Mogen winkels preorders van grafische kaarten annuleren omdat de fabrikant de productie stopt?

Webwinkels als Azerty en Alternate melden klanten die de RTX 3080 Gaming X Trio 10G van MSI besteld hadden, dat ze deze niet meer gaan leveren. Dat las ik bij Tweakers. Alternate geeft aan: “Helaas heeft MSI besloten om de RTX 3080 Gaming X Trio 10G niet meer te produceren. Door dit besluit, dat buiten onze macht ligt, is levering van dit product onmogelijk geworden.” Pijnlijk voor hele hordes mensen die vijf maanden op een wachtlijst hebben gestaan, nadat de eerste batch van deze kaarten snel uitverkocht bleek en er nu dus geen nieuwe gaat komen. Mogen winkels dat, en kun je wat claimen?

Hoofdregel uit het overeenkomstenrecht is natuurlijk dat je moet leveren wat je belooft. (Iedere advocaat leert dat je het pleidooi dan opent met Pacta Sunt Servanda. Rechters weten dan dat het een lange dag gaat worden.) Dat waren die webwinkels natuurlijk ook van plan, alleen als de fabrikant dan vijf maanden lang je aan het lijntje houdt en daarna mededeelt dat ze toch niet meer komen, dan houdt het op.

Je schiet dan tekort, je levert niet wat je had beloofd. Dat is ook onmogelijk, die kaart is er niet meer op de markt. Feitelijk noem je dat overmacht (handelen van fabrikant MSI is geheel buiten de macht van webwinkel Azerty) maar juridisch gezien kun je daar fors wat vraagtekens bij zetten. Een fabrikant lijkt mij formeel een “hulppersoon” en diens handelen wordt jou toegerekend. Anders gezegd, het is niet mijn probleem dat jij het een ander laat produceren en dat jij geen afspraken maakt over gegarandeerde levering.

Maar hoe dan ook, die grafische kaart ga je niet krijgen. Natuurlijk krijg je je geld terug, maar menig Tweaker zal nu denken of er meer te halen is. Schadevergoeding dus. Maar dan krijg je – omdat het consumentenrecht is – meteen de vraag wat je schade is. Dingen als “ik had vijf maanden crypto kunnen minen” of “ik heb niet kunnen thuiswerken als zzp’er” gaan niet op, dat is te speculatief en daar hoeft een winkel geen rekening mee te houden.

Iets reëler is “ik moet nu een andere kopen en die is duurder, compenseer me het prijsverschil”. Juridisch noem je dat vervangende schadevergoeding (art. 6:74 lid 1 BW). Ik zie daar vooral praktische problemen mee: weliswaar zijn andere kaarten duurder (want de hele markt voor grafische kaarten is krankzinnig vanwege milieuvervuilende cryptospeculanten) maar het is per kaart niet zó veel duurder dat een rechtszaak de moeite waard is. Nog even los van hoe je dan bepaalt welke kaart vergelijkbaar genoeg is om als het alternatief te gelden.

(De voorwaarden van die webwinkels zijn verder totaal niet interessant want dit is allemaal dwingend consumentenrecht.)

Arnoud