Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Microsoft moet aan nabestaanden van een overleden Nederlander toegang verstrekken tot zijn Hotmail-account, meldde Tweakers onlangs. Het bedrijf maakte zich zorgen om de privacy van de correspondenten en wilde voorkomen dat kwaadwillenden in het account zouden kunnen, wat voor mij een mooie manier is om te zeggen “eigenlijk willen we geen gedoe met nabestaanden”. Maar de rechter zegt nu dat dat gewoon wel moet, en wel op straffe van een stevige dwangsom.

Uit het vonnis blijkt dat het gaat om de ouders en zussen van een man die in juli 2021 overleed. Zij wilden toegang tot zijn Hotmailaccount en zijn OneDrive-account. Kan dat? Een nog niet eerder bij de rechtbank behandelde vraag, maar eentje die deze eisers in keurig juridisch Nederlands inkleden als:

de stelling, daartoe onder verwijzing naar artikel 4:182 BW (saisine), samengevat, dat zij als erfgenamen rechtsopvolgers onder algemene titel van de accounts van hun zoon en broer en de inhoud ervan zijn en dus ook de nieuwe wederpartij van Microsoft met betrekking tot de desbetreffende overeenkomsten.

Saisine is een begrip uit het erfrecht: “de regel dat de erfgenamen in beginsel de positie van de erflater ‘voortzetten’, hoort zowat tot de eerste lessen van iedere cursus erfrecht.” Concreet hier dus: toen deze man overleed, werden zijn erfgenamen (kennelijk ouders en zus) de rechtsopvolger onder het contract met Microsoft waaronder deze de diensten Hotmail en OneDrive aan hem leverde. (Niet eigenaar van het account, accounts bestaan juridisch niet.)

Microsoft reageert geheel zoals ik zou verwachten, namelijk naar Amerikaans recht met de dooddoener (sorry) dat men maar met een gerechtelijk bevel moet komen. In de VS laat je namelijk de rechter verzinnen wat logisch is, ongeacht de juridische kwestie. In Nederland doen we dat anders. Daar vinden we het logisch dat mensen zélf nazoeken hoe de wet zit en dat dan in alle redelijkheid gaan toepassen. In gewone taal: doe normaal, dat account is nu van deze mensen, reset het wachtwoord.

Oké, MS had ook wel juridische argumenten. Allereerst dat saisine niet zou gelden, waar de rechter niet in meegaat – alleen voor “hoogstpersoonlijke” overeenkomsten zoals huur of arbeid is het voortzetten door erfgenamen uitgesloten. En ten tweede zorgen over rechten van derden, namelijk de correspondenten van deze meneer wiens persoonsgegevens dus in de mailbox zitten. Ook dat gaat niet op: alle plichten uit de EULA gelden natuurlijk net zo goed voor de erfgenamen, inclusief dus de plicht om de privacy van anderen niet zomaar te schenden.

(Dan was er nog een verhaal dat Microsoft succesvolle inlogpogingen had gedetecteerd en daaruit concludeerde dat er iets raars aan de hand was. Snap ik niet helemaal, maar de rechter schuift het meteen terzijde.)

De conclusie van de rechter is dan ook rechttoe rechtaan: Microsoft moet toegang verlenen en wel zo snel mogelijk. Niet moeilijk doen, deze mensen zijn juridisch gezien gewoon de eigenaren na het overlijden van de eigenlijke eigenaar. MS krijgt twintig dagen en verbeurt daarna dwangsommen van tienduizend euro per dag. Dat is een fors bedrag, wat voor mij dus de indicatie is dat de rechtbank het handelen van MS als onnodig moeilijk doen zag.)

In de comments zie ik diverse mensen opmerken dat hiermee je ouders dus bijvoorbeeld de liefdesbrieven naar je partner (of je minnaar m/v/x) zouden kunnen zien, of discussie met je therapeut of wat maar zeer privé is en je niet wil dat je erfgenamen zien. Die snap ik, maar is dat anders dan die doos op zolder met je pikante ondergoed en zweepjes of de VHS band met privéopnames? Juridisch gezien niet volgens mij.

Het vonnis is een mooie bevestiging dat het erfrecht gewoon werkt in de digitale omgeving. Wie niet wil dat bepaalde erfgenamen toegang krijgen tot accounts, kan dat regelen bij testament. Of nog simpeler: je wachtwoord ergens in bewaring geven waar een vertrouwd persoon het account in kan en dingen kan wissen of opheffen, als dat is wat je wil.

Arnoud