Ik ben vast oud nu, maar ik houd niet elke nieuwe internettrend meer bij. Eentje die ik gemist had, was Pinterest, een dienst waarbij je plaatjes kunt “pinnen”. Een soort van virtueel prikbord dus, zodat je overzichten kunt maken van alles dat je leuk vindt. Je kunt zelf dingen uploaden, plaatjes van anderen herprikken of dingen van internet prikken zodat ze op je overzichtsbordjes verschijnen. En dan wordt het auteursrechtelijk leuk: mag dat wel, iedereen zomaar plaatjes van overal bij elkaar laten brengen zonder toestemming van de rechthebbenden?
Nee, formeel mag dat niet. Dingen (her)publiceren op Pinterest valt gewoon onder de auteurswet, je moet daar toestemming voor hebben van de rechthebbende. Ook als je dit niet voor commerciële doeleinden doet. Bij een besloten overzichtsbordje zou je je wellicht nog kunnen beroepen op de thuiskopie-exceptie en het recht te mogen ‘publiceren’ in besloten familie- en vriendenkring. Maar een overzichtsbord dat voor heel internet te zien is, valt daar zeker niet onder.
Pinterest is zelf niet aansprakelijk omdat zij niet zelf selecteert welke plaatjes mensen uploaden of herpubliceren. Zij is alleen een doorgeefluik, en hoeft niet meer te doen dan te reageren op klachten. Dat is ook in Nederland zo trouwens. Pas als de site zelf selecties maakt, bijvoorbeeld door handmatig de Pin van de Dag op de homepage te zetten, dan zou ze wél aansprakelijk worden.
Dat overkwam bijvoorbeeld het Nederlandse Go2Web met haar foto van de dag, geselecteerd uit userprofielen. Voor de profielpagina’s zelf was ze niet aansprakelijk. Ook fotosite ShowBizNewz werd aansprakelijk geacht, maar dat kwam omdat zij redactie voerde op de afbeeldingen.
Als ik nog ouder en cynischer zou zijn, dan zou ik het failliet van het plaatjesauteursrecht aankondigen. Iedereen, echt iedereen vindt het doodnormaal dat je leuke plaatjes gewoon via Google Afbeeldingen bij elkaar raapt voor je moodboard, blogillustratie of Hyves- dan wel Facebookdecoraties. En dat gebeurt dan ook massaal. De uploaders zijn nauwelijks op te sporen, de tussenpersonen zijn niet aansprakelijk en met notice/takedown is het dweilen met de kraan, of zeg maar gerust de dam open.
Hier en daar zie je nog een fotograaf die wél volhardt in zijn claims, hoewel dat dan ook vaak meteen doorslaat in “we zullen deze blogger eens even als voorbeeld stellen voor al die contentjatters”. En dan krijg je dus Getty-achtige toestanden en blaffende advocates, wat dan weer verontwaardigde reacties (tot TROS Radar aan toe) oproept.
Die verontwaardiging mag dan wettelijk geen basis hebben, maar het feit alleen al dát ie er zo massaal is, laat zien dat er iets goed mis is. Als half Nederland een wet overtreedt, dan kun je half Nederland gaan beboeten maar je kunt je ook afvragen of je de wet niet eens moet aanpassen.
Bij muziek en films zie ik daar nog wel mogelijkheden, maar bij foto’s en tekeningen eigenlijk nauwelijks nog. Dat is zó makkelijk te kopiëren en we zijn daar zó aan gewend dat ik niet zie hoe je daar nog een zinnige vergoedingsregeling voor op zou kunnen zetten.
Arnoud
Een netwerkprinter aan de University of Washington