘hebben’ op een meer symbolische manier. Een aannemer bouwt een schuur, jij betaalt niet, hij zet er een hek omheen met “retentierecht” erop en sluit dat af met een stevig slot. Dan kun jij geen toegang tot de schuur eisen ook al staat hij op jouw grond.
Heeft de aannemer de schuur geleverd (inspectie, aanvaarding, sleuteloverdracht) en wil hij daarna nog geld, dan moet hij gewoon naar de rechter. Hij kan dan niet ineens alsnog dat hek neerzetten, de schuur is immers al buiten zijn macht gekomen.
Mag je dan huur gaan vragen, zeg 1000 euries per week voor mijn dak waar zijn zonnepanelen op liggen?
Inderdaad, de oplossing is er op staan dat je zelf de volledige rechten over het beheer van de installatie hebt, dat een eventuele tussenpartij dat niet kan frustreren. Natuurlijk moet je dat al doen in het offerte stadium.
In een wereld waarbij bedrijven steeds meer proberen je dingen als abonnement aan te smeren, en “in de cloud” in de mode is, is dat een belangrijk iets om duurzame toegang tot je eigendom te verzekeren.
Bij mij komen er geen dingen in waarbij het voortgaand gebruik afhankelijk is van continu internettoegang en de grillen van een leverancier. (Uitzondering: de internetverbinding zelf en diensten waarbij internet echt relevant is).
Nee, dan inderdaad niet. Mij was niet duidelijk of de klant al eens had betaald.
Ik vraag me in dat geval af, of en hoe dit strafrechtelijk geregeld is.
Aaargh, waarom komen mijn reacties altijd weer in een losse draad?
Nou heb ik geen zonnepanelen, maar is niet een oplossing (ipv dat met een fake bedrijf aanmelden wat je schetst) om die dingen gewoon niet aan het internet te hangen? Dan kan welke onderaannemer dan ook helemaal niets op afstand deactiveren.
Nee, dat is technisch onmogelijk.
Weet je dat zeker? Bij mijn zonnepanelen zit er een Wi-Fu stick in de omvormer, die kan ik eruit trekken en dan werkt het nog. Sterker nog, die heb ik er zelf na levering in gezet en geconfigureerd op mijn IoT netwerk.
In het draadje waar je naar linkt zegt OP ook zijn Wi-Fi wachtwoord aangepast te hebben. Ik denk dus dat zijn panelen nu offline werken, maar zijn wens is om het bedrijf de cloudomgeving uit te krijgen.
Is dit strafrechtelijk niet chantage? Is
Als ik een rekening niet betaal krijg ik ook een herinnering en een aanmaning waarin de gevolgen van niet-betalen staan.
Ja, maar de consument heeft de rekening wel betaald.
En indien niet, dan heeft de onderaannemer nog steeds geen recht om betaling VAN DE CONSUMENT te eisen. De consument heeft zelfs nooit een rekening gehad van de onderaannemer, hoe had hij die dan moeten betalen?
De juridische constructie is dat de spullen nog van de onderaannemer zijn (als in “in zijn macht”) en dat deze ze dus mag meenemen. Dat de consument al aan de hoofdaannemer betaald heeft, is niet relevant: als ik betaal voor een nieuwe keuken en de tegelboer heeft de tegels nog bij hem liggen omdat de aannemer hem niet betaalt, dan zijn die dozen tegels niet van mij.
Maar als de hoofdaannemer (waarmee het contract bestaat) de panelen geleverd heeft en de consument heeft de rekening aan de hoofdaannemer betaald, en de installatie is in werking gesteld, kan je er dan niet van uitgaan dat het opgeleverd is? En zijn de panelen daarmee niet in eigendom van de consument gekomen? Of is daar juridisch nog een bepaalde handeling voor nodig?
Dat is helemaal juist, de eigendom is dan overgegaan. Is het niet door overdracht krachtens overeenkomst dan is het wel door natrekking omdat de zonnepanelen vast aan het dak zitten.
En is het van de onderaannemer als hij de panelen uit zet geen computervredebreuk?
Dat “buiten werking stellen” is een administratief eenvoudig dingetje: standaard worden installateurs van deze systemen als “maintainer” in de beheersoftware aangemerkt. Alleen zij kunnen dan dingen aanpassen. De klant kan alleen lezen en heeft verder geen controle
Dat kan toch alleen als de enphase, via wifi c.a. is aangesloten op het internet?