Ouder- en scholenorganisaties zijn overwegend positief over een advies van het demissionaire kabinet om kinderen tot vijftien jaar niet toe te laten op sociale media en smartphones pas toe te staan vanaf groep acht. Dat meldde Nu.nl vorige week. Kritiek is wel dat er geen regelgevende kracht achter zit.
Het advies noemt zichzelf ‘Duidelijk‘: wacht met sociale media tot 15 jaar. Want:
Bijna 13% van de jongeren loopt zelfs risico op problematisch sociale media gebruik. We willen dat kinderen gezond en veilig kunnen opgroeien en ouders daarbij ondersteunen. Daarom komen we nu met heldere, eenduidige richtlijnen om hen daarbij te helpen.Deze komen neer op een tweestapsplan. Vanaf begin middelbare school laat je kinderen starten met chatapps, met begeleiding en uitleg. En vanaf ongeveer 15 jaar kunnen ze dan social media gaan gebruiken. De reden hiervoor is dat chatomgevingen iets geslotener zijn, je krijgt niet steeds nieuw aanbod.
Het probleem wordt treffend samengevat in deze quote: “Ouders en kinderen kunnen in hun eentje niet op tegen de verslavende elementen van sociale media.” Want daar zit te kern. Al langer erger ik me dood aan de dooddoener “het ligt aan de ouders”. Want er komt zó veel manipulatief geweld op je af en er is zó veel actief misleidende informatie daar omheen dat je werkelijk niet kunt verwachten dat individuele mensen met ook gewoon andere zorgen zich óók nog staande kunnen houden tegen deze dienstverleners.
Natuurlijk snap ik ook dat een verbod best ingewikkeld is. Want wat ga je dan verbieden? Bezit van smartphones door mensen onder de zestien? Accounts op social media zonder leeftijdsverificatie? Ik zou ook niet weten hoe dat te handhaven, gezien die clubs in de VS zitten en onbeperkt geld hebben om welke maatregel dan ook oneindig te traineren.
Er moet toch iets in het midden mogelijk zijn.
Arnoud
Wat is social media eigenlijk vanuit een juridisch perspectief? Dat Facebook er onder moet vallen, daar zal weinig discussie over zijn. YouTube en Flickr waarschijnlijk ook. Forums zoals Reddit, Tweakers of Fok? De comments op sites zoals nu.nl of dit blog? Online games waar gebruikers onderling communiceren?
Wat als we nu zeggen “het wel of niet hebben van een content-aanbevelingsalgoritme”? Zo’n algoritme wordt in de DSA (artikelen 27 en 38) gebruikt om op te sturen (transparantie en een non-profiling optie). Dus heb je geen recommender, dan ben je geen social media.
De Auteurswet kent de term “dienst voor het delen van content”, te weten “die als belangrijkste of een van de belangrijkste doelstellingen heeft een grote hoeveelheid door de gebruikers van de dienst aangeboden werken van letterkunde, wetenschap of kunst op te slaan en toegankelijk te maken voor het publiek, waarbij hij deze werken ordent en promoot met een winstoogmerk.” Maar dat raakt niet echt aan het sociale aspect, een Napster valt hier ook onder en die had niet eens een chat.
Een hele goede insteek, dat is wel duidelijk een kenmerk van social media. Alleen niet uitsluitend; nu.nl bijvoorbeeld heeft ook een sectie “Voor jou, artikelen gebaseerd op jouw leesgedrag”. Is nu.nl dan ook social media? Ik vrees dat juist en met name de partijen waar we het echt over hebben, zoals tiktok, de eerste zijn die om dat soort omschrijvingen heen weten te werken.
Terecht punt. Ik zou dan willen aansluiten bij wat de DSA “online platforms” noemt: een hostingdienst die, op verzoek van een afnemer van de dienst, informatie opslaat en verspreidt bij het publiek, tenzij die activiteit een klein of een louter bijkomend kenmerk van een andere dienst of een kleine functionaliteit van de hoofddienst uitmaakt.
Oftewel: je bent “social media” als je én mensen toestaat informatie te plaatsen (reacties, berichten, statusupdates, foto’s) én dat is niet een bijkomstigheid (zodat we Nu.nl reacties uitsluiten) én je hebt een recommender (want daar zit het gevaar voor kinderen).
Zou WhatsApp dan ook niet onder social media vallen? (en is dat wenselijk?)
Waar zit de content recommender van WhatsApp?
Whatsapp kent tegenwoordig channels en communities. https://www.whatsapp.com/channels/
Als je binnen WhatsApp naar ‘updates’ (onderaan het scherm) gaat, krijg je aanbevolen kanalen om te volgen. Verder heeft het sinds een paar jaar ook communities, dus allerlei mogelijkheden om berichten te plaatsen, te reageren, etc.
Op zich een goede insteek. Maar – daarmee zou Telegram erbuiten vallen, terwijl dat toch een van de giftigste plekken op aarde is.
Eens. Maar wat maakt Telegram daarin fundamenteel anders dan WhatsApp of Signal?
De combinatie van publieke kanalen, een hoge mate van anonimiteit en geen moderatie.
Duidelijk. Maar bieden zij een feed aan van publieke kanalen, of moet je maar net de URL hebben?
Er is een gedeelte met voor jou aanbevolen kanalen en daarnaast een zoek/bladerfunctie
Als die aanbevolen kanalen dan op een of andere vorm van profileren zijn gebaseerd, dan vind ik het voldoen aan de definitie.
Twee van de drie kent WhatsApp ook, en met het feit dat WhatsApp aan gebruikersnamen in plaats van telefoonnummers werkt (https://tweakers.net/nieuws/235774/whatsapp-lijkt-dichter-bij-release-van-gebruikersnamen-te-komen-in-nieuwe-beta.html) komt het derde punt ook steeds dichterbij.
Dit blog is volgens die definitie social media door het blokje “Van de ICTRecht blog”
Nee, die lijst is niet aanbevolen op basis van een profiel van jou. Als ik je IP door Company.info haal en de blogcategorie zoek die bij jouw sector hoor, dan wel.
Chatapps veranderen vaak langzaam maar zeker in social media apps. Binnen WhatsApp kan je tegenwoordig ook allerlei kanalen volgen, waardoor het steeds meer op een endless-scroll beerput gaat lijken. SnapChat lijkt steeds meer op TikTok. Het is daarom essentieel dat het mogelijk is om chatapps tot de kern te beperken en dat ouders in de apps van kinderen de extra social media-achtige functies uit kunnen zetten. Scholen zouden kinderen kunnen aanmoedigen om Signal te nemen voor ‘klassenappgroepen’ zodat ouders kinderen ook kunnen verbieden om WhatsApp te gebruiken (wat dan ok is, omdat iedereen toch al Signal heeft).
Een keus voor Signal is als het kiezen voor een kat, omdat die minder hard bijt dan een hond. Je kiest toch weer voor een Amerikaans netwerk waarbij je geen enkele garantie hebt dat ongewenste features buiten de deur blijven.
Wil je de regie hebben over de features in een chatapp, dan zul je die zelf (of in jouw opdracht) moeten (laten) ontwikkelen. Kun je er ook voor zorgen dat de gegevens van de chat en haar gebruikers in Europa blijven.
In deze discussie zie ik vaak de nuance verdwijnen. Kinderen tot 15 jaar integraal verbieden op “social media” en smartphones integraal verbieden tot groep acht (dat is ca 11-13 jaar) is een slecht idee. Ik denk dat dat niet gaat werken, en is bovendien buitenproportioneel, waarbij je ook inbreuk maakt op de rechten van die kinderen zelf om deel te nemen aan de maatschappij, en om te leren verantwoord om te gaan met die middelen. Je krijgt dan vergelijkbare effecten als met het alcoholverbod tot 21 jaar in de VS: jongeren gaan er lekker omheen werken, of leren niet goed hoe ze hier wel mee om moeten gaan.
Dat hierbij wel enige sturing is, kan ik mij zeker wel in vinden, maar het is jammer dat hier met name zelf-benoemde experts de toon zetten, en een te hoge leeftijdsgrens willen instellen, terwijl serieuze onderzoekers ook naar de nuance zoeken, zoals bijvoorbeeld in dit rapport van de UVA en Universiteit Utrecht: https://assets-us-01.kc-usercontent.com/d8b6f1f5-816c-005b-1dc1-e363dd7ce9a5/ed6a0471-eeb7-41ba-bd5e-2aa4ba549e55/Richtlijn%20Gezond%20Schermgebruik16062025digitale%20versie.pdf
Mijn persoonlijke voorkeur zou zijn dat ‘sociale media’ veel meer decentraal zou zijn, waarbij mensen gewoon op hun eigen privé-server delen wat ze willen delen met hun vrienden, zonder inmenging van allerlei commerciële partijen met hun eigen niet transparante belangen, aan elkaar gekoppeld door goed gedefinieerde interfaces, maar ik vrees dat dat voorlopig toekomstmuziek is.
Ik denk dat we als ouder hier ook iets meer verantwoordelijkheid mogen nemen. Bij ons liggen telefoons van de kinderen savonds in de kast. Punt.
Geen social media bedrijf kan daar tegen op verslaven. Ik hoef zelf niet te kijken. Ik hoef alleen maar consequent te zijn in mijn opvoeding. En dat is misschien niet makkelijk maar daar mag je toch mij als ouder op aanspreken.
Soms voelt het ook alsof er een kabinet besluit nodig is om nog te kunnen normeren naar je eigen kinderen. En voor sommige ouders is dat misschien waar. Mijn kinderen doen ook vast 101 dingen waar ik geen weet van heb. Maar soms is de stijl van tegenwoordig wel heel erg het kind vragen op wat zij graag willen en minder strikt regels stellen