Heeft een erfgenaam recht op toegang tot het Facebookaccount van een overledene, in het geval dat de overledene op grond van het beleid van Facebook geen keuze heeft gemaakt over wat er met het account moet gebeuren na overlijden? Die vraag moest de rechtbank Amsterdam recent beantwoorden, en dat deed ze met een genuanceerd “ja”.
De zaak werd aangespannen door de achtergebleven echtgenoot (gp) van een overledene van 31 jaar. De overledene had sinds 2010 een Facebookaccount, maar nooit aangegeven wat ze wilde dat daarmee zou gebeuren na overlijden. Op verzoek is het account veranderd naar de zogeheten ‘herdenkingsstatus’, maar daarna was inloggen onmogelijk, net als het lezen of downloaden van chats en andere content.
Net als bij die Hotmail-zaak uit 2021 benadert de rechter het hier vanuit het erfrecht. Dat kent het begrip ‘saisine’:
“[D]e regel dat de erfgenamen in beginsel de positie van de erflater ‘voortzetten’, hoort zowat tot de eerste lessen van iedere cursus erfrecht.” Concreet hier dus: toen deze man overleed, werden zijn erfgenamen (kennelijk ouders en zus) de rechtsopvolger onder het contract met Microsoft waaronder deze de diensten Hotmail en OneDrive aan hem leverde. (Niet eigenaar van het account, accounts bestaan juridisch niet.)Een overeenkomst kán niet-erfbaar zijn, als dat uitdrukkelijk is geregeld en past bij de aard van de overeenkomst. En dat is hier anders dan in die oudere zaak, omdat Facebook nadrukkelijk de optie kent van een niet-actieve herdenkingsstatus:
Als het recht op actief gebruik zou overgaan op een erfgenaam, dan zou dat betekenen dat de erfgenaam het Facebookaccount van de overledene onder de naam van de overledene zou kunnen voortzetten. Het persoonlijke karakter van de overeenkomst staat daaraan in de weg. Zo volgt uit artikel 3.1 van de Facebook Servicevoorwaarden dat ieder account moet zijn verbonden met een specifiek individu. Overgang van het recht op actief gebruik van een Facebookaccount verdraagt zich niet met het persoonlijke karakter van een Facebookaccount en met de gepersonaliseerde aard van de dienstverlening op Facebook.Echter, wat wél is overgegaan is het recht op inzage of toegang tot de gegevens die horen bij het account. Alleen, dan kom je bij de persoonlijke levenssfeer en dataprotectierechten van anderen terecht, zoals de chatpartners van de overledene. Daarover is in Duitsland al wat geprocedeerd, en de Duitse rechter laat daar doorschemeren dat je hier rekening mee moet houden (bij e-mailaccounts).
Anders dan [eiser] heeft gesteld, kan niet worden aangenomen dat derden die op Facebook hebben gecommuniceerd met [naam] er rekening mee hebben kunnen of moeten houden dat erfgenamen van [naam] toegang zouden kunnen krijgen tot de gegevens die die derden met [naam] hebben gedeeld. Derden mogen in beginsel ervan uitgaan dat in één-op-één contact via Facebook uitgewisselde informatie vertrouwelijk is.Belangrijk hierbij is dat de Facebook-documentatie duidelijk aangeeft dat privécommunicatie privé is. Bovendien is Facebook an sich meer privé dan e-mail:
Een Facebookaccount onderscheidt zich van een e-mailaccount vanwege de persoonlijke(re) aard van de communicatie via een Facebookaccount. Ook onderscheidt de communicatie via een Facebookaccount zich van de inhoud van fysieke dagboeken en brieven, in die zin dat het bij fysieke dagboeken en brieven een bewustere keuze is om gedachten en communicatie op die manier fysiek aan het papier toe te vertrouwen én om de inhoud daarvan bij leven te bewaren (of weg te gooien). Dat laatste is bij de inhoud van communicatie via een Facebookaccount veel minder het geval: dergelijke communicatie wordt vaak automatisch (ook voor langere perioden) bewaard zonder dat de gebruiker daar iets voor hoeft te doen.Wat er precies persoonlijk(er) is aan een Facebookaccount dan een mailbox zie ik niet helemaal. Mogelijk is het de combinatie van soorten content (chats, foto’s, vindikleuks, verbindingen) die een totaalplaatje van iemand geven, ten opzichte van – bij de meeste mensen – een berg met 27.381 berichten waar je met zoekopdrachten probeert die ene mail in terug te vinden.
Toch ziet de rechter wel een geitenpaadje voor de man, die immers met name informatie uit het account wilde om de situatie rond de zelfdoding van de partner te kunnen reconstrueren. Hij krijgt dan ook wél toegang tot alle gegevens die geen persoonsgegevens van derden zijn.
Een complicatie die ik daarbij meteen zie, is wat dat precies betekent in de context van chats. Mijn gevoel is dat de rechter hier denkt aan het weglaten van namen van chatpartners, maar een chatbericht met datum (zeker in de context van een langdurige chat) lijkt me ook zonder naam wel een persoonsgegeven. Al was het maar omdat Facebook de berichten weer kan herleiden tot een persoon.
Arnoud
Hulp bij zelfdoding, of het aanzetten daartoe, is toch gewoon strafbaar? Is dit uitzoeken dan niet gewoon een taak van de politie?
Dat hangt een beetje van het niveau af, iemand positieve gevoelsreflecties geven als die over haar verlangens daartoe praat is niet hetzelfde als actief aangeven waar je Middel X koopt. Maar het kan strafbaar zijn inderdaad. Alleen zit je dan met hoe je de politie/het OM hierop geactiveerd krijgt, want dan zul je toch een chat moeten laten zien waaruit aanzetten tot/behulpzaam zijn blijkt. “Het zou kunnen dat iemand op Facebook met haar gechat heeft en dat die haar aangezet heeft” is niet genoeg. Dus hoe kom je aan die chats?
Sowieso is het nog best lastig om een Facebook account om te zetten naar een Memorial account. Je moet dan namelijk aantonen dat de betrokkene is overleden en dat jij gemachtigd bent om de zaken van de overledene af te handelen. Daar kwam ik dus achter nadat mijn moeder in Januari overleed.
En ja, ik heb al enkele malen dit geprobeerd te regelen, maar Facebook blijft weigeren…
De andere optie is dat ik Facebook vraag om het account te verwijderen. Maar ook dan weer dezelfde voorwaarden…
Maar ik weet gelukkig het wachtwoord van mijn moeder dus ik kan ook gewoon inloggen in haar account en het zo verwijderen. Ik kan sowieso ook op deze manier alle chats van mijn moeder bekijken. Ik heb gewoon volledig toegang. Maar ja, wil ik dat?
Nee, niet echt. Maar als het geen memorial account kan worden omdat ik daarvoor allerlei documenten moet opleveren dan kan ik ervoor kiezen om dit account op te heffen door gewoon in te loggen…
Gecondoleerd.
Een verklaring van erfrecht moet je toch sowieso halen bij de notaris, bijvoorbeeld om bij bankrekeningen te kunnen? En voor de belasting?
Ik geloof dat jouw moeder jouw facebook account had moeten aanwijzen als degene die een memorial status kon aanvragen. Als ze dat heeft nagelaten is een verklaring van erfrecht de enige legale optie.
Gezien Wim zelf in kan loggen, kan hij dat waarschijnlijk op die manier zelf aanpassen. Weet alleen niet in hoeverre Facebook vervolgens logs controleert en zegt ‘maar dit is na de overlijdensdatum aangepast, hoe zit dat?’.
Hier is m’n vader morgen twee jaar terug overleden. Kan ook gewoon op zijn account inloggen (heb ik i.v.m. wat afhandelingen ook gedaan destijds), maar heb verder niets op in memoriam laten zetten omdat dat onomkeerbaar is. Account staat me verder prima.
Qua afhandeling van een overlijden zie ik dat wel. Veel zaken worden per email bevestigd dus een mailbox is een erg handige bron om te zorgen dat alles opgezegd wordt. Mijn vader is twee jaar terug overleden en de issues waar je dan alsnog tegenaan loopt zijn vrij irritant. Diverse bevestigingen van opzeggingen zijn bijvoorbeeld alsnog naar zijn emailadres gestuurd ondanks dat ik zijn overlijden had gemeld en mijn mailadres als contact opgegeven had.
Als ik naar mijn mailbox kijk, dan is dat er een waar je zéker toegang toe zou willen hebben, omdat ik heel veel met mappen en submappen werk voor zaken als verzekeringen, abonnementen, etc. Wil je goed inzicht hebben in wat er loopt, dan heb je eigenlijk m’n bankrekening, Paypal en mailbox nodig.
Volgens mij krijgt hij geen toegang tot zaken als chatgeschiedenis. Dat stond in ieder geval vorige week in het bericht op Tweakers en lijkt ook in het vonnis te staan:
“5.21. De rechtbank concludeert dat [eiser] geen recht heeft op toegang tot of inzage in de chatgeschiedenis van [naam] via Messenger en andere onderdelen van haar Facebookaccount die persoonsgegevens van derden bevatten. Op grond van het voorgaande strekt het recht van [eiser] op toegang tot en inzage in het account van [naam] zich uitsluitend uit tot de gegevens die betrekking hebben op de persoon van [naam] zelf.”