Testament Archives - Ius Mentis

Microsoft moet van rechter toegang tot Hotmail overledene verschaffen aan erven

Geplaatst op 16 december 202113 december 2021 in Informatiemaatschappij, 27 reacties

Microsoft moet aan nabestaanden van een overleden Nederlander toegang verstrekken tot zijn Hotmail-account, meldde Tweakers onlangs. Het bedrijf maakte zich zorgen om de privacy van de correspondenten en wilde voorkomen dat kwaadwillenden in het account zouden kunnen, wat voor mij een mooie manier is om te zeggen “eigenlijk willen we geen gedoe met nabestaanden”. Maar de rechter zegt nu dat dat gewoon wel moet, en wel op straffe van een stevige dwangsom.

Uit het vonnis blijkt dat het gaat om de ouders en zussen van een man die in juli 2021 overleed. Zij wilden toegang tot zijn Hotmailaccount en zijn OneDrive-account. Kan dat? Een nog niet eerder bij de rechtbank behandelde vraag, maar eentje die deze eisers in keurig juridisch Nederlands inkleden als:

de stelling, daartoe onder verwijzing naar artikel 4:182 BW (saisine), samengevat, dat zij als erfgenamen rechtsopvolgers onder algemene titel van de accounts van hun zoon en broer en de inhoud ervan zijn en dus ook de nieuwe wederpartij van Microsoft met betrekking tot de desbetreffende overeenkomsten.

Saisine is een begrip uit het erfrecht: “de regel dat de erfgenamen in beginsel de positie van de erflater ‘voortzetten’, hoort zowat tot de eerste lessen van iedere cursus erfrecht.” Concreet hier dus: toen deze man overleed, werden zijn erfgenamen (kennelijk ouders en zus) de rechtsopvolger onder het contract met Microsoft waaronder deze de diensten Hotmail en OneDrive aan hem leverde. (Niet eigenaar van het account, accounts bestaan juridisch niet.)

Microsoft reageert geheel zoals ik zou verwachten, namelijk naar Amerikaans recht met de dooddoener (sorry) dat men maar met een gerechtelijk bevel moet komen. In de VS laat je namelijk de rechter verzinnen wat logisch is, ongeacht de juridische kwestie. In Nederland doen we dat anders. Daar vinden we het logisch dat mensen zélf nazoeken hoe de wet zit en dat dan in alle redelijkheid gaan toepassen. In gewone taal: doe normaal, dat account is nu van deze mensen, reset het wachtwoord.

Oké, MS had ook wel juridische argumenten. Allereerst dat saisine niet zou gelden, waar de rechter niet in meegaat – alleen voor “hoogstpersoonlijke” overeenkomsten zoals huur of arbeid is het voortzetten door erfgenamen uitgesloten. En ten tweede zorgen over rechten van derden, namelijk de correspondenten van deze meneer wiens persoonsgegevens dus in de mailbox zitten. Ook dat gaat niet op: alle plichten uit de EULA gelden natuurlijk net zo goed voor de erfgenamen, inclusief dus de plicht om de privacy van anderen niet zomaar te schenden.

(Dan was er nog een verhaal dat Microsoft succesvolle inlogpogingen had gedetecteerd en daaruit concludeerde dat er iets raars aan de hand was. Snap ik niet helemaal, maar de rechter schuift het meteen terzijde.)

De conclusie van de rechter is dan ook rechttoe rechtaan: Microsoft moet toegang verlenen en wel zo snel mogelijk. Niet moeilijk doen, deze mensen zijn juridisch gezien gewoon de eigenaren na het overlijden van de eigenlijke eigenaar. MS krijgt twintig dagen en verbeurt daarna dwangsommen van tienduizend euro per dag. Dat is een fors bedrag, wat voor mij dus de indicatie is dat de rechtbank het handelen van MS als onnodig moeilijk doen zag.)

In de comments zie ik diverse mensen opmerken dat hiermee je ouders dus bijvoorbeeld de liefdesbrieven naar je partner (of je minnaar m/v/x) zouden kunnen zien, of discussie met je therapeut of wat maar zeer privé is en je niet wil dat je erfgenamen zien. Die snap ik, maar is dat anders dan die doos op zolder met je pikante ondergoed en zweepjes of de VHS band met privéopnames? Juridisch gezien niet volgens mij.

Het vonnis is een mooie bevestiging dat het erfrecht gewoon werkt in de digitale omgeving. Wie niet wil dat bepaalde erfgenamen toegang krijgen tot accounts, kan dat regelen bij testament. Of nog simpeler: je wachtwoord ergens in bewaring geven waar een vertrouwd persoon het account in kan en dingen kan wissen of opheffen, als dat is wat je wil.

Arnoud

Wat moet je geregeld hebben als je als ICT-ondernemer komt te overlijden

Geplaatst op 26 april 201923 april 2019 in Ondernemingsvrijheid, 10 reacties

Misschien een luguber onderwerp, maar wel iets waar je zakelijk over na moet denken als je een bedrijf hebt. Zeker als je ook personeel of partners hebt, want die worden dan geraakt in hun bedrijfsvoering. Natuurlijk speelt dit bij iedere ondernemer wel, en niet alleen bij ICT-ondernemers, maar er zijn wel een paar speciale aandachtspunten die voor ICT-dienstverlening uniek zijn. Maar het belangrijkste is: denk er over na en regel het ruim voordat het een issue zou kunnen gaan worden. Want anders is het voor je collega’s, personeel of nabestaanden een bijzonder complex, confronterend en ook duur traject.

Het hangt van de rechtsvorm af wat er gebeurt met je bedrijf als je overlijdt. Ben je een eenmanszaak, dan houdt deze op te bestaan na overlijden. Je kunt dat anders regelen, door in je testament op te nemen hoe het verder moet met de onderneming en de bijbehorende bedrijfsmiddelen. (Die zijn namelijk deel van je privévermogen.) Bij een vennootschap onder firma hoort in het VOF-contract te staan wat er gebeurt als een vennoot overlijdt. En bij een besloten vennootschap gaat het primair over de eigendom van je aandelen. Vaak is vastgelegd dat deze naar de andere vennoot gaan, al dan niet tegen een afkoopsom. Maar ga na hoe je wilt dat het verloopt, en leg dat vast.

Een speciaal punt van aandacht voor ICT-ondernemers is je auteursrecht. Wanneer je als directeur software maakt, of andere werken waar auteursrecht op rust, dan is niet gezegd dat die rechten aan je bedrijf toekomen. Je bent geen werknemer, dus de gewone regel “het is voor werk, dus het is van werk” gaat hier niet op. Heb je niets geregeld in je testament of in een aparte ondertekende akte, dan is het mogelijk dat je auteursrechten naar je erfgenamen gaan in plaats van naar de collega of partner die het bedrijf voortzet. Dat is natuurlijk bepaald onhandig.

Regel dus expliciet (en met handtekening) dat de rechten bij de juiste entiteit komen te liggen. En let op: een algemene zin in je VOF- of managementcontract dat alle bedrijfsmiddelen of “resultaten van vlijt en inspanning” overgaan naar het bedrijf, is niet genoeg. Een auteursrecht draag je alleen over als concreet is vastgelegd om welk werk het gaat. En er moet een handtekening onder staan.

Daarnaast heb je als bedrijf vaak de nodige accounts bij diensten van derden. Dat kan iets simpels als de bedrijfs-Twitter zijn tot een SaaS-dienst waar je als bedrijf van afhankelijk bent. Misschien betaal je die nog steeds met je privé-creditcard, omdat dat handiger was toen je begon. Zet dat even om naar een zakelijke betaalmogelijkheid, net als het gekoppelde telefoonnummer voor accountherstel. En bedenk een manier om het wachtwoord veilig beschikbaar te hebben voor je zakenpartner(s) die met je bedrijf doorgaan.

Bij je zakelijke social media wil je misschien het wachtwoord niet delen. Wat moet een collega immers met jouw Linkedin? Maar wat moet er dan met die dienst gebeuren? Wie gaat namens jou dan het account bevriezen of opheffen? Er is een procedure voor maar misschien is het makkelijker om toch het wachtwoord ergens vast te leggen, zodat iemand bij overlijden snel het account weg kan halen, of juist een bericht kan plaatsen van overlijden.

Hebben jullie nog meer tips?

Arnoud

Apple geeft weduwe niet zomaar toegang tot digitale aankopen echtgenoot

Geplaatst op 20 januari 201619 januari 2016 in Ondernemingsvrijheid, 37 reacties

Apple wilde een weduwe geen toegang geven tot het account van haar overleden echtgenoot, las ik in de AutomatiseringGids. Zij zou een “court order” naar Californisch recht nodig hebben. Zonder zo’n bevel zou haar de toegang tot alle gezamenlijk aangekochte apps en andere content worden ontzegd. Maar hela, ze waren toch getrouwd?

Ik heb al vaker geblogd over wat er gebeurt met een account bij een online dienst na overlijden. Erf je dat als nabestaande, verdwijnt het van rechtswege of nog iets anders?

Het probleem: de wet regelt dit niet. Een account wordt gezien als gestolde dienstverlening, zeg maar een bioscoopkaartje of factuur. Leuk dat je het hebt, maar het “is” niets, in ieder geval niet een ding dat je op kunt eisen als erfgenaam. Het beste dat je juridisch kunt proberen, is betogen dat er sprake is van contractsovername door de ervende partij, of dat het contract überhaupt altijd al op beider namen stond omdat je nu eenmaal in gemeenschap van goederen was getrouwd.

Niet dat dat in de praktijk nu echt werkt – het script dat bij Apple de reactie “kom maar terug met een court order” produceerde, is daar bewijs van. Het model van een TOS of EULA sluiten is heel simplistisch: één vrijgezel en volstrekt normaal persoon zat achter de computer met een advocaat achter zit, en deze ging na zorgvuldige afweging van belangen en adequaat juridisch advies akkoord voor zichzelf en niemand anders. Alle vragen en klachten die andersoortige personen veronderstellen, komen in het bakje “wat moeten we hiermee” en dat leidt dan al snel tot reacties als die. En wie gaat er dan naar de rechter voor een proefproces?

Uiteraard werkt klagen op internet wel – Apple “zoekt nu een oplossing” aldus de AG, ik weet niet zeker of dat webcare-blaat is of een werkelijke toezegging maar het is in ieder geval iets.

Het handigste lijkt me om eenvoudigweg wachtwoorden te delen met je partner. Oh nee, dat kan helemaal niet want:

Overigens staat de weigering om accounts van overledenen vrij te geven aan derden expliciet in Apples voorwaarden. Wie deze voorwaarden accepteert gaat ermee akkoord dat zijn account niet overdraagbaar is, ook niet op nabestaanden, dat de rechten erop eindigen met zijn dood en dat alle content verwijderd wordt.

Quatsch. Ze kunnen zo veel opschrijven. Dat wil nog niet zeggen dat het rechtsgeldig is. Ik kan in de situatie van een partner of erfgenaam geen enkel redelijk argument bedenken waarom die niet bij het account zou mogen of waarom de content dan wel mag. Dus dat biedt zeker perspectieven voor wie het bij de rechter zou proberen. Maar ja. (Ben ik te cynisch?)

Arnoud

Het auteursrecht na een scheiding

Geplaatst op 19 mei 20108 september 2012 in Intellectuele rechten, 20 reacties

Een lezer vroeg me:

Tijdens mijn echtscheiding kwam ook de verdeling van de foto’s aan bod. Fotografie is mijn hobby en heb dus door de jaren heen veel foto’s gemaakt. Kan mijn ex-echtgenote aanspraak maken op die foto’s?

Een auteursrecht kun je bezitten, weggeven, verkrijgen, vererven en ga zo maar door. Het is geen ‘zaak’ die je in eigendom kunt hebben, maar wel een recht – een vermogensrecht zoals de wet het noemt. Zulke rechten kunnen in een boedel vallen bij faillissement, en in het gemeenschappelijk vermogen als je trouwt in gemeenschap van goederen.

Aangenomen dat er niets geregeld is (bv. huwelijkse voorwaarden), zijn de auteursrechten dus gemeenschappelijk eigendom van de fotograaf en zijn partner. Dat volgt uit artikel 3:166 BW, en lid 2 daarvan zegt ook nog eens dat de verdeling 50/50 is.

Bij een gemeenschappelijk auteursrecht is exploitatie alleen mogelijk met instemming van beide partijen. Op grond van artikel 26 Auteurswet kan namelijk iedere rechthebbende los van de ander tegen inbreuk optreden. Ook uit het algemene burgerlijk wetboek (art. 3:170 BW) volgt dat het beheer “door de deelgenoten tezamen” moet gebeuren.

Bij een scheiding moet de boedel opgesplitst worden. Het is niet handig als de ex dan los van de feitelijk maker de auteursrechten kan exploiteren, dus op grond van de redelijkheid & billijkheid (art. 6:2 BW) zou je dan kunnen zeggen dat de rechten allemaal naar de maker moeten. Wel heeft de ex dan recht op een vergoeding. Zie ook Spoor/Verkade/Brein, p. 418.

Overigens, als de auteursrechten toch bij de fotograaf en niet zijn ex lijken te liggen, dan zou de ex nog wel kopieën mogen maken van foto’s waar zij op staat. Op grond van het portretrecht is het toegestaan (artikel 19 lid 1 Auteurswet) om een portret te kopiëren:

Als inbreuk op het auteursrecht op een portret wordt niet beschouwd de verveelvoudiging daarvan door, of ten behoeve van, den geportretteerde of, na diens overlijden, zijne nabestaanden.

De fotograaf hoeft echter niet de originelen af te geven om dit mogelijk te maken.

Naast het advies om je auteursrecht in je testament te zetten zou ik dan bij deze ook willen adviseren om auteursrecht mee te nemen in je huwelijkse voorwaarden. 🙂

Arnoud

Zet je auteursrecht in je testament

Geplaatst op 11 april 200831 oktober 2012 in Intellectuele rechten, 5 reacties

Ik was voorlopig nog niet van plan dood te gaan, maar je weet nooit. Dus is het verstandig om via een codicil of testament te regelen wat er met je spullen gebeurt na je overlijden. Wat veel mensen daarbij vergeten, is te regelen wat er met je auteursrechten gebeurt. Ook auteursrechten zijn namelijk deel van je ‘vermogen’, en je erfgenamen verkrijgen ook al je auteursrechten. Het is dan nog zeventig jaar geldig.

De erfgenamen mogen dan beslissen wat er verder met je werk gebeurt. Al gegeven licenties kunnen ze niet zomaar intrekken of opheffen, maar ze kunnen bijvoorbeeld wel het geven van nieuwe licenties stopzetten en het origineel van internet halen. Voor mensen die hun werk onder bijvoorbeeld Creative Commons-licenties publiceren, is dat niet altijd wenselijk. Is daar wat aan te doen?

Je kunt bij testament iemand aanwijzen als erfgenaam van je auteursrechten. Een codicil is niet genoeg: daarmee kun je alleen bepaalde roerende zaken zoals sieraden en meubels nalaten. Een auteursrecht is een vermogensrecht en geen ‘zaak’. De persoon die je aanwijst, moet dan iemand zijn in wie jij vertrouwen hebt dat hij of zij het auteursrecht zal uitoefenen zoals jij dat wilt.

Je kunt iemand aanwijzen als erfgenaam onder een voorwaarde, bijvoorbeeld de voorwaarde dat hij of zij het werk onder een bepaalde Creative Commons-licentie zal blijven aanbieden op internet. Daarmee heb je dus meer controle over wat er zal gebeuren met je auteursrecht. Wil de erfgenaam echter die voorwaarde niet op zich nemen, dan vervalt die aanwijzing en vallen de auteursrechten via de gewone regels toe aan je “wettelijke erfgenamen”.

Afdwingen dat de erfgenaam die voorwaarde naleeft, is natuurlijk wat lastig als je ondertussen dood bent. Daarom zou je bij deze constructie een executeur aan moeten wijzen, die bevoegd is om de naleving te controleren en desnoods via de rechter af te dwingen. Die executeur mag iedereen zijn, het hoeft niet één van de erfgenamen te zijn. Hij of zij moet er wel zin in hebben natuurlijk.

Een andere optie is om het auteursrecht via een legaat aan iemand toe te wijzen. Een legaat is een soort van schenking die pas plaatsvindt als de schenker overlijdt. Die schenking mag ook onder zo’n voorwaarde. De ontvanger, de legataris is geen erfgenaam maar kan alleen aanspraak maken op het geschonken deel van de boedel. De legataris heeft bijvoorbeeld niets te maken met eventuele schulden in de boedel.

Een nadeel van een legaat is wel dat de legataris niet automatisch het auteursrecht krijgt. Hij krijgt slechts een vorderingsrecht op de erfgenamen, en kan daarmee van de erfgenamen eisen dat zij het auteursrecht aan hem afstaan. Maar als er meer schulden in de boedel zitten dan bezittingen, dan krijgt de legataris niets. De schulden moeten eerst worden betaald, en als het daarvoor nodig is dat auteursrecht te verkopen, dan gaat dat boven het recht van de legataris.

Arnoud