De tien minuten die een callcentermedewerker voor zijn werktijd aanwezig moest zijn, moet worden gezien als betaalde werktijd. Dat meldde BNR onlangs. De Hoge Raad bevestigde namelijk een arrest van het gerechtshof Den Haag met die strekking. Heel verrassend is het niet, maar het was toch een aardschok voor sommige werkgevers.
De zaak begon in 2022 met een rechtszaak van een werknemer tegen het callcenterbedrijf Teleperformance. Ik blogde toen:
Het bedrijf Teleperformance eist [dat werknemers tien minuten voor het begin van hun werktijd aanwezig zijn om in te loggen] zodat mensen stipt om 9 uur kunnen beginnen met de verwerking van telefoontjes, dit vanwege de SLA met hun klanten. Dat is geen werk, aldus het bedrijf: “[Het gaat erom dat mensen] dermate op tijd inloggen dat zij voorafgaand aan de aanvang van hun dienst desgewenst nog even rustig wat te drinken kunnen pakken en gebruik kunnen maken van het toilet.”Het raakt aan een al langer spelend probleem van werknemers die vanaf (of tot) zekere tijd aanwezig moeten zijn maar niet perse dan werken, en daaarvoor niet betaald krijgen. Denk aan supermarktpersoneel dat moet wachten tot de manager heeft afgesloten (“vanwege veiligheid gaan we samen naar buiten”), maar ook aan situaties dat je stipt om 9uur in bedrijfskleding op de vloer staat of dat je een portofoon en sleutels moet ophalen en je inschrijven op de dienstlijst (voorbeelden uit conclusie p-g).
Het Gerechtshof oordeelde vorig jaar dat hier wel degelijk sprake is van ‘arbeid’, die dus gewoon betaald moet worden:
In de tien minuten voor aanvang van de dienst wordt de Agent immers geacht aanwezig te zijn op de werkplek en zich gereed te maken voor zijn dienst. De Agent is met andere woorden beperkt in zijn mogelijkheden zijn tijd aan eigen zaken te besteden. Dat hij in die tijd nog niet productief is voor Teleperformance, omdat dat Teleperformance pas door haar klant betaald wordt vanaf het moment dat de Agent in de lijn zit, doet daaraan niet af.De Hoge Raad bevestigt dit oordeel zonder nadere motivatie. De kern is dus: als je er móet zijn voor je werkgever, ongeacht of je daadwerkelijk iets dóet, dan ben je aan het werk. Dus ook als je staat te wachten om naar buiten te mogen, of als je je aan het omkleden bent in de voorgeschreven veiligheidskleding.
Ik toonde hierboven een plaatje van een koffiezetter, want zo begint mijn dag: ik kom binnen, hang m’n jas op en neem een kop koffie. Ondertussen sluit ik de laptop aan, ik praat bij met collega’s et cetera. Hoe is dat wezenlijk anders? De kern is dat moeten, en ik zie dat verbonden met het stipt om 9 uur voor de klant beschikbaar zijn.
Maar ook het niet-triviale karakter van het voorbereidend werk weegt mee. Als ik om 9 uur stipt een klantgesprek moet voeren, dan moet ik dus om 5 voor 9 mijn jas ophangen, mijn haar fatsoeneren én die kop koffie op hebben (ja, dat moet). Alleen vind ik dat van een andere orde dan tien minuten lang overal inloggen, scripts opstarten en je telefonisch aanmelden, of je operatiekleding aandoen en inscrubben.
Arnoud
Ik neem aan dat “reistijd” tussen de poort van het bedrijf en je werkplek bijvoorbeeld niet telt als werktijd. Of telt dat wel omdat je bij de poort de eerste handeling doet die door je werkgever verplicht wordt? (scannen badge)
Voor het omkleden naar werkkleding, zou het daar uitmaken of je dit al thuis zou kunnen doen? Operatiekleding kan je niet thuis aan doen, maar je Ikea polo en broek kan je wel thuis al aan doen.
Met zo’n uniform ben je herkenbaar. Je dient je op een bepaalde manier te gedragen, ik zie de ‘memes’ al voor me waar een politieagent met voeten op de bank in de trein een joint opsteekt (sowieso een slecht idee in de trein maar dat terzijde), of waar een groep Albert Heijn-medewerkers boodschappen doet in de Lidl. En mensen gaan je aanspreken over hoe die kast in elkaar te zetten, rustig zitten is er niet mee bij.
Als thuis aantrekken verplicht wordt, zou je zo zelfs kunnen stellen dat de hele reistijd betaalde tijd is.
Ja, ik zie de tijd tussen het gebouw binnenkomen en mijn werkplek bereiken als werktijd. Nu oké, dat zal bij ons niet veel verschil maken, dat zijn maximaal 2 minuten.
Maar er zijn dus ook de verhalen uit de USA bekend waar Apple medewerkers eerst nog een halve campus over moesten, 15+ minuten lopen. Daarnaast 10 minuten in de wachtrij moesten staan voor de verplichte tassencontrole etc. Dat was dus allemaal na het uitklokken, maar ook dat mocht dus niet zelfs in de USA.
Het criterium is iets van of je er op normale manier mee over straat kunt. Herkenbaarheid speelt niet echt een rol, je kunt een jas over je Ikea-polo doen. Een politie-uniform heeft allerlei attributen, zoals je koppelriem met pepperspray en portofoon, dat is dus lastiger thuis aandoen en gewoon mee onderweg gaan.
Je ruilt je tijd voor geld, dat is de basis van loonarbeid. Een suppoost krijgt ook niet slechts betaald voor de tijd, die hij bezig is een toerist met een fotocamera te achtervolgen. Werkvoorbereiding, nazorg, leiding geven en ICT horen niet bij het primaire proces, maar al die mensen worden betaald.
Hoe zit het dan bij het einde van de werktijd? Is het einde van de werktijd het moment dat je de laatste klant heb geholpen? Of het moment dat je het terrein/pand verlaat?
Je bent klaar met werken als de werkgever je geen instructies meer kan geven. Bij een supermarkt kan bijvoorbeeld de regel gelden dat je pas weggaat als iedereen de jas aan heeft en de manager alles heeft afgesloten, vanwege veiligheidsredenen. Dan ben je dus pas klaar met werken als dat allemaal gedaan is (wachttijd=werktijd), ook al was jij om 17:02 al klaar en is het nu 17:45, en ook als jij vanaf 17:02 met oortje in aan het Netflixen was. Je werkgever hád kunnen zeggen, schrob nog even de vloer van het magazijn.
Dus practisch gezien: je werktijd is vanaf het moment dat je het pand binnenkomt tot het moment dat je het pand verlaat, er van uitgaande dat je niet langer dan noodzakelijk in het pand blijft.
Dat vind ik net wat te kort door de bocht. Kan je werkgever je al instructies geven zodra je de drempel over gaat, of is dat binnen jouw organisatie niet de uitgedragen norm in de praktijk? “Wacht even, ik kom net binnen, eerst koffie en om 9 uur ben je de eerste” maakt dat je nog niet aan het werk bent volgens mij. En als jij om 17:00 op het bankje naast de receptie zit te wachten tot je carpool-partner de auto heeft, dan ben je ook niet meer aan het werk.
Als je om vijf uur vrij bent om te vertrekken, maar je besluit om nog een uurtje te blijven hangen om na te kletsen met een door de werkgever beschikbaar gesteld drankje, dan ben je dat laatste uur niet aan het werk.
Ligt er aan.
Als je nog even blijft hangen om na te kletsen, en de baas zegt ‘mooi je bent er nog, dan kun je nog even deze call afhandelen’, dan was je dus nog wel aan het werk. En dus wel elke keer dat je bent blijven hangen!
Of als de vrijdagmiddag-borrel niet vrijwillig is (dus stel ik loop naar buiten en de baas zegt “hee we hebben vrijdagmiddag borrel, waar denk je dat je heen gaat?”).
Als dat inderdaad de norm is, dan ja. Als de norm is dat je dan hard lacht en je biertje opsteekt, dan ben je niet aan het werk. Een keer incidenteel overwerken tijdens de borrel maakt nog niet élke borrel werktijd.
Ik zie het alsof je een kwartiertje (of zo lang als de call duurt) overwerkt die ene keer. Je was vrij om naar huis te gaan en daar je biertje te nuttigen. (Ook beter voor de verkeersvieligheid.)
Als de werkdag dus 10 minuten eerder begint, maar het SLA contract gewoon voor 40 uur is. Dan kan een enkele werknemer niet de volledige 40 uur service desk dekken. De werkgever zal dan sommige mensen 10 minuten eerder moeten laten komen om de eerste 10 minuten te dekken en sommige 10 minuten later om de laatste 10 minuten te dekken. Het is dan aan de CAO om te bepalen of verschillende start en eindtijden als twee ploegen geldt en dus een ploegentoeslag verplicht is.
Het alternatief is dat halverwege de dag er 10 minuten extra onbetaalde pauze is om de eindtijd gelijk te houden en de begintijd te vervroegen terwijl het 8 uur werk per dag blijft. Om tijdens de pauze dekking te behouden zouden dan verplichte verschillende pauze tijden gehanteerd kunnen worden.
Of je betaalt je werknemers gewoon voor 41 uur per week?
Op een of andere manier had ik in mijn hoofd dat je geen arbeidscontracten mag hebben met standaard meer dan 40 uur per week. Kennelijk mag dat wel.
Die 40 is een gebruik, we zijn gewend aan 5 dagen à 8 uur. Maar een contract voor meer dan 40 mag. De Arbeidstijdenwet zet een harde grens bij 60 uur per week, 12 uren per dienst en gemiddeld 48 uren per week in elke periode van 16 aaneengesloten weken. Er staat ook nog een gemiddelde in van 55 uur per week gemeten over windows van 4 weken, en daar mag van worden afgeweken bij cao (en dan ook alléén bij cao).
Klopt het dus dat die Teleperformance bedrijf tot aan de Hoge Raad heeft doorgeprocedeerd over tien minuten werktijd van medewerkers? Tijd die werknemers geacht worden te gebruiken voor diverse voorbereidende handelingen zoals inloggen?
Wat een geweldig bedrijf om voor te werken moet dat zijn. Op de website zeggen ze nog wel vol trots dat ze een “Great Place To Work” zijn:
Ik proef enorme BS hier; dit klinkt echt als Amerikaans nep: teamspirit is dat jij alles doet voor ons, en wij niets voor jou, en als je dat niet leuk vind dan ben je geen teamspeler.
Het is niet eens altijd zo direct aanwijsbaar als ’10 minuten eerder aanwezig’ of ‘blijven tot iedereen zijn jas aan heeft’.
Bij een eerdere werkgever heb ik het uitgewerkt (op basis van een 40-urige werkweek):
Doelstelling: per jaar werk ik 1.650 uur declarabel (gemiddeld 31,75 uur declarabel per week).
Haalde ik deze doelstelling niet dan geen bonus, geen individuele loonsverhoging en gebeurt het een paar keer achter elkaar, dan word je eruit gewerkt.
Na een paar jaar ging ik voor mezelf alles op een rijtje zetten om een beslissing te nemen. Ik heb toen op basis van mijn realisaties in de voorgaande jaren onze onvermijdbare niet-declarabele verplichtingen ook verdeeld over 52 weken, ik pak het er even bij: * Weekstart, planningsoverleggen: minimaal 1 uur * Interne en externe opleidingsverplichtingen, verplichte bijeenkomsten: minimaal 1 uur * Ondersteunen werven/pitches 1-1,5 uur * Administratieve werkzaamheden (zoals o.a. nota’s opstellen) 1 uur * Vakantie 4,5 uur * Feestdagen 0,5-1,25 uur Op jaar basis zat ik dan al aan minimaal 40,75 tot 42 uur per week. Daar bovenop moesten we regelmatig onder werktijd reizen en met een deel van de klanten was afgesproken dat dit niet declarabel was.
Effectief in de jaren dat ik daar werkte moest ik 44-46 uur per week werken om alle verplichte werkzaamheden uit te voeren en het minimale aantal declarabele uren te halen. In totaal dus wel iets meer als 10 minuten per dag eerder aanwezig zijn, maar goed verstopt. In werkelijkheid werkte ik elk jaar steeds meer uren tot wel 60 per week met uitschieters naar 70, omdat er steeds personeel wegbezuinigd werd, zonder dat het werk afnam.
Maar wat de doorslag gaf voor mij dat ik weg wilde was dat we voor een ‘op gewenst niveau’ beoordeling, waar logischerwijs niets extra tegenover stond, feitelijk al minimaal 10% per week moesten overwerken.
Maar hoe zit het dan met reistijd? Als ik met de metro en trein naar mijn werk ga en dan tijdens de rit mijn werk-laptop al aanzet en al enige werkzaamheden ga doen… Is dat dan ook werktijd?
Of, realistischer: Ik heb met mijn auto een uur reistijd heen en een uur terug. (Het dubbele als ik met het OV moet reizen!) Ik kan dan niet met een laptop bezig kan zijn zonder ongelukken. Ik kan wel al in gedachten mijn werk voorbereiden voor de rest van de dag. Het gaat hierbij vooral om dingen die ik tijdens meetings moet bespreken. Is dat dan ook werktijd? 🙂
Voor het milieu zou het heel goed zijn als reistijd tot werktijd gerekend zou worden. Werkgevers zullen dan alleen werknemers naar de werkplek laten komen als het echt niet anders kan. En als werknemers niet meer dagelijks hoeven te reizen kunnen we mensen wat meer gaan spreiden over het hele land/continent.
Voor de economie niet. Werknemers van verder weg zullen dan minder snel genomen worden, zelfs al zijn ze competenter, en dat is natuurlijk schadelijk voor de output van de BV Nederland.
Dit komt ook altijd in me op als men het heeft over de kosten/baten van ‘meer wegen’ (of ook meer openbaar vervoer).
Een hele grote baat, volgens mij de grootste baat die er is, is dat er dank zij snel en efficient transport een veel betere match is tussen banen en vaardigheden van kandidaten. Als de opbrengst van die betere match slechts 1 of 2% van de totale salarissom is (en het lijkt me sterk dat dat NIET zo is), dan kan iedere nieuwe weg of spoorweg of buslijn al driedubbelendwars uit.
Wat een onzin. Als die “betere match” van jou echt zoveel zou opleveren dan zou het bedrijf met alle liefde bereid moeten zijn om daarvoor extra te betalen.
Wat jij effectief zegt is “Het is beter voor de economie als we de werknemers (en het klimaat) wat meer kunnen uitbuiten zonder dat daar iets extra voor betaald hoeft te worden”.
Als het begint met ‘wat een onzin’ dan geloof ik niet dat mensen in een serieuze gedachtenwisseling geinteresseerd zijn. Maar ik doe toch een poging.
Neem bijvoorbeeld een hele goede luchtverkeersleider die toch graag op het Drentse platteland wil wonen (of dat ‘moet’ omdat zijn partner daar een landbouwbedrijf heeft).
Zowel Schiphol, als die persoon, zouden er bij gebaat zijn als die persoon makkelijk op Schiphol zou kunnen komen om daar te werken.
En hoe je dan die meeropbrengst verdeelt, voor de werkgever of voor de werknemer of 50/50, maakt niet uit, de samenleving wordt er efficienter door, en die meeropbrengst komt linksom of rechtsom wel weer terug in de samenleving.
Het is gewoon voor iedereen (werknemer, werkgever, samenleving) beter om de juiste persoon op de juiste plek te hebben, zowel financieel als niet-financieel.
Dat heeft niets met uitbuiting te maken.
En heeft ook niets met klimaatvervuiling te maken. De transportmanier, vervuilend of niet, is niet relevant.
En de negatieve effecten (milieu/klimaat) worden ook nooit vergeten in een debat over voordelen/nadelen van beter transport.
Ik zei alleen dat de efficientie-winst een vaak vergeten voordeel is.
Nee: ook de werknemers worden er beter van (zowel financieel als qua werkplezier).
En het klimaat is een hiervan losstaande discussie. Dat aanvullende transport kan ook op een milieuvriendelijke manier plaatsvinden. (Ook het reeds bestaande transport kan milieuvriendelijker gemaakt worden).
Maar dat staat los van de vraag of efficienter vervoer (openbaar of niet) een economisch voordeel oplevert.
En het staat ook los van de vraag hoe we dat economisch voordeel moeten verdelen.
Waarom ga jij ervan uit dat de voordelen bij de werkgevers komen en de werknemers en het klimaat extra worden uitgebuit? Wat een raar, vooringenomen, wereldbeeld heb je, als iedere suggestie je meteen de Marxistische reflex geeft dat de werknemer wel weer de dupe zal zijn, en de Thunbergiaanse reflex dat het klimaat er wel weer onder zal leiden?
Volgens mij is het criterium of je werkgever je handelen bepaald. Tijdens je woon-werkverkeer mag je met je moeder bellen (al dan niet handsfree), dus geen werktijd.
Los daarvan kun je nog steeds met je werkgever afspreken dat een half uur mail beantwoorden vanuit de trein werktijd is. Maar als de werkgever jou verplicht mail te beantwoorden vanuit de trein (of vanuit huis!), dan is het werktijd.
Als jij buiten werktijd toch aan je werk denkt, tja, dat doe je zelf… Je mag zelf eerlijk zeggen voor hoeveel % je productief bent als je buiten werktijd over je werk denkt.
Na Covid en met thuiswerken zijn de normen over werk- en vrije tijd wel wat veranderd. Voor “thuiswerkers” accepteren sommige bedrijven een dag werken vanaf een terrasje en zij kunnen ook het beantwoorden van email (in het OV) tijdens het “forensen” als werkuren beschouwen. De werkgever moet hier de werknemer (blind) vertrouwen dat die de contracturen maakt.
Aan de andere kant zijn er beroepen waar je je werk op een bepaalde plek moet doen, met door de werkgever aangeleverde materialen en dan is het simpel en makkelijk om een systeem van aankomst- en vertrektijd bij de werkplek aan te houden om de werktijd te berekenen.
Tijd besteed aan in gedachten voorbereiden… Nee, dat is geen aantoonbare werktijd. Maar ik kan me heel goed voorstellen dat je opeens om negen uur ’s avonds inspiratie krijgt voor de missende twee sheets in een presentatie en daar even een half uur aan werkt. Dat mag je dan wel als werktijd opgeven.