Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Vreemde mededeling bij hippepresentatiemaakdienst Prezi:

Wie komt er nou op het idee om te zeggen, als je je betaalde abonnement wilt opzeggen dan worden alle presentaties die je hebt gemaakt automatisch openbaar? Dat riekt naar, eh hoe zeg je dat netjes, een verwarrende UX beleving.

Prezi is een aantal jaar geleden groot geworden als online hip alternatief voor Powerpoint. De kern van hun presentaties is in- en uitzoomen, zodat je van het grote plaatje naar de details kunt en weer terug. Zo is de structuur duidelijker en weet je waar je zit, iets dat bij een 150-pagina Powerpoint iets lastiger is.

Prezi is gratis, maar dan zijn je presentaties openbaar. Wil je dat (en meer), dan neem je een betaald abonnement. Niet gek, maar wat er dan misgaat is als je dat betaalde abonnement op wil zeggen terwijl je nog presentaties in je account hebt. Prezi heeft namelijk bedacht dat je eigenlijk liever niet weggaat, dus je wordt bij opzegging automatisch omgezet naar een gratis dienstverlening en daar hoort dus die “your presentations will become viewable to anyone on the web” mededeling bij.

Ja dat vind ik raar, juridisch gezien. Als ik opzeg, dan eindigt mijn dienstverlening. Dan gaat mijn data dus weg, zou je zeggen. Dat is de consequentie van een beëindiging. En dat kan vervelend zijn – wellicht heb ik presentaties juist wél gedeeld met sommige mensen, of wellicht bedenk ik me zes maanden later – maar afgezien van daarvoor waarschuwen weet ik niet wat je daartegen wil doen.

Na de onvermijdelijke ophef (het is Twitter, alles is ophef) reageert Prezi snel met geruststellende woorden:

This copy does not reflect our policy – thank you for bringing this to our attention, and we’re currently fixing the mistake. Any private presentations created during your trial or paid subscription will remain private unless you change the privacy settings. Prezi offers free licenses, and when you cancel your trial or subscription, you’ll have the option to downgrade to a free license. After that, any new presentations created from the free license will be public.

Ik zie dat de vraagsteller vervolgens speculeert of het verboden is wat Prezi doet. Als je weg wil, ga je weg. Omzetten naar een gratis account lijkt me dus in ieder geval een probleem onder de AVG, geredeneerd vanuit de persoonsgegevens van de accounthouder die dan blijven. Dat hoort niet, er is geen noodzaak meer voor de dienstverlening.

En ja, die truc zie je veel vaker bij gratis-met-premium diensten. Je neemt een betaald abonnement, zegt dat op en blijkt dan de gratis dienst te behouden. Die bestaat (in mijn cynische beleving) dan vooral uit je mailen dat de betaalde dienst fantastisch is en of je terug wilt komen.

Arnoud

Je krijgt ongevraagd een onbetamelijke foto toegestuurd, waarna Microsoft je levenslang verbant van al haar diensten. Dat meldde NRC afgelopen zondag. Want dat is terecht, zo vonniste de rechtbank: een man had een kort geding daartegen aangespannen maar krijgt zijn bestanden niet terug en mag ook zijn Microsoft-account nooit meer gebruiken. Althans, voor nu – de bestanden mogen niet weggegooid en er zal dus een bodemprocedure nodig zijn om echt uit te maken of Microsoft terecht handelde. Maar ja, je digitale leven mag dus worden geblokkeerd voor nu.

Het probleem begon in april dit jaar, toen de eisende man merkte dat zijn toegang tot zijn OneDrive account onmogelijk was, en Microsoft desgevraagd meldde dat er een “serious violation” was geweest van de Service Agreement. Doorvragen leverde slechts herhaling op van deze mededeling, waarna de man een advocaat inschakelde. Ook dat mocht niet baten, vandaar de rechtszaak.

Pas daarna kwam aan het licht dat de violation het feit betrof dat de eiser in een groepsapp van WhatsApp een foto gedeeld had gekregen die Microsoft als kinderpornografie aanmerkte. De foto was volgens eiser grappig bedoeld, toont niet werkelijk seks met kinderen maar “door het hele ongelukkige moment van afdrukken bij het maken van deze foto lijkt dat zo.” De rechtbank komt echter tot de conclusie dat de afbeelding ook dan kan kwalificeren als kinderporno, gezien internationale afspraken op dat gebied.

Microsoft heeft software draaien die het opslaan en vooral het delen van dergelijke foto’s detecteert. Een groot deel van het geschil ging over de vraag of de man deze afbeelding nu had gedeeld of niet. Hij zei van niet, Microsoft zegt van wel – en MS krijgt gelijk omdat de servicevoorwaarden zeggen dat je de foto niet mag hebben, ongeacht of je deze deelt. Een overtreding dus.

Dan krijg je de vraag, is de maatregel proportioneel. In juridische termen: de algemene voorwaarde die zegt dat je je gehele (betaalde) account geheel kwijt raakt, is onredelijk bezwarend bij één overtreding. Daarvan zegt de rechter, nee dat is niet zo: dit soort afbeeldingen zijn zeer ernstig en strafbaar, dus is een volledige vernietiging van het gehele account een gepaste reactie.

Uit het vonnis haal ik dat de man van de overige bestanden niets meer had gezegd dan dat ze emotionele waarde hebben. “Indien [eiser] naar voren zou hebben gebracht dat hij een of meer onderdelen van de bestanden dringend nodig had, dan zou de voorzieningenrechter dat belang bij de beoordeling kunnen betrekken maar [eiser] heeft dat niet gedaan.” Oftewel, als je als privépersoon alleen maar persoonlijke bestanden in de cloud hebt staan, dan heeft dat geen waarde en moet je niet klagen als ze worden vernietigd.

Ook een beroep op de AVG mag niet baten: weliswaar staat daar een recht op dataportabiliteit, maar dat geldt niet voor alle bestanden in je account. Je hebt alleen recht op een export van je persoonsgegevens, en een serie door jou gemaakte foto’s zijn op zichzelf geen persoonsgegevens van jou. 

Het is een kort geding, dus voor uitgebreide discussie is geen plaats. Daarom verplicht de rechter Microsoft wel om de bestanden nu veilig te stellen, zodat de principiële discussie gevoerd kan worden bij de bodemrechter. Ik hoop heel erg dat dit ook snel gebeurt.

Arnoud

PS: links naar de betreffende afbeelding of suggesties hoe deze te vinden leiden tot een levenslange ban op deze blog. Geen grap.

Een lezer vroeg me:

Wij hebben ruzie met een forumgebruiker die boos is vertrokken en nu eist dat zijn posts worden weggehaald. Hij stelt dat dat moet op grond van zijn auteursrecht. De licentie is beëindigd met zijn vertrek en dus schenden we zijn rechten door de posts te laten staan. We hebben inderdaad niets over licenties in onze forumregels maar werkt dat dan echt zo?

De meeste mensen die hun posts verwijderd willen na vertrek (of na een ban, dat ook) doen dat op grond van de AVG, of vroeger dan de Wbp. Het argument is dan dat die posts persoonsgegevens zijn. Maar zowel de Wbp als de AVG bieden geen grondslag voor het laten verwijderen van je eigen posts. Hooguit kun je verlangen dat je naam wordt verwijderd. Maar in de kern is hier het belang van de informatievrijheid hoger dan het privacybelang op grond waarvan je verwijdering zou willen.

Dan heb je dus slimmeriken die redeneren, mijn post is een creatief werk (“een eigen intellectuele schepping” of voor ouderwetse juristen “oorspronkelijk en draagt het stempel van de maker” maar dat mag je niet meer zeggen van Europa) en dus heb ik het auteursrecht. Auteursrecht kun je alleen bij akte overdragen – dus met handtekening – dus dat forum heeft nooit de auteursrechten verkregen. En als ik wegga, eindigt de licentie oftewel het gebruiksrecht en dan moeten ze stoppen.

Nou ja, ja en nee. Het klopt dat je auteursrecht hebt op je forumbijdragen, als ze het niveau van een trivialiteit overstijgen. Ook klopt het dat een forum de rechten niet kan opeisen, ongeacht hoe veel woorden in de AV of TOS ze daar aan besteden. Zonder handtekening blijven je auteursrechten bij jou. (Dit geldt ook bij Facebook, Instagram en al die andere clubs waarvan wordt beweerd dat je je rechten kwijt bent als je er post.)

Alleen die licentie, hoezo is die ineens opgezegd? Toen je het bericht plaatste, wat is er tóen gezegd over de duur van de licentie? In dit geval dus niets, want in de voorwaarden stond niets over auteursrecht. Maar de wet zegt niet dat licenties dan eindigen omdat jouw account opgeheven wordt. Je hebt een overeenkomst, en naast wat er staat, geldt ook wat volgt uit de redelijkheid, de gewoonte en de wet.

Er is nul jurisprudentie hierover maar ik ben er stellig van overtuigd dat het onredelijk is om aan te nemen dat die licentie per direct vervalt als je weggaat. Of als je verbannen wordt, wat dat betreft. Je post niet in een vacuüm maar doet mee aan discussies. Die moeten ook later nog leesbaar zijn, dus de enige redelijke interpretatie is dat je post er permanent moet gaan staan.

Je kunt ook zeggen: altijd en overal (oké, 90+% van de gevallen) blijven posts staan na verdwijnen van de accounthouder, dus het is gewoon de gewoonte op internet dat die dingen blijven staan.

Dan kun je nog zeggen, bij een vrijwillig vertrek oké maar wat als je verbannen wordt? Dan wil je niets meer met dat forum te maken hebben (en/of zij niet meer met jou), en die bijzondere omstandigheid zou een tussentijdse opzegging mogelijk maken. Dat zie ik niet. Het punt hierboven – men moet later de discussie kunnen blijven volgen – staat los van waarom je weggaat en welke relatie je tot het forum hebt na het vertrek. Je deed mee, dat is een historisch feit.

Heel misschien als er zeer bijzondere persoonsgebonden redenen zijn. Maar dat zou voor mij op het niveau zijn van “ik leed aan een psychische stoornis toen ik die posts deed” of wellicht “ik was minderjarig en dom toen ik dat schreef”, echt zeer de uitzondering. Dan zou ik weghalen wel zien.

Arnoud

Een voormalig medewerkster van een dierenopvangtehuis moet het wachtwoord en beheer van een Facebookpagina overdragen aan haar voormalige werkgever, meldde Security.nl onlangs. Dit op gezag van de rechtbank Gelderland die dat bepaalde, versterkt met een dwangsom van 1000 euro per dag dat ze dit niet. De Facebookpagina was tijdens haar dienstverband aangemaakt en draagt de… Lees verder

Een lezer vroeg me: Recent heb ik mijn ex de deur uit getrapt omdat ze was vreemdgegaan. Wij deelden alles, dus ook telefoonwachtwoorden en zo kwam ik per toeval erachter. Nu heb ik recent per ongeluk nog eens ingelogd op haar Instagram, omdat dit wachtwoord onthouden was door mijn browser. Zij heeft nu aangifte gedaan… Lees verder

Wanneer een vrijwilliger uit eigen beweging een Facebookpagina (of groep) aanmaakt, dan is die van hem en niet van de vereniging. Dat maak ik op uit een recent vonnis uit Rotterdam over de beheerrechten (“eigendom”) van een Facebookpagina van een lokale politieke partij. Die had een geschil met een ex-lid die de officiële verenigingspagina en… Lees verder

Een lezer vroeg me: Bij een webwinkel heb ik gevraagd mijn account te verwijderen, omdat ik er al tijden niets meer koop. Zij weigeren dit met het argument dat de gegevens nodig zijn voor de fiscale bewaarplicht. Klopt dat? Iedere ondernemer is wettelijk verplicht zijn administratie 7 jaar te bewaren, zo omschrijft de Belastingdienst de… Lees verder

Een lezer vroeg me: Wij zijn een clouddienstverlener voor bedrijven. Met enige regelmaat krijgen wij vragen van klanten over logingedrag. Wie logde er na 18 uur nog in, vanaf welk IP-adres is gistermiddag toegang tot de database gezocht en ga zo maar door. Omdat dit persoonsgegevens zijn, wil ik graag weten hoe dat zit onder… Lees verder

Stichting Brein heeft een schikking van 10.000 euro getroffen met een 26-jarige man uit Zwolle, die op zijn website logins verkocht voor verschillende streamingdiensten. Dat meldde Tweakers maandag. De man haalde de data uit uitgelekte databases en verkocht de logins voor een fractie van de prijs van een abonnement. Nu is het natuurlijk computervredebreuk om… Lees verder

Een rechtbank in Duitsland besluit dat de ouders van een overleden tiener geen toegang krijgen tot haar Facebook-account. Dat las ik bij Nu.nl. Het vijftienjarige meisje van wie het account is, overleed in 2012 na aanrijding met een trein. De ouders proberen vast te stellen of het om zelfmoord ging, maar de rechtbank oordeelt nu… Lees verder