Mogen winkels preorders van grafische kaarten annuleren omdat de fabrikant de productie stopt?

Webwinkels als Azerty en Alternate melden klanten die de RTX 3080 Gaming X Trio 10G van MSI besteld hadden, dat ze deze niet meer gaan leveren. Dat las ik bij Tweakers. Alternate geeft aan: “Helaas heeft MSI besloten om de RTX 3080 Gaming X Trio 10G niet meer te produceren. Door dit besluit, dat buiten onze macht ligt, is levering van dit product onmogelijk geworden.” Pijnlijk voor hele hordes mensen die vijf maanden op een wachtlijst hebben gestaan, nadat de eerste batch van deze kaarten snel uitverkocht bleek en er nu dus geen nieuwe gaat komen. Mogen winkels dat, en kun je wat claimen?

Hoofdregel uit het overeenkomstenrecht is natuurlijk dat je moet leveren wat je belooft. (Iedere advocaat leert dat je het pleidooi dan opent met Pacta Sunt Servanda. Rechters weten dan dat het een lange dag gaat worden.) Dat waren die webwinkels natuurlijk ook van plan, alleen als de fabrikant dan vijf maanden lang je aan het lijntje houdt en daarna mededeelt dat ze toch niet meer komen, dan houdt het op.

Je schiet dan tekort, je levert niet wat je had beloofd. Dat is ook onmogelijk, die kaart is er niet meer op de markt. Feitelijk noem je dat overmacht (handelen van fabrikant MSI is geheel buiten de macht van webwinkel Azerty) maar juridisch gezien kun je daar fors wat vraagtekens bij zetten. Een fabrikant lijkt mij formeel een “hulppersoon” en diens handelen wordt jou toegerekend. Anders gezegd, het is niet mijn probleem dat jij het een ander laat produceren en dat jij geen afspraken maakt over gegarandeerde levering.

Maar hoe dan ook, die grafische kaart ga je niet krijgen. Natuurlijk krijg je je geld terug, maar menig Tweaker zal nu denken of er meer te halen is. Schadevergoeding dus. Maar dan krijg je – omdat het consumentenrecht is – meteen de vraag wat je schade is. Dingen als “ik had vijf maanden crypto kunnen minen” of “ik heb niet kunnen thuiswerken als zzp’er” gaan niet op, dat is te speculatief en daar hoeft een winkel geen rekening mee te houden.

Iets reëler is “ik moet nu een andere kopen en die is duurder, compenseer me het prijsverschil”. Juridisch noem je dat vervangende schadevergoeding (art. 6:74 lid 1 BW). Ik zie daar vooral praktische problemen mee: weliswaar zijn andere kaarten duurder (want de hele markt voor grafische kaarten is krankzinnig vanwege milieuvervuilende cryptospeculanten) maar het is per kaart niet zó veel duurder dat een rechtszaak de moeite waard is. Nog even los van hoe je dan bepaalt welke kaart vergelijkbaar genoeg is om als het alternatief te gelden.

(De voorwaarden van die webwinkels zijn verder totaal niet interessant want dit is allemaal dwingend consumentenrecht.)

Arnoud

 

21 reacties

  1. Aan een kant zou je denken dat het “eerlijk” zou zijn als de mensen die deze kaart ge-pre-ordered hadden zich nu kunnen inschrijven op andere kaart met voorrang zodat ze op een vergelijkbare plek in de wachtrij van de nieuwe kaart komen als waar ze stonden voor de gecancelde kaart. Ik kan mij bijvoorbeeld goed voorstellen dat er een grote groep is die niet precies deze kaart wenst. Zij wouden een RTX 3080, moesten een keuze maken voor welke ze zich inschreven en hebben bijna willekeurig voor deze gekozen. Zulke mensen zouden dan waarschijnlijk best wel bereid zijn om het prijsverschil tussen de kaarten(ten tijde dat de pre-order geplaatst werd) te betalen .

    Alleen zou dat volgens mij iets zijn dat puur uit coulance van de winkel zou moeten komen, een rechter kan dit denk ik niet afdwingen. Al helemaal omdat dit extra vertraging zou opleveren voor de mensen die al redelijk achteraan de rij staan voor de nieuwe kaart.

  2. Een effectieve aanpak van dat piramidespel in een modern jasje onder de naam cryptocurrencies zou niet concreet in dit geval, maar wel op de lange termijn moeten gaan werken om de hoge kosten voor grafische kaarten, speculatie, steun voor crimineel vermogen en een milieuramp tegen te gaan. Verplicht iedere exchange wereldwijd zich te houden aan dezelfde KYC (Know Your Customer) eisen als banken, verbied transacties met bitcoins (etc.) gebruikt in criminele acties (die zijn geheel traceerbaar in de blockchain), en verplicht een volledige bankenvergunning voor cryptohandelaren. Van mij kan cryptocurrency in zijn huidige vorm niet snel genoeg verdwijnen.

  3. (De voorwaarden van die webwinkels zijn verder totaal niet interessant want dit is allemaal dwingend consumentenrecht.)

    “Dit formulier is een reservering en geen pre-order. Zodra en indien [product] binnenkomt, hebben de reserveringen als eerste recht op levering.” Opgelost.

      1. Implementeer hem als ontbindende voorwaarden: “Indien de fabrikant besluit de productie van de kaart stop te zetten….”. Nu wordt het recht om de toegezegde prestatie op te eisen voorwaardelijk gemaakt aan het produceren van de kaart. (Kun je alsnog kijken naar de grijze lijst en ik verwacht dat dit beding dan alsnog nat gaat.)

  4. Arnoud, wat is eigenlijk juridisch gezien een “pre-order”? In dit geval bestond het bestelde product daadwerkelijk, het was alleen uitverkocht en het wachten was op een volgende batch, maar hoe zit het met pre-orders van producten die helemaal nog niet bestaan maar alleen zijn aangekondigd? Wat precies is het dat een winkel mij verkoopt als ik een pre-order doe van een aangekondigde grafische kaart of videogame en ik al (een deel) betaal? Dit soort dingen gebeuren, dus blijkbaar mag een winkel mij zaken verkopen die nog niet daadwerkelijk bestaan.

    1. Het is juridisch zeker mogelijk iets te kopen dat nog niet bestaat. Al heel lang is er een markt voor de volgende aardappeloogst, die dingen moeten zelfs nog groeien. En zo zijn er nog veel meer. Dichter bij huis: ga naar een timmerman en bestel een stoel naar eigen ontwerp. Die heb je dan gekocht, en daar zit je dan allebei aan vast. Juridisch gezien helemaal prima. De kern is, is duidelijk wat je gaat kopen en willen beide partijen die dan ook echt leveren tegen betaling (aanbod/aanvaarding)? Zo ja, dan is het een koop. Je krijgt een hoop details over wanneer leveren, wat was verwacht et cetera maar in de kern staat het.

    2. In het verlengde van die vraag: maakt het voor een pre-order nog verschil of de consument een aanbetaling doet en/of de verkoper een prijs voor het product noemt.

      (Ik weet dat termijncontracten bestaan waarin de levering van een bepaald goed tegen een vastgestelde prijs op een vastgelegde datum in de toekomst geregeld is. De preorder uit het verhaal lijkt in ieder geval de vastgelegde datum te missen.)

  5. Goed stuk Arnoud. Mijn enige twijfel is of een fabrikant inderdaad een “hulppersoon” van een distributeur is (art. 6:76 BW). Die kwalificatie heb ik niet eerder gezien in fabrikant/distributeur/consument-verhoudingen.

    Je noemt terecht de mogelijkheid van vervangende schadevergoeding. Voor de gedupeerde consument is ook nog te overwegen de koopovereenkomst te ontbinden en de webshop aan te spreken voor de veroorzaakte schade (verzuim is ingetreden o.g.v. art. 7:19, lid 2 onder a BW). Ook dan krijg je echter hoogstens het prijsverschil tussen de huidige prijs voor videokaarten en de oorspronkelijke koopprijs terug.

  6. Lastig verhaal. In de comments van Tweakers lees ik dat miners/crypto aanleiding zijn geweest van deze markt, maar al lang niet meer blijvende oorzaak zijn. Dat fabrikanten en winkeliers een spelletje spelen met vraag en aanbod. In dat licht mag de webwinkel ook wel goed kijken naar wat zij aanbieden.

    Als het een “normale” pre-order is, waarbij het “helaas” zo is dat de fabriek niet meer levert, klinkt toch anders dan wanneer er andere belangen spelen.

  7. Zoals ik al in de Tweakers thread had geschreven, zijn individuele kaarten ongeveer 50% in waarde gestegen in die 5 maanden. Wat mij betreft voldoende om voor naar de rechter te stappen.

    Ik ben het er zeker mee eens dat overmacht juridisch niet opgaat. Had je als winkelier maar afspraken moeten maken met je leverancier voordat je lukraak hete lucht ging verkopen.

    Waar ik juist vraagtekens heb, is dat waar je tussen haakjes mee afsluit. Het is consumentenrecht, maar waarom maken voorwaarden dan niet meer uit? Mag een winkelier niet zeggen: bij preorders mag een winkelier zelf annuleren als de inkoopprijs hoger blijkt dan verwacht? Of als inkoop onmogelijk blijkt? Of de koopovereenkomst mag door beide partijen worden vernietigd tot levering heeft plaatsgevonden?

    1. Het consumentenrecht is vrijwel helemaal dichtgetimmerd in het voordeel van de consument. Een voorwaarde stellen die ten nadele is van de consument, is dus in de praktijk heel vaak gewoon niet bindend. Ik durf de stelling wel aan dat je als gewone rechttoe rechtaan kleine webwinkel eigenlijk geen voorwaarden nodig hebt, omdat je daarin voor 90%+ de wet aan het overtypen bent.

      Die zaken die je noemt, zien we in het consumentenrecht als risico leverancier. Dat mag je niet verleggen naar de arme zielige consument die volkomen afhankelijk is van het aanbod, niet kan onderhandelen en blind vertrouwt op jouw mooie woorden. (Ik vat even de juridische literatuur samen.)

      1. Hoi Toby, ik gaf alleen mijn persoonlijke opvatting over het niet leveren na een koop. Ik heb geen pre-order gehad.

        Ik een ver verleden heb ik wel eens een dure TV gekocht (besteld) bij de niet-gekke winkel in de gekke dagen die ze daarna niet wilden leveren en steeds dwingender vroegen of ik mijn koop wilde annuleren. Ik hield voet bij stuk tot ik ‘m geleverd kreeg. Want koop is koop. Er zijn ook genoeg winkels waar een consument ook niet de koop mag annuleren, dus andersom moet ook zo zijn.

      2. Hallo Toby, Ik had een opdracht lopen voor een Asus rtx3080. Er was sprake van koop. De winkel heeft opdracht aanvaard zonder voorbehoud en ik heb 100% betaald. Door de grote belangstelling kon er echter niet geleverd worden. Dit is overmacht. Na 10 maanden wachten (deze week) zag ik dat Asus de rtx 3080 Ti op de markt bracht en dat die volop leverbaar is. Dit betekende voor mij dat Asus zich richtte op het produceren van de duurdere nieuwe orders en blijkbaar niet meer van plan was de lopende orders af te handelen. Daarop heb ik de winkel gemeld dat de overmacht situatie hiermee beëindigd is en ik heb de winkel verzocht om levering van de bestelde kaart of levering van de rtx 3080 Ti met bijbetaling van max 500 euro. In eerste instantie weigerde de winkel maar na dreiging met een rechtszaak ging men akkoord met mijn voorstel. Vandaag wordt mijn kaart geleverd. Belangrijk is dat er een koop overeenkomst tot stand is gekomen. Een pre-order is geen koopovereenkomst.

  8. Het probleem is natuurlijk dat je als consument waarschijnlijk weet dat die dingen moeilijk verkrijgbaar zijn, en dat je dan kiest voor een leverancier die DE INDRUK GEEFT ze wel te kunnnen leveren.

    De kern van de vraag is voor mij niet ‘mag de winkel annuleren’, maar ‘mag de winkel uberhaupt wel de indruk geven dat ze kunnen leveren als ze dat niet zeker weten (overmacht daargelaten)’? Zeg maar als de goederen onderweg zijn, of minstens in het productieproces ge-earmarked zijn voor die winkel.

    Zit daar niet veeleer het probleem?

  9. Ik zou het wel interessant vinden om dezelfde blogpost te lezen over de kaartjes van het afgezegde 538 feest in Breda. Kan de organisator zich ook op overmacht beroepen? Hij heeft wel kaarten verkocht zonder blijkbaar een vergunning te hebben en de indruk gewekt dat er een feest zou zijn, zonder blijkbaar goede afspraken te maken. Wat als je nu een hotelkamer hebt geboekt in Breda hiervoor? Of is dit anders omdat het een ‘dienst’ is?

    1. De overmacht zie ik niet, een vergunning regelen is gewoon jouw probleem als organisator. Dat de vergunning geweigerd wordt omdat 350.000 mensen boos zijn op je event, ondanks dat jij “aan de regels” voldeed dat maakt niet uit.

      De vraag is alleen of zo’n hotelkamer telt als schade. Je kunt op zich nog steeds een nachtje Breda doen. Plus, waarom had de organisator rekening moeten houden met dat jij een kamer zou boeken? Is het redelijk dat die schade voor zijn rekening komt? Dat sollicitatiegesprek dat ik afgezegd heb omdat ik naar 538 mocht, daar ga ik ook geen misgelopen baan voor claimen.

      1. De organisator kan toch gewoon de overheid aanklagen voor die schade omdat de overheid de indruk had gewekt dat de vergunning er wel was (of zou komen), maar op het laatste moment dat ineens veranderde?

        1. Dat kan, maar je moet dan wel aantonen dat er écht al harde toezeggingen zijn gedaan. Ik ken Breda niet maar de gemiddelde gemeente-ambtenaar houdt zich keurig aan de regels en zal dus altijd zeggen “maar we zijn er nog niet” en wijzen op de regel dat je pas een vergunning hebt als je een besluit hebt waarin dat staat. Als de organisator een opname heeft van de burgemeester die zegt “ik garandeer je, die vergunning komt er” ja dan zit er een leuke claim in het vat.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.